|
|
پس از 250 ميليون سال زندگی ماهی خاويار ايران در خطر نابودی است
صيد غيرمجاز، تخريب بستر رودخانه‌ها، آلودگي‌هاي نفتي آلودگي‌هاي ناشي از پساب‌هاي صنعتي، زهاب كشاورزي و فاضلاب‌هاي خانگي به اين نابودی کمک می کند
ماهيان خاوياري ايران، قديمي‌ترين ساكنان خزر كه‌بيش از 250 ميليون سال پيشينه حيات در اين دريا دارند با خطر انقراض مواجهند.
صيد غيرمجاز، تخريب بستر رودخانه‌ها، آلودگي‌هاي نفتي و نيز آلودگي‌هاي ناشي از پساب‌هاي صنعتي، زهاب كشاورزي و فاضلاب‌هاي خانگي كه بي‌هيچ مانعي به خزر وارد مي‌شود اين وضعيت بحراني را رقم زده است.
محمد حسين طلوعي، محقق شيلات كه سابقه مديريت مركز تكثير پرورش ماهيان خاوياري شهيد بهشتي سد سنگر را هم در كارنامه دارد دراين باره به سبزپرس گفت: سال‌هاي گذشته تعداد زيادي ماهي خاوياري از نوع ازون‌برون به رودخانه مهاجرت مي‌كردند؛
اما با تأسف بسيار، امسال تا آخرين روزهاي ارديبهشت، مركز شهيد بهشتي
موفق به صيد ازون برون در سفيدرود نشده است و ظاهرا فقط يك قره برون صيد
شده كه آن هم نر است.
او
يادآور شد: از يك سو، تعداد زياد صيادان
بعضا غيرمجاز كه مي‌توان از آن با نام آلودگي انساني ياد كرد، كم آب شدن
رودخانه‌ها، آلودگي‌هاي دريا و رودخانه راه مهاجرت ماهيان را بسته است.
از سوي ديگر، فيزيك ماهيان خاوياري در قياس با مثلا ماهي سفيد باعث مي‌شود كه به‌دليل پلاك‌هاي استخواني خارجي اش در دام‌ها گيركند.
اين محقق افزود: ماهي سفيد يك كيلويي ماهي بالغ است اما فيل‌ماهي 700 كيلويي يا قره‌برون30 تا40 كيلو بالغ محسوب مي‌شود؛ پس ماهي خاوياري يك كيلويي كه به دام مي‌افتد هنوز بچه ماهي است.
طلوعي در تشريح دوره رشد ماهيان خاوياري گفت: ماهيان خاوياري در شرايط طبيعي به‌طور متوسط (بسته به نوع و گونه) در 7 تا 15 سالگي بالغ مي‌شوند، يعني بايد اين همه سال خطر دام و آلودگي و... را در دريا سپري كند و زنده بماند تا به مرحله مهاجرت به رودخانه برسد.
وي گفت: زماني كه ماهي وارد مسير رودخانه مي‌شد تا كنار سد سنگر مي‌آمد و آنجا توسط كارشناسان مركز تكثير، صيد مولد صورت مي‌گرفت. اساسا به همين دليل اين مركز در كنار سدسنگر تاسيس شد؛
اما به دلايلي كه ذكر شد امروزه ماهي مولد را بايد از دريا صيد كنيم. اين در حالي است كه نيازي به رفتن به دريا نيست وقتي خود ماهي براي تخم‌ريزي به رودخانه مهاجرت مي‌كند بايد صبر كنيم تا ماهي آماده تخم ريزي، خودش به رودخانه وارد شود و رودخانه آنقدر امن باشد كه ماهي در هر كجاي مسير رودخانه كه مي‌خواهد تخم ريزي كند.
او درخصوص تفاوت بين صيد ماهي خاوياري از دريا و رودخانه مولد صيد، گفت: ماهيان خاوياري، اگرچه مهاجرند اما خانه مشخص دارند. ماهي كه امروز به رودخانه‌اي مهاجرت مي‌كند، بچه‌هايش نيز به همين رودخانه مهاجرت مي‌كنند و سرمايه اين رود محسوب مي‌شوند؛
اما وقتي از دريا ماهي صيد مي‌كنيم عملا معلوم نيست مقصد ماهي صيد شده كدام رود است. در واقع ماهي بي‌خانماني را صيد مي‌كنيم كه ممكن است به جاي سپيدرود متعلق به ولگا باشد!
وي افزود: اگر فقط امتياز اقتصادي را در نظر بگيريم بايد بدانيم گونه‌اي كه عادتا در سپيد رود تخم‌ريزي مي‌كند، بچه‌هايش هم به سپيدرود مهاجرت مي‌كنند و در سپيد رود صيد مي‌شوند نه در ولگا يا جاي ديگر.
طلوعي خاطرنشان كرد: امروزه تكثير طبيعي ماهيان خاوياري در رودخانه‌هاي ايران صفر است. تا پيش از اين، بهترين رودخانه‌اي كه ماهيان خاوياري براي مهاجرت انتخاب مي‌كردند، رودخانه سپيدرود بود كه امسال فقط يك ماهي در آن صيد شد آن هم نر! در نظر داشته باشيم مهاجرت ماهيان به رودخانه‌هاي مختلف، خود عامل ايجاد تنوع در گونه است نه فقط شكل ظاهري كه عادات اين ماهي‌ها هم با هم متفاوت است.
به گفته وي تحقيقي در انستيتو ماهيان خاوياري نشان داده كه كد ژنتيك، قره‌برون صيد شده در قره‌سو گلستان با تجن مازندران و ولگا يكي است؛ اما قره برون سپيدرود از كد ژنتيك متفاوتي برخوردار است در حالي كه تفاوت ظاهري ندارند.
اين كارشناس تكثير و پرورش گفت: اين همه كه تا اينجا گفتيم مرحله صيد مولد بوده و بعد مرحله دقيق و ظريف تكثير است.
حالا مصيبت بعدي پس از رها‌سازي است كه شاهديم وقتي اين بچه ماهي‌ها در دام كولي مي‌افتد صياد به جاي دوباره رها كردن آن، آن را بيرون كشيده و دور مي‌ريزد و زنجيره‌اي از زحمت نابود مي‌شود.
همشهری
فرستنده، احمد همراه کميته نجات، تهران
