|
International Committee to Save the Archeological Sites of Pasargad
|
 |
 |
|
International Committee to Save the Archeological Sites of Pasargad
|
|
|
در سایه سار سرو ایرانی
|
هدیه ای یلدایی برای مردمان نیک سرزمین مان با توجه به اسنادی که در ارتباط با آیین مهر یا میترائیسم وجود دارد، می دانیم که این آیین یکی از مهمترین آئين های دوره ی باستان بوده است، آئينی که قبل از آیین زرتشت به وجود آمد و علاوه بر این که سراسر ایران را فرا گرفت، به وسیله سربازان رومی، که به جنگ ايرانيان آمده بودند به امپراتوری رم و سپس به سراسر اروپا رفت. میتراییسم حتی در طول قرن های دوم و سوم پس از میلاد در تمامی امپراتوری رم، شمال آفریقا، و بریتانیا وجود داشت، و تازه در اوایل قرن چهارم میلادی بود که مسیحیتی کاملاً درآميخته با آئين ميترا و الهام گرفته از آن، توسط امپراتور کنستانتین، دین رسمی شناخته شد و ميترا جای و مشخصات خود را به مسيح داد. يلدای ميترایی که شب تولد ميترا بود به کريسمس تبديل شد. دلایل مهمی هم برای این نظریه هست از جمله وجود نیایشگاه های میترایی در سراسر اروپا که از زیر برخی کلیساها بیرون آمده اند و یا آداب و رسم های کلیسایی که درست به شکل و برگرفته از میتراییسم است. در عین حال ،با این که پیشینیه درخت کاج در مراسم کریسمس را مربوط به قرن شانزدهم می دانند اما ما می دانیم که ایرانیان از هزاران سال پیش علاوه بر این که درخت و آب و خاک برایشان محترم بود، در جشن های خود، به خصوص در جشن های یلدا، یا میلاد و یا شب زایش خورشید درخت سرو یا کاجی را زینت می کردند و خانه ها و آتشکده هایشان را با آن با طراوات و زیبا می کردند. به هر صورت در ارتباط با این رسم زیبای ایرانی پژوهشی ارزنده را که آقای مهدی فتوحی، پژوهشگر جوان و همراه خوب بنیاد میراث پاسارگاد در اختیارمان گذاشته اند، به عنوان هدیه ای یلدایی تقدیم به مردمان نیک و فرهنگ دوست سرزمین مان می کنیم. و همانگونه که در سال های قبل نیز گفته ایم، آرزو داریم که رسم تزیین سرو به شب یلداهای سرزمین مان بازگردد. باشد که این رسم علاوه بر زیباتر کردن یلداهامان، توجه به محیط زیست را نیز در مردمان سرزمین مان بارور کند کمیته بین المللی نجات پاسارگاد |
 |
دیباچه
|
از: مهدی فتوحی، پزوهشگر تاریخ ایران درخت در ایران زمین از دیرباز مورد عنایت و احترام بوده وبخش قابل توجهی از مناسك و آیین ها را در زیر سایه ی پربار خویش گرد آورده. گاه آشیانه ی سیمرغ شده و گاه منزلگاه شیاطین. گاه رمز جاودانگی و تازگی بوده و گاه نماد میرندگی و سترونی. گاه همگام با دیگر آیین های مهرپرستی در باروری و حاصلخیزی كشتزار ها و مراتع طی طریق كرده وگاه از لا به لای متون اوستایی و مزدایی حضور خود را به اعصار دیگر كشانده. در این میان برخی درخت ها هستند كه بسته به نوع زیست شان بیش از بقیه با این مفاهیم در آمیخته اند. درخت سدر و نخل سومری، درخت چنار ایرانی، درخت كاج نوئل و بسیاری دیگر كه هر یك بخشی از فرهنگ دیرپای اقوام همزیست خویش را در لا به لای شاخ و برگ خویش پنهان كرده اند. در این میان سرو در ایران و همین طور در اروپا مسیری طولانی تر و پر فراز و نشیب تر پیموده و به شیوه های گوناگون حضور سبز خویش را به اثبات رسانیده و تا به امروز هم پایدار مانده و گستره ی وسیعی را هم از لحاظ تاریخی و هم از لحاظ اساطیری در بر گرفته. به طوری كه ردپای حضور رنگین او را از تاج شاهان ایرانی تا پارچه ی ترمه ای كه روی كالبد مردگان می اندازند، می بینیم. قصد ما از این مختصر، شرح نكته به نكته ی تمامی شاخه های مربوط به این درخت عظیم نیست، بلكه تنها تاكیدی است بر اهمیت حضور درخت در حیات آدمی، با تمركز بر این نكته كه پیشینیان ما همواره درختان را محترم می شمردند و همواره جایی برای آن در ذهن و محیط خویش باقی می گذاشتند. دریغا كه در هیاهوی طاعون فراموشی، در كنار همه آنچه از میان ما رخت بسته، سایه ی دلپذیر درختان نیز حتا از خواب هایمان گریخته اند. بادا كه ما را این خواب طاعونی از سر بپرد و به جستجوی ریشه های خویش بر آییم و یادآوریم كه ما نیز درختانی هستیم كه زمانی نه چندان دور، برگ و باری خرّم و شادابمان بر سر بود. باری این مقاله پیش درآمدی است بر تحقیقی گسترده كه مجالی بیش تر می طلبد و پژوهشی گسترده تر. با این حال قصد من از بیان این مطالب در مدتی چنین كوتاه تنها فتح بابی است بر پژوهشی پیوسته و سترگ تر در باب سرو ایرانی كه امید است بتوانم با ارائه ی مستندات بیشتر و تازه تر به این نگره جامه ی عمل بپوشانم و در این راه دست یاری از كسانی می طلبم كه راهنمایی و كمك خویش را از من دریغ ندارند. با تشکر و امتنان
فهرست مطالب:
مجموعه ی تصاویر
منابع: 1- مزدیسنا و ادب فارسی- دكتر محمد معین- انتشارات دانشگاه تهران- 1363 – ج دوم 2- شناخت هویت زن ایرانی- شهلا لاهیجی، مهر انگیز كار- انتشارات روشنگران و مطالعات زنان- 1377 3- با غ ایرانی بازتابی از بهشت- مهدی خوانساری، محمد رضا مقتدر، مینوش یاوری- دبیرخانه همایش بین المللی باغ ایرانی 4-مجموعه مقالات چهارمین كنفرانس بین المللی فرش ایران- 4 و 5 شهریور 1374- مركز توسعه صادرات ایران 5- نقاشی ایران از دیرباز تا امروز- رویین پاكباز- نشر نارستان- 1379 6- سیر تاریخ نقاشی ایرانی- لورنس بینیون، ج. و. س. ویلكینسون، بازیل گری، ترجمه محمد ایرانمنش، امیر كبیر ، 1378 7- نیرنگستان- صادق هدایت- جاویدان- 2536 8- فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی- دكتر محمد جعفر یاحقّی- سروش- 1375 9- فرهنگ اساطیر یونان و روم- پیر گریمال- ترجمه ی احمد بهمنش- امیركبیر- 1378 10-ماركوپولو در ایران- آلفونس گابریل- ترجمه ی پرویز رجبی- نشر اساطیر و مركز بین المللی گفتگوی تمدن ها- 1381 11- شعر در ایران پیش از اسلام- دكتر محسن ابوالقاسمی- طهوری- 1383 12- دانشنامه ی مزدیسنا- دكتر جهانگیر اوشیدری- مركز- 1378 13- شاهنامه ی فردوسی- بر اساس نسخه ی مسكو- برروی لوح فشرده- موسسیه خدمات كامپیوتری نور - 14- شاهنامه ی فردوسی- بر اساس نسخه ی ژول مول- انتشارات علمی و فرهنگی- 1374 15- لغت نامه ی دهخدا- بر روی لوح فشرده- موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران 16- دیوان حافظ شیرازی- بر اساس نسخه ی غنی قزوینی 17- دیوان رودكی سمرقندی- دكتر جعفر شعار- مهدوینا – 1378 18- ترانه های خیام- صادق هدایت- كتاب های پرستو- 1353 19- سیاه مشق- ه. ا. سایه- نشر كارنامه- 1381 20- هزاره ی دوم آهوی كوهی- دكتر محمد رضا شفیعی كدكنی 21- گلچینی از فرش های موزه ی فرش ایران( به صورت كارت پستال) Cultural Heritage Foundation 22- رمز های زنده ی جان- مونیك دوبو كور- ترجمه جلال ستاری- مركز 1373 23- درباره ی مسافران( به كوشش زاون قوكاسیان) انتشارات روشنگران- 1371 24- گیاهان دارویی- دكتر علی زرگری- ج 5- چاپ پنجم- انتشارات دانشگاه تهران 25- مثنوی معنوی- بر روی لوح فشرده- سروش قونیه- نیستان جم 26- مینوی خرد- ترجمه ی احمد تفضلی- انتشارات توس-1379 27- مقاله ی مسیح مهر و مهر مسیح- علیرضا افشاریروزنامه شرق. 28- بره ی گمشده ی راعی- هوشنگ گلشیری- کتاب زمان -2536 29- فصلنامه ی سمرقند ویژه ی لوییجی پیراندلو- شماره ی 7- 30- با عشق در حوالی فاجعه- حسین منزوی- نشر پاژنگ- 1384 31- آواز باد وباران- برگزیده ی شعرها- محمد رضا شفیعی کدکنی- نشر چشمه- 1383 32- درباره ی عباس هندو- بهرام بیضایی- چاپ دوم/ دفترهای تئاتر/ نیلا 1384
کمیته بین المللی نجات پاسارگاد
|
