برخی از نوشته های دکتر محسن بنائی. افزوده ها

سایت رسمی بنیاد میراث پاسارگاد

Save Pasargad

Committee

افزوده ها: پس از اعلام انتخاب آقای دکتر محسن بنائی

به عنوان «شخصیت سال در رشته میراث فرهنگی و تاریخی»

برنده «جایزه نوروز» 1399 بنیاد میراث پاسارگاد

دروغ یا راست در باره شخصیتهای اسلامی در دویست سال اول هجرت

در اندیشه مزدک بامدادان "خرَد" یکی از چهار نیروی راهبر روان آدمی بوده است و شاهنامه که بازتابی از اندیشه‌های ایران کهن است، "خرَد" را چون تاجی بر سر هستی می‌نشاند. انسان آرمانی شاهنامه به جهان هماره از دریچه خرَد می‌نگرد و همه کنش ها و واکنش هایش را با آن برمی‌سنجد.

آیا در اندیشه‌ای که انباشته از خرَد است، جائی هم برای عشق، که سُهِشی برکنار از هرگونه خردگرائی است می‌ماند؟

به گمان من عشق فرجام راهی است که با دلدادگی آغاز می‌شود. اگر دلباختن برون از خواست و خواهش ما و برکنار از هر خِرَدی، و چیزی است که «رُخ می‌دهد»، عشق که برخی آن را از ریشه پارسی میانه "ایشت" و سانسکریت "آئیس" دانسته‌اند، در چم خواستن و جُستن است. با باختنِ دل روندی آغاز می‌شود که درونمایه‌اش کاوش در تن و روان دیگری است، شاید دلی که باخته می‌شود، جوینده پیشرویی است که روان آدمی را بدنبال خود و در جستجو و کاوش و پویش به آن خانه نو می‌کشاند.

بدینگونه عشق پای‌نهادن در مرزهای یکدیگر است و زیستن در ژرفای همدیگر، جستجویی بی‌پایان در کُنج‌کُنج سرزمینی که دل آدمی در آن آرام یافته و آفریدن راه های نو برای فرارفتن بر چکادهایی هرچه فرازتر و غوطه‌خوردن در دریاهایی هرچه بیکرانه‌تر، در آن سرزمینی که دل میهمان آن است. در عشق است که می‌توان مرزهای جان و تن همدیگر را درنوردید و در درون یکدیگر روان شد.

در این میانه خرَد، آن فروز جاویدانی است که این جستجوی هماره را روشنی می‌بخشد، چراکه دل را می‌توان باخت، عشق را ولی باید به نیروی خرَد در کاوشی بی‌پایان و فزاینده هر روز از نو بازیافت.

نقش سکه ها در تاریخ پژوهی نوین اسلام. محسن بنائی و آرمین لنگرودی

در برنامه «کافه روشنگران» مانی (میرزاآقا عسگری)

پاسخی به یکی از خوانندگان یادداشت های «مزدک بامدادان» در فیس بوک

در پی دو پستی که درباره خودباختگی و تن‌پروری اندیشورزان ایرانی به بهانه انترناسیونالیسم و همچنین توهم دانائی گذاشتم، هم‌میهنی از ایران برایم نوشته است:

«آقای بامدادان! شما چرا اینهمه یکی به میخ و یکی به نعل می‌زنید؟ چرا یک روز سلطنت‌طلب هستید و یک روز شاه را متوهم می‌دانید؟ چرا یک روز به مارکسیست ها فحش می‌دهید و یک روز می‌گویید من چپ گرا هستم؟ چرا تکلیفتان با خودتان معلوم نیست؟»

این پرسش مرا بیاد یکی از خویشانم انداخت که پس از یک هفته کار سنگین در تعمیرگاه مکانیکی روزهای پنجشنبه و جمعه به سینما می‌رفت و چند فیلم می‌دید. او همین فیلمها را با آب‌وتاب فراوان برای من و دیگر کودکان خانواده بازگومی‌کرد و چهره‌ها یا کاراکترهای فیلمهایش همیشه یکسان بودند:

1. آرتیسته / هنرپیشه نقش نخست (مثبت) یا همان پروتاگونیست Protagonist

2. نامرده / هنرپیشه نقش دوم یا سوم (منفی) یا همان آنتاگونیست Antagonist

3. رئیسه / می‌توانست بسته به نقشش منفی یا مثبت باشد

4. نامزده / هنرپیشه نقش دوم یا سوم (مثبت)، زنی که با آرتیسته در یک رابطه عشقی بود یا همان دویتراگونیست Deuteragonist

5. و نقشهای کناری مانند "دوست نامرده" یا "دوست آرتیسته"

یکبار که داشت از درگیری میان آرتیسته و رئیسه می‌گفت، دیدیم دارد فیلم گوزنها را برای ما تعریف می‌کند، که در آن سیّد (بهروز وثوقی) "آرتیسته"، قدرت (فرامرز قریبیان) "دوست آرتیسته"، فاطی (نصرت پرتوی) "نامزده"، هروئین فروش "نامَرده" و صاحبخانه "رئیسه" بودند.

نگاه بسیاری از ما بتاریخ و جامعه همانندیهای بسیاری با نگاه این خویشاوند من به فیلمفارسی دارد. می‌توان کارهای نیک دیوانسالاری پادشاهی پهلوی را ستود و همچنان بر توهم دانائی آن خرده گرفت، می‌توان کاستیها و سستیهای چپ ایرانی را برشمرد، ولی خود را چپ نامید، می‌توان ...

نگاه ابن‌هشامی در کنار توهم دانائی و تنبلی و تن‌پروری انترناسیونالیستی تاریخ ما را به فیلمفارسی فروکاسته است، با "آرتیستهایی" که از همان آغاز کار آرتیست بوده‌اند، و "نامردانی" که تا به انجام کار نامرد می‌مانند. و "نامزده‌ای" که همیشه دل به انسان نیکی چون آرتیسته می‌بندد.

فیلم فارسی (که احمد شاملو هم یکی از فیلمنامه‌نویسانش بود) کار نیمه‌کاره ابن‌هشام را به انجام رسانده است.