|
|
ضعف سازمان محيط زيست و تاراج حيات وحش
ديگر توان اميدی به حفظ ميراث طبيعی ايران داشت!
از: نرگس روحانی
كارشناس ارشد مديريت محيط زيست دانشگاه تهران
روز به روز بر دامنه تخريب‌هاي ناشي از توسعه ناپايدار افزوده مي‌شود تا آنجا كه ديگر چندان اميدي نمي‌توان به حفظ ميراث طبيعي اين مرزوبوم داشت.
يك روز شاهد تخريب جنگل ابر به بهانه ساخت جاده هستيم، روز ديگر خبر مي‌رسد كه مي‌خواهند در ميانكاله پالايشگاه احداث كنند. آنچه در پي مي‌آيد گزارشي است از تخريب‌هاي ناشي از توسعه ناپايدار در دماوند؛ شهري كه شهرتش را بيش از هر چيز مديون مرتفع‌ترين قله كشور است.
ميراث طبيعي در تنگناي دخالت‌هاي غيرمسئولانه
اطراف شهر دماوند كوه‌هاي متعددي قرار گرفته ازجمله در ضلع شمالي شهر دماوند خط الرأس كوه‌هاي دوبرار به طول 70 كيلومتر قرار دارد كه داراي 14 قله بالاي 4000 متري است كه هر ساله شاهد انواع برنامه‌هاي كوهنوردي از گلگشت گرفته تا صعود زمستاني در اين منطقه هستيم.
پشت اين كوه منطقه مازندران قرار گرفته كه در گويش محلي به اين كوه «ماز» نيز گفته مي‌شود. در شمال غربي دماوند كوه تِل كمر (سركورك) به ارتفاع 2800 متر قرار دارد. اين كوه به پايگاه كوهنوردي براي كوهنوردان قديمي دماوند تبديل شده است كه از روي قله آن كوه دماوند را از نيمه مي‌توان ديد.
در شرق شهر كوه شير، كوه‌فيل و در غرب كوه كش زر، كوه دكل و در شمال، زرين‌كوه قرار دارد. به‌طور كلي شهر دماوند بين كوه‌ها احاطه شده است.
در كوه تل كمر 3 معدن قرار دارد. شهرستان دماوند با ارتفاع 3000 متر در مجاورت كوه البرز و دامنه آن قرار گرفته و كاملاً تحت‌تأثير اكوسيستم كوهستان قرار دارد. از آنجا كه كوه‌ها سرچشمه جذب نزولات آسماني هستند همين امر موجب ايجاد سفره‌هاي آب زيرزميني غني در دماوند شده است.
ضعف سازمان محيط زيست و تاراج حيات وحش
معدن تيزاب در ضلع شمالي شهر مابين منطقه دشتك و دشت مزار در ارتفاع 2500متري قرار دارد كه بخشي از اين منطقه را در سال‌ها پيش به بخش خصوصي واگذار كردند كه بعداً به‌عنوان طرح طوبي جاده‌هاي پاكوب منطقه با بولدوزر به جاده تبديل شد.
قبلا اين منطقه داراي درختان متعدد و مرتع قابل توجهي بود و با كشيدن اين جاده گذار حيات وحش قطع شده و متأسفانه فقط يك پاسگاه محيط باني با 6 محيط‌بان قراردارد كه در 2 كيلومتري حاشيه شهر قراردارند و جوابگوي منطقه نمي‌توانند باشند و شكارچيان زماني كه وحوش از بي‌غذايي در اثر ريزش برف به دامنه‌ها پناه مي‌آورند به آساني آنها را شكار مي‌كنند و به اين ترتيب از گله‌هاي ميش و قوچ كه روي كوه‌ها در سال‌هاي پيش حتي با چشم غيرمسلح مي‌شد ديد الان تنها گله‌هاي كوچك به جاي مانده است.
در دره ورين و گروبار درختان كهنسال ارس و گردو با قدمت چندين هزارساله وجود دارد كه قطر هر كدام از آنها به 14 متر مي‌رسد در اين منطقه قديمي سنگ آسياب و قبرهاي متعدد و بازار وجود داشته و در قديم محل داد و ستد اهالي بوده است و اينها از نظر ميراث فرهنگي بسيار حائز اهميت است. متأسفانه اين منطقه به حال خود رها شده است.
هجوم زمين‌خواران به حاشيه رودخانه‌ها
طي 5 سال اخير در حاشيه‌شمالي رودخانه تار ساخت‌وسازهايي توسط زمين‌خوارها انجام گرفته كه تمام زمين‌هاي شمال رودخانه را قطعه‌بندي كرده و تحت عنوان باغچه‌هاي فصلي خريد و فروش مي‌كنند و همين تردد باعث شده به بهانه زدن دكل‌هاي فشارقوي در تمام زرين كوه جاده‌كشي شود و جاده را به نقاط مختلف اطراف درياچه‌تار ببرند و ديگر از آن بوته‌هاي سرحال و شاد آويشن اطراف درياچه چيزي نمانده زيرا كه تا چندي ديگر ويلاسازي نيز شروع مي‌شود و به اين ترتيب منطقه زيرخرابي و نابودي مي‌رود.
دست اندازي به زمين‌هاي اطراف درياچه و زمين‌هاي اطراف معدن تيزاب را بايد به تخريب زمين‌هاي كشاورزي در «اشندر» و آبسرد، قطعه بندي زمين در اسب چران، خشك شدن چشمه‌هاي زيرزميني در منطقه منشأ و ايجاد شهرك در بالاي احمدآباد اضافه كرد. اينها توسعه شهري است يا نابودي منابع طبيعي؟ براي آيندگان چه باقي مي‌ماند؟!
كوه‌ها زيباترين نقاط زمين و بهترين پناهگاه انسان‌هاي شهري براي فرار از فشارهاي زندگي ماشيني و رسيدن به آرامش روحي هستند.
هشت سال پيش زمين‌هاي دامنه كوه تلكمر كه مأمن بسياري از دماوندي‌هاست توسط سازمان زمين شهري بدون هيچ ارزيابي زيست‌محيطي به دانشگاه پيام نور واگذار شد كه از جهت اينكه اين كوه بر تمام شهر مشرف است نه تنها هر گونه ساخت و ساز برفراز آن از لحاظ زيباشناختي طراحي محيط زيست تأثير منفي بر بافت كلي شهر تاريخي دماوند خواهد گذاشت بلكه به‌دليل بالادست بودن تلكمر امكان آلوده شدن منابع آب شهر دماوند كه در فاصله نزديكي از اين كوه واقع شده را نيز به‌مراتب بالا برده است و دست‌اندركاران دانشگاه پيام نور با كشيدن ديواري راه‌قديمي ورودي كوهنوردان را براي صعود به تلكمر مسدود كرده و اين در روحيه جوانان و ورزشكاران دماوند اثر بسيار منفي ايجاد كرده است.
همشهری
فرستنده، احمد همراه کميته نجات، تهران
