|
|
يبانيه ها | آرشيو پاسارگاد | آرشيو خبرها | مقالات | آرشيو هنر و ادبيات | آرشيو تاريخ زدايي | ديداري ـ شنيداري | | تماس | جستجو پيوند به صفحه اصلی
21 اسفند 1386 (2546 سال پاسارگارد) 11 مارچ 2008************************* کميته نجات پاسارگاد هيچ گونه وابستگی مذهبی و سياسي ندارد
محيط زيست ايران در گفتار و در عمل
بيلان منابع طبيعی ما همچنان منفی است و روند تخريب کماکان ادامه دارد
از: اسدالله افلاکی
هر سال از 15 تا 21 اسفند ماه هفته منابع طبيعي در كشور برگزار مي‌شود و در اين هفته برنامه‌هاي متنوعي به اجرا در مي‌آيد
مسئولان منابع طبيعي فهرست بلندبالايي از فعاليت‌هاي خود در زمينه‌هاي مختلف درختكاري، احياي جنگل و صيانت از عرصه‌هاي طبيعي به دست مي‌دهند. با اين همه، هنوز كشور ما از نظر فرسايش خاك در شمار 5 كشور نخست جهان قرار دارد؛ روزانه 40 هكتار از سطح جنگل‌ها(فقط در شمال كشور) نابود مي‌شود؛ هر روز بخشي از ميراث طبيعي قرباني طرحي عمراني مي‌شود؛ در دل يكي از ارزشمندترين ذخيره‌گاه‌هاي زيست كره، جاده كشيده مي‌شود؛ تالاب‌ها به دو نيمه مي‌شود و...
در كنار همه اين تخريب‌ها آنچه البته به جايي نرسد اعتراض طرفداران طبيعت و محيط‌زيست است و اين سناريو ادامه دارد. اما باز هم مسئولان بر سنت هر سال در هفته منابع طبيعي در جمع خبرنگاران بيلان كار مي‌دهند.
اين در حالي است كه هم خبرنگاران و هم مسئولان مي‌دانند توسعه ناپايدار، لجام‌گسيخته به پيش مي‌تازد ولي هيچ‌كس نمي‌داند اين ماشين تخريب كي، كجا و چگونه متوقف مي‌شود. با اين همه، ما نيز طبق همان سنت ديرين به سراغ كارشناسان مي‌رويم و از آنها مي‌پرسيم چرا؟ به راستي چرا اين روند تخريبي كه از 80 سال پيش آغاز شده همچنان ادامه دارد.
«با همه علاقه‌اي كه به سازمان جنگل‌ها و حرفه جنگلباني دارم و احترامي كه براي مديران و كاركنان آن قائلم، اما معتقدم بيلان منابع طبيعي ما همچنان منفي است و روند تخريب كماكان ادامه دارد.» اين فصل الخطاب گفته‌هاي مهندس كاظم نصرتي نصرآبادي، رئيس جامعه جنگلباني است كه پس از سال‌ها خدمت در سازمان جنگل‌ها اينك خود در راس يك تشكل مردمي است و مي‌كوشد تا دغدغه‌هاي حفظ منابع طبيعي را هرازگاهي بيان كند.
سير قهقرا
نصرتي در پاسخ به اين سؤال كه چرا بيلان كار منابع طبيعي منفي است، مي‌گويد:«دلايل متعددي وجود دارد اما بي توجهي سياستگذاران و مسئولان به حفظ منابع طبيعي و محيط زيست مهمترين دليل اين بيلان منفي‌ست.
زيرا با وجود آن كه پيوسته در حرف و سخن بر حفظ طبيعت تاكيد مي‌شود، اما چون اعتقادي به آن وجود ندارد در سياستگذاري‌ها به آن توجه نمي‌شود. نتيجه آن كه منابع طبيعي در سياستگذاري‌هاي كلان جايگاه مناسبي ندارد و به همين دليل ابزار و امكانات لازم براي حفظ آن فراهم نمي‌شود.
اسفبارتر آن كه حتي در مواردي مثل چشم‌انداز 20 ساله نظام و برنامه چهارم توسعه و سند فرابخشي محيط زيست هم كه به آن توجه شده است عملا تلاشي براي اجراي اين برنامه‌ها صورت نمي‌گيرد و اين ريشه در همين بي اعتقادي به حفظ طبيعت دارد وگرنه يك بخش از 6 بخش برنامه چهارم و 2 فصل از 15 فصل اين برنامه به منابع طبيعي و محيط زيست اختصاص دارد.
رئيس جامعه جنگلباني ايران در خصوص هفته منابع طبيعي يادآور مي‌شود: « برگزاري هفته منابع طبيعي به صورت برنامه‌اي تشريفاتي در آمده كه هر سال بدون هيچ اثرگذاري برگزار مي‌شود و تنها هزينه‌اي را به كشور تحميل مي‌كند. حتي طي 8 سال اخير اين هفته در لابه‌لاي مناسبت‌هاي ديگري كه در همين ايام برگزار مي‌شود گم شده است.»
دستگاههاي اجرايي بزرگترين عامل تخريب طبيعت
دكتر تقي شامخي، رئيس هيات مديره انجمن ملي جنگلباني ايران، مي‌گويد:«مشكل ما در بخش منابع طبيعي، مشكلي است كه تقريبا همه كشورهاي در حال توسعه با آن مواجه‌اند مثلا عشاير و روستائيان ما هنوز روي زمين‌هاي شيبدار كشاورزي مي‌كنند. در نتيجه وقتي اين اراضي 2 بار شخم زده شد خاك از بين مي‌رود و ما دچار بحران مي‌شويم؛ يعني پوششي كه طي ميليون‌ها سال به وجود آمده و سبب ايجاد يك خاك زنده شده است طي يك زمان 10 ساله نابود مي‌شود.
نكته ديگر مصرف انرژي و سوخت است. با آن كه طي سال‌هاي اخير گازرساني به روستاها به صورت جدي مطرح بوده، اما نرسيدن سوخت فسيلي به محيط‌هاي روستايي و عشايري، سبب شده تا ساكنان اين مناطق ناگزير به ابتدايي‌ترين شكل اين انرژي را تامين كنند در حالي كه همه دنيا از انرژي‌هاي فسيلي كشور ما بهره‌مند شده‌اند.»
دام مازاد، همچنان تخريب مي‌كند
نكته ديگري كه اين استاد دانشگاه بدان اشاره مي‌كند، مشكل دام مازاد در مراتع است به گفته وي :«در حال حاضر در بسياري از مراتع ما، 4 برابر ظرفيت مراتع و گاه بيش از آن دام وجود دارد. اين معضل طي سال‌هاي متمادي مراتع را دچار چنان وضعيتي كرده كه ديگر استفاده از آن غيرممكن است و به تنها چيزي كه شبيه نيست مرتع است،حال آن كه كشورهاي توسعه يافته سال‌هاست به اين نتيجه رسيده‌اند كه توليد پروتئين به اين شيوه، بيش از آن كه مفيد باشد، مضر است، اما در كشور ما هنوز به همان شيوه دام كوچك، پروتئين توليد مي‌شود، كه اينها شاخص‌هاي توسعه نيافتگي است.»
چالش‌هاي مربوط به توسعه
شامخي معتقد است با وجود تجارب ارزنده‌اي كه در بخش توسعه وجود دارد و دنيا آن را پشت را گذاشته، ما نه تنها از آن درس نمي‌آموزيم كه توجهي به آن نداريم.
وي مي‌گويد:«مدتهاست جهان به اين نتيجه رسيده كه بايد راهكارهايي را انتخاب كرد كه طبيعت حفظ شود؛ راهكارهايي كه در عين پاسخ دادن به نيازهاي توسعه كمترين آسيب را متوجه محيط زيست مي‌كند، اما متاسفانه ما كمتر شاهد پايبندي لازم دولتمردان كشورمان به ملاحظات زيست محيطي هستيم. نتيجه آن مي‌شود كه همواره شاهد تخريب‌ها هستيم.
اخيرا مدير كل منابع طبيعي گيلان نسبت به تخريب طبيعت ناشي از اجراي پروژه‌هاي دولتي هشدار داد؛ اين يك نمونه از تخريب است. اين روند پيش از هر چيز نشان‌دهنده آن است كه ما براي آن بخش از منابع طبيعي و طبيعت‌مان كه از بين مي‌رود قيمتي تعيين نمي‌كنيم و حتي آن را در نظر نمي‌گيريم حال آنكه در اغلب موارد ارزش منابع طبيعي از تاسيسات انسا‌ن‌ساز بسيار بالاتر است و اين هزينه بي توجهي و اهمال ما را متاسفانه نسل‌هاي آينده بايد بپردازند.»
شامخي مي‌گويد:« بايد دولتمردان ما متعهد به پرداخت هزينه دخل و تصرفات خود در طبيعت باشند.
تا زماني كه توسعه به قيمت تخريب طبيعت در اولويت باشد نبايد انتظار داشته باشيم محيط زيست حفظ شود.هزينه پروژه‌هاي عمراني كه بدون رعايت ملاحظات زيست محيطي اجرا مي‌شود خشكسالي، نابودي مراتع و جنگل و سيل‌هايي است كه هراز گاهي شاهد آن هستيم. شامخي تاكيد مي‌كند:تا دستگاههاي دولتي كه متولي طرح‌هاي عمراني كشور هستند متقاعد به حفظ محيط زيست نشوند، تغييري در روند تخريب طبيعت صورت نخواهد گرفت.
سال هاست كه كشورهاي توسعه يافته به اين عقلانيت و دانايي رسيده‌اند كه هزينه رعايت ضوابط زيست محيطي را در اجراي پروژه‌هاي عمراني بپردازند، چرا كه توسعه، زماني پايدار خواهد بود كه با حفظ محيط زيست توام باشد، اما اين نكته همچنان از چشم دولتمردان ما مغفول مانده است.»
بازهم توسعه ناپايدار
دكتر احمد رحماني، رئيس هيات مديره انجمن اعضاي هيات علمي موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور، مشكل اصلي منابع طبيعي و محيط زيست را در چگونگي توسعه مي‌داند و مي‌گويد:« با آن كه بارها بر توسعه پايدار تاكيد شده، اما عملا آنچه با آن مواجه‌ايم توسعه بي رويه‌اي است كه باعث تخريب منابع طبيعي مي‌شود. براساس همين شيوه تفكر و طرز نگاه است كه اغلب برنامه‌ها،برنامه‌هاي كوتاه مدت است كه در آن به منافع ملي بلندمدت توجهي نمي‌شود.»
اين پژوهشگر منابع طبيعي خاطرنشان مي‌سازد: «هر چند در برنامه چهارم توسعه و چشم‌انداز 20 ساله به محيط زيست توجه خاصي شده، اما در بيشتر موارد برنامه‌هاي كوتاه مدت و آني به اجرا در مي‌آيد كه نتيجه آن دست اندازي به منابع طبيعي است. ما هميشه براي اجراي طرح‌هاي عمراني آسانترين راه يعني تخريب طبيعت را انتخاب مي‌كنيم. اين بلايي است كه دامنگير منابع طبيعي كشور شده است. حتي طرح‌هاي خوبي نظير صيانت از جنگل هم قرباني همين شيوه نگاه مي‌شود و در نتيجه به دليل اجراي بد و ضعف نظارت با مشكل مواجه مي‌شود.
به گفته وي، وضعيت منابع طبيعي در زمينه‌هاي ديگر نيز چندان خوشايند نيست، حتي در بخش پژوهش، محققان با مشكلات جدي مواجه‌اند به طوري كه اعتبارات اين بخش به حداقل ممكن رسيده و با كمبود نيروي انساني مواجه است امروز وضعيت منابع طبيعي به گونه اي است كه حتي ايستگاه‌هاي تحقيقاتي منابع طبيعي قرباني توسعه بي‌رويه مي‌شود به طوري كه بسياري از اين ايستگاه ها در معرض نابودي قرار دارند.»
رحماني تاكيد مي كند:«بايد مسئولان و برنامه‌ريزان باور كنند كه منابع طبيعي بستر توسعه و حيات است نه مانع آن. مادامي كه اين باور در ميان مسئولان ايجاد نشود نمي‌توان اميدي به حفظ محيط زيست و طبيعت داشت
همشهری
فرستنده: احمد،، همراه کميته نجات، از تهران
