|
|
شناخت و پيشگری بيماری های ناشی از آلودگی محيط زيست از طريق حيوانات
از: عبدالحسين غلامرضايي
پژوهشگران بر اين اعتقادند كه آلودگي محيط‌زيست تاثيرات نامطلوبي بر اكوسيستم‌ها دارد.
30سال پيش يك زيست‌شناس دريايي، اهل كانادا متوجه شد كه حادثه مهمي در زندگي نهنگ‌هاي خاوياري كه در رودخانه لاورنس زندگي مي‌كنند رخ داده است. ابتدا تصور مي‌شد كه شكار بي‌رويه آنها در دهه‌هاي اخير باعث نقصان جمعيت آنها شده اما با ممنوعيتي كه از طرف دولت براي شكار آنها وضع شد و با گذشت چندين سال متوالي بهبود چنداني در جمعيت آنها رخ نداد. با گذشت بيش از 2دهه و پيدا شدن صد‌ها لاشه از جسد آنها تنها يك پيام به ذهن‌ها خطور مي‌كرد و آن اينكه نوعي بيماري از جمله سرطان باعث مرگ آنها شده است.
پس از آزمايش‌هاي به‌عمل آمده روي لاشه نهنگ‌ها، دانيل مارتين، استاد پاتولوژي (آسيب‌شناسي) در دانشگاه مونترال اعلام كرد كه نهنگ‌هاي سفيد، قرباني نوعي سرطان روده‌اي شده‌اند و علت آن جاري شدن ضايعات صنايع آلومينيم به داخل رودخانه اعلام شد.
اكنون نتايج تحقيقات انجام شده به آلودگي‌هايي اشاره مي‌كند كه در اطراف و اكناف جهان باعث بروز سرطان‌هاي‌كشنده‌اي در ميان آبزيان شده است. سرطاني شدن شير‌هاي دريايي كاليفرنيا، ماهي‌هاي پهن پيكر درياي شمال و گربه‌ماهي‌هاي درياچه‌هاي بزرگ نتيجه سمي شدن محيط‌زيست آنهاست. آبزياني نظير لاك‌پشت‌هاي دريايي، مار‌ماهي‌ها و نهنگ‌هاي اسپرم زا نيز در معرض خطر قرار دارند. در بعضي موارد نيز گونه‌هايي در حال انقراضند و تنوع اكوسيستم دريا مورد تهديد قرار گرفته است. افزايش اين نوع بيماري‌ها نه تنها جان آبزيان را تهديد مي‌كند بلكه زنگ خطري است براي ساكنان آن مناطق كه از درياها بهره‌برداري مي‌كنند.
نقش آبزيان در شناسايي بيماري‌ها
دنيس مك‌آلوز، آسيب‌شناس حيات‌وحش در نيويورك معتقد است كه مدت‌هاست حيوانات، پيش قراولان آسيب‌هاي انسان‌ها بوده‌اند. در منطقه كبك كانادا كه در مجاورت رودخانه لاورنس قرار گرفته تعدادي از كارگراني كه در صنايع آلومينيم كار مي‌كردند به بيماري‌هايي نظير سرطان‌مثانه، مشكلات ريوي و سوء‌هاضمه و سرطان‌پستان مبتلا شدند.
تحت نظر داشتن دقيق جمعيت‌هاي حيات‌وحش كمك زيادي به شناسايي بيماري‌هاي آينده بشر مي‌كند زيرا عود كردن سرطان‌هاي بشري كه از طريق آلودگي‌هاي محيط‌زيست انجام مي‌گيرد ممكن است سال‌ها طول بكشد درصورتي كه بيماري‌هاي حيات‌وحش و آبزيان بسيار زود‌تر ظاهر مي‌شود. با وجود اين منابع مالي كمي براي تشخيص بيماري‌هاي
حيات وحش و آبزيان در نظر گرفته مي‌شود و علت اكثر بيماري‌هاي آنها در هاله‌اي از ابهام باقي مي‌ماند.
موانعي نظير ارتفاع زياد آب و فشار آب در مناطق عميق درياها، جمع‌آوري و زيرنظر‌داشتن حيوانات بيمار را با مشكلاتي روبه‌رو مي‌كند و اجساد اكثر آبزيان بيمار قبل از آنكه پژوهشگران به آنها دست يابند طعمه جانوران لاشخور شده و از بين مي‌روند.
كارول متيير، آسيب شناس در مركز مطالعات بين‌الملل مي‌گويد، روي هم رفته بيماري سرطان در حيوانات نسبت به انسان بسيار نادر است و علتش هم اين است كه پرندگان و حيوانات كوچك جثه نسبت به انسان طول عمر كمتري دارند و مجال رشد تومورهاي سرطاني در آنها كم است.
در طول سی و چهار سال گذشته در مركز بين‌المللي سلامت حيات‌وحش بيش از هزار جانور مورد آزمايش قرار گرفته و تنها در بيست و دو مورد آنها تومورهاي سرطاني يافت شده و تعداد انگشت‌شماري از آنها بر اثر سرطان از بين رفته‌اند. ميزان مرگ‌ومير در جانوران بر اثر سرطان نسبت به انسان حدود پنج هزار بار كمتر است.كارول عقيده دارد، درصورتي كه حيواني بيمار تشخيص داده شود به سختي مي‌توان ثابت كرد كه بيماري آن مربوط به آلودگي‌هاي همان محيط‌زيست است چون محدوده جغرافيايي تردد آنها بسيار گسترده است و تعداد مبتلايان به آن بيماري نيز بسيار كم است. بسياري از تومورهاي آبزيان در اثر رشد سلولي وحشي كه مربوط به‌خود حيوان است به‌وجود آمده‌اند. البته بعضي آلودگي‌هاي پايدار بدون شك در توليد خوشه‌هاي سرطاني دخيل هستند.
اما به‌رغم موانع موجود، شناسايي حيواناتي كه در معرض سرطان قرار داشته يا به آن مبتلا شده‌اند بسيار مهم است چون از يك سو بايد از جمعيت آنها حفاظت شود و از سوي ديگر از افرادي كه در مجاورت آنها قرار دارند حمايت لازم صورت گيرد
شهروند
فرستنده، احمد همراه کميته نجات، از تهران
کميته بين المللی نجات پاسارگاد
