دومین درخت باستانی جهان وضعیت نامناسبی دارد

سه نهاد متولی سرو ابرکو، یا سرو زرتشت آن را به حال خود رها کرده اند

سرو ابرکوه که با 4000 سال سن از آن به عنوان دومين درخت باستاني جهان ياد مي‌شود در وضعيت مناسبي به سر نمي‌برد و در حالي که سه نهاد سازمان متولي حفاظت از ميراث ملي، سازمان محيط زيست و شهرداري ابرکوه حفاظت از اين اثر ملي را برعهده گرفتند، مشکلات زيادي از جمله خطرات زيست محيطي آن را تهديد مي‌کند.

به گزارش CHN سرو ابرکوه دومين اثر طبيعي ايران است که در فهرست ميراث ملي به ثبت رسيده است. اين درخت 4 هزار ساله يکي از پيرترين موجودات زنده ايران محسوب مي‌شود و در آخرين تحقيقات انجام گرفته، در رديف دومين درخت باستاني جهان قرار گرفته است.

با اين‌حال آنچه بر سر اين درخت آمده، باعث شده تا وضعيت زيست محيطي آن به مخاطره افتد و در حال حاضر نيز دسترسي آسان و عبور وسايل نقليه سنگين از کنار سرو ابرکوه، باعث بروز مشکلاتي براي اين درخت ملي شده است.

سرو ابرکوه در شهر ابرکوه (ابرقوه) قرار دارد و يکي از پيرترين موجودات زنده دنيا است. محيط تنه اين درخت در روي زمين يازده و نيم متر است و بلنداي آن بين 25 تا 28 متر برآورد شده‌است.

نماد سرو يکي از مهمترين نماد‌هاي ايران باستان است که در نقوش تخت‌جمشيد نيز به آن اشاره شده است. اهميت اين نماد نشان از توجه ويژه ايرانيان به سرو‌ها دارد و گفته مي‌شود که "زرتشت ، چون موسم اسپند به ابرکو رسيد، با دست خود بذر سرو بر اين دشت فشاند و بر مردمان نويد داد که درختي در آن ميان بماند تا ببيند درفش، فرزندش، بهرام، پادشاه صبح دم رستاخيز را."

سرو ابرکوه در يک محوطه باز شهري قرار گرفته است. هرچند روزگاري اين درخت در يک باغ واقع شده بود، اما به ابتکار شهرداري ابرکوه اين باغ شد و به خيال اين‌که سرو را بيشتر معرفي کنند، آن را وارد فضاي محصور شهري کردند.

با برچيدن باغ مشکلات سر ابرکوه آغاز شد. ابتدا دور آن ديواري کشيدند، اما سازمان محيط زيست ديوار را برچيد. سپس با احداث خيابان جديدي، عبور و مرور وسايل نقليه از کنار سرو را محيا کردند و از آن زمان نه تنها محيط اطراف زندگي اين درخت کهنسال آلوده شد که با عبور وسايل نقليه سنگين لرزه بر تن و ريشه اين درخت هم افتاد.

«رحيم ميرعظيم»، روزنامه‌نگار شهر ابرکوه که تا کنون مطالب متعددي درباره وضعيت ناگوار سرو ابرکوه منتشر کرده درباره وضعيت فعلي آن به CHN مي‌گويد: «پس از جدا کردن سرو از باغي که آن را محصور کرده بود، طرح‌هاي متنوعي براي ساماندهي درخت انجام دادند. اما به دليل حضور سه متولي در حفاظت و نگهداري از اين درخت، تمامي طرح‌ها يا نميه‌کاره رها شد و يا در هنگام اجرا به بن‌بست‌هاي کارشناسي برخورد.»

به گفته وي سازمان ميراث فرهنگي، محيط زيست و شهرداري ابرکوه متولي حفاظت از اين درخت کهنسال هستند اما تا کنون هيچ‌کدام به طور متمرکز روي سرو ابرکوه فعاليت‌هاي حفاظتي نداشتند.

سرو ابرکوه اکنون بدون حفاظت محصور کننده‌اي در دسترس عموم است. هرچند صبح با حضور باغبان‌ها و نگهبانان شهرداري، خطري متوجه اين درخت نيست، اما شب‌هنگام کسي از آن حفاظت نمي‌کند و هرکسي به راحتي مي‌تواند حتي شاخه‌هاي آن را بشکند.

عبور خيابان از کنار اين سرو مشکلات زيست محيطي آن را دو چندان کرده است. اين خيابان که البته عرض چندان زيادي ندارد، محل عبور وسايل نقليه سنگين از جمله کاميون‌هاي شهري است. اين عبور و مرور هر روز چندبار انجام مي‌گيرد و علاوه بر آلوده‌گي زيست محيطي باعث لرزش ريشه‌هاي سرو ابرکوه هم مي‌شود.

ريشه‌هاي اين سرو تا فواصل دوري از خود درخت ادامه دارد و حتي گفته مي‌شود که به دليل تغذيه درخت از باغ‌هاي اطراف نياز به آبياري هر صبح آن نيست. با اين تفصيل ماشين‌ها درست از روي ريشه‌هاي درخت در زير خيان عبور مي‌کنند.

ميرعظيم معتقد است که سرو ابرکوه به درستي معرفي نشده است و حتي حضور بي دفاع درخت در شرايط فعلي براي گردشگران تعجب برانگيز است. به گفته وي اگر روي اين درخت و جايگاه باستاني آن اطلاع‌رساني درستي انجام مي‌گرفت و شهرداري هم محيط مناسبي براي آن محيا مي‌کرد، سرو ابرکوه به اشتغال‌زايي اهالي شهر هم کمک مي‌کرد.

در حال حاضر گفته مي‌شود که سرو ابرکوه علي‌رغم ثبت در فهرست ميراث ملي، هر روز هويت خود را بيش از قبل از دست مي‌دهد. هرچند اين درخت هنوز زنده است، اما بيم آن مي‌رود که طي چندسال آينده به شدت بيمار شود.

خبرگزاری میراث فرهنگی

کميته بين المللی نجات پاسارگاد

www.savepasargad.com