فعالان مدافع محیط زیست و پایگاه های خبری که در این زمینه فعالیت می کنند، هشدار می دهند که محیط زیست ایران در آستانه "نابودی کامل" قرار دارد. آنها می گویند سیاست های غلط مدیریتی و بی توجهی مسئولان دولتی همراه با پدیده های طبیعی مانند خشکسالی و فقدان نگرانی جامعه در این خصوص، کار را به جایی رسانده که در سال های آینده دیگر مقوله ای به نام محیط زیست در ایران باقی نخواهد ماند.

خبرگزاری ها، وبلاگ ها، وبسایت ها و شبکه های اجتماعی که توسط فعالان مدافع محیط زیست اداره می شوند، در سال های اخیر پر بوده اند از اخبار و گزارش هایی که از وضعیت اسفبار جنگل ها، دریاچه ها و رودخانه ها، حیوانات، پوشش گیاهی و دیگر مولفه های زیست محیطی در ایران خبر می دهند.

آتش سوزی گسترده در جنگل های گلستان، مازندران و کردستان، نابودی کامل تالاب گاوخونی و دریاچه پریشان همراه با خشکی تدریجی دریاچه آب شور ارومیه، خشک شدن بسیاری از رودخانه های مهم و پر آب مانند زاینده رود، قطع گسترده درختان جنگلی و نابودی پوشش گیاهی مناطق مختلف توسط نهادهایی مانند دولت و سپاه پاسداران به بهانه هایی مانند ساخت و ساز جاده، سد و... نابودی، انقراض یا در معرض انقراض قرار گرفتن بسیاری از گونه های حیات وحش مانند فک دریایی که تنها پستاندار ساکن دریای مازندران است، خطر نابودی آبشار خراسان به عنوان طولانی ترین آبشار ایران به دلیل ساخت سد در اطراف آن، نابودی تدریجی تالاب های بزرگ و بین المللی میانکاله در مازندران و انزلی در گیلان و...موارد پر شمار دیگری از این قبیل که همگی حاکی از نابودی محیط زیست متنوع ایران هستند، از جمله گزارش هایی است که روزانه درباره وضعیت زیست محیطی کشور منتشر می شوند.

نابودی در چهار دهه

بر اساس آمارهای بین المللی که توسط نهادهای علمی و دانشگاهی منتشر شده، ايران از نظر شاخص‌های پايداری محيط زيست با کسب رتبه 132 در بین 146 کشور جهان، در انتهای جدول جهانی قرار گرفته است.

بر اساس پژوهش گسترده دانشگاه معتبر کلمبیا در آمریکا که به بررسی شاخص های جهانی محیط زیست پرداخته، در اين جدول که 146 کشور جهان از نظر وضعيت زيست محيطی، اجتماعی و اقتصادی مورد ارزيابی قرار گرفته اند فنلاند، نروژ، اروگوئه، سوئد، ايسلند و کانادا به ترتيب در جايگاه اول تا ششم جهان قرار دارند و کشور ايران با کسب 39/8 امتياز بعد از کشورهايی همچون آنگولا، بورکينافاسو، ويتنام، ليبی، چاد و... در مقام 132 جهان قرار گرفته است.

بر طبق این آمار، سالانه 20 ميليون تن فاضلاب تصفيه نشده به آب‌های داخلی، دريای خزر و خليج فارس سرازير می شود. روزانه بيش از 45 هزار تن زباله در شهر‌های کشور توليد می شود که اين رقم به جز توليد زباله در روستاها و بخش صنعت کشور است.

در هر سال دو ميليون تن خاک دچار فرسايش می شود. هر سال حدود 1/2 ميليون بشکه نفت معادل 160 هزار تن در آب‌های خليج فارس وارد می شود و روزانه نيز حدود 2/6 ميليون بشکه آب مخلوط با نفت خام به دريا می ريزد. 50 درصد پستانداران و 20 درصد پرندگان ايران در معرض تهديد و انقراض قرار دارند و جمعيت حيات وحش حتی در پارک‌های ملی به شدت کاهش يافته است.

حدود 163 رودخانه آلوده در کشور شناسايی شده که درصد آلودگی 60 تا 70 عدد از آنها به بالاترین میزان رسیده است.

طبق آمار اعلام شده دیگری در خصوص پوشش جنگلی ایران، در سال 1340 ميزان پوشش جنگلی ايران 18 ميليون هکتار و از اين ميزان 3/7 ميليون هکتار سهم جنگل‌های هيرکانی بود، اما هم اکنون کل پوشش جنگلی ايران 12/7 ميليون هکتار و 1/7 ميليون هکتار آن سهم جنگل‌های هيرکانی است. جنگل‌های هيرکانی يکی از منحصربه‌فردترين نوع جنگل‌ها در دنيا هستند که همچون نوار سبزی بر شيب‌های شمالی جبال البرز قرار گرفته و سواحل جنوبی دريای خزر را می‌پوشاند.

اين ناحيه از حوالی آستارا در شمال غرب تا حوالی گرگان در شرق ايران ادامه می‌يابد. اين جنگل‌ها که از دوران ژوراسيک به جای مانده‌اند، 3/7 ميليون هکتار پوشش جنگلی ايران را تشکيل می‌داده‌ که هم اکنون به 1/7 ميليون هکتار تقليل يافته‌اند. به عبارتی ظرف 45 سال، حدود 35 درصد کل پوشش جنگلی ایران نابود شده است.

این آمار در سال های گذشته ارائه شده اما فعالان زیست محیطی و کارشناسان می گویند هم اکنون وضعیت از این هم بسیار خرابتر است.

این در حالی است که از نظر علم زیست شناسی، برای شکل گیری اقلیمی مانند محیط زیست ایران، میلیون ها سال زمان صرف شده است. محیط زیستی که در کمتر از تنها 40 سال در آستانه نابودی کامل قرار گرفته است.

حال زار محیط زیست ایران

مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست که متولی دولتی این مقوله در کشور هستند، می گویند اوضاع را تحت کنترل دارند اما شواهد چیز دیگری را نشان می دهند.

معصومه ابتکار، رئیس پیشین سازمان حفاظت از محیط زیست ایران می‌گوید که اکنون "ردپای فقر و وضعیت بد اقتصادی" را در بسیاری از "اتفاقات و بلاهایی" که بر سر محیط زیست می‌آید، می‌توان مشاهده کرد.

ابتکار به خبرگزاری ایلنا گفته که در "وضعیت بحرانی" امروز ایران، محیط زیست هم از "تخریب و نابودی" بی‌نصیب نخواهد ماند.

رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست همچنین گفته که "رکود اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری که به تورم هم منجر شده است، عملا وضعیت را به گونه‌ای رقم می‌زند که بحث محیط زیست در اولویت پایین‌تری قرار می‌گیرد، یعنی عملا داریم به عقب برمی‌گردیم."

به گزارش خبرگزاری ایلنا، فقر اقتصادی باعث شده که مردم برای فرار از بیکاری و بی پولی از دولتمردان بخواهند که در هر شرایطی، صنایع مخرب و جاده‌های ارتباطی را وارد منطقه زندگی آنها کنند.

به گفته ابتکار وضعیت خلاء فعلی در زمینه توجه به محیط زیست، نتیجه حدود شش سال کم توجهی به موضوعی مانند محیط زیست است و "حال زار" محیط زیست ایران با خراب‌تر شدن وضعیت اقتصادی بدتر خواهد شد.

بر اساس اصل 50 قانون اساسی "در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌گردد. از این رو فعالیتهای اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است."

این در حالی است که فعالان مدافع محیط  زیست، دولت و نهادهای وابسته به آن مانند بنیاد مستضعفان، وزارت نفت، وزارت راه و ترابری و نهادهای نظامی مانند سپاه پاسداران را عاملان اصلی تخریب محیط زیست کشور می دانند.

 ایران دارای یکی از متنوع ترین اقلیم های طبیعی در تمام جهان است به گونه ای که از 13 اقلیم شناخته شده در سطح بین الملل، حداقل 11 گونه آن در کشور وجود دارد که از این منظر رتبه اول جهان در اختیار ایران است.

 این گزارش به یاد یاسر انصاری کجوری، سردبیرسایت سبز پرس که در سی سالگی جهان را واگذاشت و رفت تقدیم می شود.