|
|
يبانيه ها | آرشيو پاسارگاد | آرشيو خبرها | مقالات | آرشيو هنر و ادبيات | آرشيو تاريخ زدايي | ديداري ـ شنيداري | | تماس | جستجو پيوند به صفحه اصلی
22 تير 1387 (2547 سال پاسارگارد) 12 جولای 2008******************************* کميته نجات پاسارگاد هيچ گونه وابستگی مذهبی و سياسي ندارد
درياچه اورميه در حال نابودی است
بلايي که ساخت سدها و روش های غلط آبياری بر سر يکی از ذخيره های های طبيعی جهان آورده است
درياچه اروميه دومين درياچه آب شور جهان با 4 هزار و810 کيلومتر مربع مساحت يکي از نادرترين ذخيره‌گاههاي زيستي ايران و جهان و داراي 102 جزيره کوچک و بزرگ است. اين درياچه به همراه جزاير دروني آن از سوي سازمان يونسکو به عنوان ذخيره‌گاه طبيعي به ثبت جهاني رسيده است كه متاسفانه روند نزولي سطح آب اين درياچه در سالهاي اخير کارشناسان و دوستداران محيط زيست را نگران كرده و هشدار کارشناسان را در رابطه با وضعيت اين زيست‌بوم ارزشمند آذربايجان‌غربي درپي داشته است.
به گزارش ايسنا، کاهش 6 متري عمق آب و قرار گرفتن سطح آب 2 متر پايين‌تر از تراز اکولوژيک درياچه، شوره‌زار شدن سطح وسيعي از درياچه، پيوستن جزاير 9 گانه به خشکي که زيست و زادآوري موجودات زنده بويژه پرندگان را با تهديد مواجه كرده و کاهش تعداد آرتميا به عنوان تنها موجود آبزي پارک ملي درياچه اروميه در پي افزايش شوري آب زنگ خطر نابودي اين درياچه را به عنوان يک ثروت طبيعي براي کشور و استان آذربايجان‌غربي براي مسؤولان و کارشناسان امر به صدا درآورده است.
دکتر شاهرخ حکيم‌خاني، عضو هيأت علمي دانشکده منابع طبيعي دانشگاه اروميه در اين خصوص به ايسنا گفت: حوضه آبريز درياچه اروميه با مساحتي نزديک به 52 هزار کيلومتر مربع بين استانهاي آذربايجان‌غربي و آذربايجان‌شرقي قرار گرفته که 85 درصد سهم آب ورودي به درياچه در اين حوضه آبريز از رودخانه‌هاي آذربايجان‌غربي تامين مي‌شود.
وي کاهش عمق آب درياچه اروميه را متاثر از دو عامل اقليمي و انساني عنوان کرد و گفت: کاهش قابل ملاحظه ميزان بارندگي در سالهاي اخير و وابستگي مستقيم بارش با حجم روان آب ورودي به درياچه، نقش تاثيرگذاري در پايين رفتن سطح آب درياچه داشته است.
وي افزايش دما و تبخير سطح درياچه را يکي ديگر از عوامل اقليمي تاثيرگذار در اين مسأله عنوان و اظهار کرد: افزايش دما و تبخير در حوضه آبخيز درياچه اروميه مي‌تواند از پديده گرم شدن کره زمين درسال‌هاي اخير متاثر باشد که البته اين امر نياز به تحقيق و مطالعه دارد.
اين عضو هيأت علمي دانشگاه اروميه در ادامه بيان كرد: احداث سد و توسعه بي‌رويه کشاورزي در بالادست حوضه آبخيز درياچه اروميه يکي از عوامل انساني است که در حال حاضر نزديک به40 سد و بند احداث و يا در دست اجراست که حجم قابل توجهي از آبهاي برداشتي به مصرف کشاورزي مي‌رسد و اين در صورتي است که حداکثر راندمان آبياري کشاورزي 34 درصد است و اين يعني 66 درصد آب برداشتي از رودخانه‌ها و چاه‌ها که به مصرف بخش کشاورزي مي‌رسد هدر رفته و تبخير مي‌شود.
حکيم‌خاني با اشاره به غيرقابل کنترل بودن عوامل اقليمي گفت: بايد طرح و برنامه‌هايي براي عدم احداث سدهاي جديد، مديريت صحيح آب و رهاسازي بخشي از آب پشت سدها به عنوان حقآبه محيط زيست تهيه و اجرا شود.
وي اصلاح شيوه‌هاي آبياري به منظور برداشت بهينه از منابع آبي و تغيير الگوي کشت را به عنوان راهکارهايي که در درازمدت مي‌تواند در کاهش سرعت پايين رفتن عمق آب درياچه درياچه موثر باشد پيشنهاد و اظهار کرد: بهره‌برداري بي‌رويه از مراتع حوزه آبخيز درياچه اروميه که سبب کاهش درصد پوشش گياهي، افزايش تعداد و شدت سيل، فرسايش خاک و افزايش اثرات خشکسالي مي‌شود از ديگر معضلات حوضه آبخيز درياچه اروميه است که سبب از دست رفتن منابع آبي مي‌شود که بايد با اجراي اصولي طرح‌هاي آبخيزداري جهت حفظ و اصلاح منابع آين حوضه آبخيز اقدام كرد.
حفر هزاران حلقه چاه عميق و نيمه‌عميق جهت تامين آب مورد نياز کشاورزي در اطراف درياچه اروميه عامل تخليه منابع آب زيرزميني اطراف درياچه اروميه است
دکتر ناصر آق، رييس پژوهشکده آرتميا و جانوران آبزي دانشگاه اروميه نيز به ايسنا گفت: درياچه اروميه در حال حاضر شرايط بحراني را طي مي‌کند که بخش عمده‌اي از اين امر نيز طبيعي است و کاهش نزولات جوي منجر به کاهش آب درياچه شده است و حفر چاه‌ها نيز سبب شده تا بارندگي‌ها جايگزين منابع آبهاي زيرزميني شود و حجم روان‌آب ورودي به درياچه کاهش يابد.
وي افزود: مهمترين عامل انساني موثر در کاهش عمق آب درياچه اروميه استفاده بي‌رويه و غيراصولي آبياري کشاورزي از منابع آبي است که سالانه بخش عمده‌اي از منابع آب حوضه آبريز درياچه اروميه را هدر مي‌دهد.
وي گفت: پژوهشکده آرتميا هشدارهاي لازم را در رابطه با وضعيت بحراني و رو به نابودي درياچه اروميه را به مسؤولان داده که اگر سريعا راهکارهاي مناسب براي رفع اين بحران عملي نشود تبعات آن منجر به يک فاجعه زيست‌محيطي، اقتصادي و اجتماعي خواهد شد.
وي با اشاره به تبعات خشک شدن درياچه اروميه گفت: تغيير کلي در آب و هوا، تحت‌الشعاع قرار گرفتن تنوع‌زيستي، پيشروي نمک به سوي مزارع کشاورزي که سبب ايجاد شوره زارهاي وسيع شده و در وهله اول کشاورزي منطقه را تحت تاثير قرار مي‌دهد و در ادامه مردم ساکن روستاهاي اطراف درياچه مجبور به مهاجرت خواهند بود که همين امر معضل بيکاري را دامن مي‌زند.
آق اظهار کرد: درياچه اروميه زيستگاه يک گونه منحصر به فرد از آرتميا و دومين زيستگاه بزرگ آرتميا در جهان است که تا سال 76 توليد آرتميا در درياچه بسيار بالا و سالانه ارزشي معادل 10 ميليارد دلار داشت که از سال 77 با آغاز بحران خشکسالي توليد اين اين آبزي سخت پوست سال به سال کمتر شد و هم‌اکنون نسبت به بهترين زمان نزديک به 100 برابر تعداد آرتميا در درياچه اروميه کاهش يافته است که ادامه شرايط بحراني درياچه مي‌تواند آرتميا را همراه با خود درياچه ازبين ببرد.
وي برنجات درياچه اروميه در حداقل زمان تاکيد و تصريح کرد: در اين راستا اول و دوم دي ماه سال جاري همايش بين‌المللي بررسي بحران و احياي درياچه اروميه توسط دانشگاه اروميه و با همکاري سازمان محيط زيست در اروميه برگزار مي‌شود که از متخصصين کشورهاي اروپايي، امريکايي و آسيايي جهت همکفري و کمک در يافتن راهکار علمي دعوت خواهد.
مهندس حميد رعناقد، معاون محيط طبيعي سازمان محيط زيست آذربايجان غربي نيز در اين خصوص گفت: حداکثر تراز آبي درياچه اروميه در سال 74 يکهزار و 278 متر بود که متاسفانه از سال 76 که پديده خشکسالي سطح استان را فراگرفت و پارک ملي درياچه اروميه نيز از اين موضوع متاثر شده و بسياري از ويژگي‌هاي خود را از دست داده است.
وي گفت: مقايسه ميزان حداکثر و حداقل تراز آب نشان مي دهد که پارک ملي درياچه اروميه با افت ارتفاعي به ميزان 6 متر روبه رو شده و وسعت زيادي از سطح آبي درياچه اروميه به شوره زار تبديل شده است.
وي اظهار داشت: پارک ملي درياچه اروميه با تمام زيبايي‌هاي خود به يک بحران زيست‌محيطي تبديل شده که در صورت ادامه اين روند، درياچه اروميه بحراني جدي براي ساکنين و کشاورزي منطقه خواهد بود.
رعناقد وجود پرندگاني همچون فلامينگو و پليکان سفيد را يکي از ويژگي هاي تنوع زيستي در درياچه اروميه عنوان و اضافه کرد: اين پرندگان در جزاير 9 گانه پارک ملي درياچه اروميه جوجه‌آوري دارند و با توجه به روند خشکسالي در 10 سال اخير و تغييرات اکولوژيک در سطح جزاير 9گانه که از طريق خشک شدن اطراف جزاير و به هم پيوستن آنها صورت گرفته تعداد جمعيت تخمگذار اين پرندگان بسيار کاهش يافته و اين امر نشان دهنده تاثير معني‌دار خشکسالي بر پرندگان ساکن پارک ملي درياچه اروميه است.
مهندس محمدباقر دارياني، معاون عمراني استاندار آذربايجان غربي نيز به ايسنا گفت: در سالهاي اخير به علت کاهش بارندگي ها سطح آب درياچه اروميه کاهش يافته و پهنه هاي وسيعي از شوره‌زار ايجاد شده که اين شوره‌زارها در معرض فرسايش قرار دارند و امروز اين درياچه با مشکلات عديده‌اي مواجه است.
وي گفت: حدقل تراز اکولوژيکي درياچه اروميه يکهزار و 274 متر است که در حال حاضر تراز درياچه در سطح يکهزار و 272 متر قرار دارد و 2 متر کمتر از حداقل تراز اکولوژيک است.
وي اظهار داشت: با توجه به سطح درياچه که حدود 5 هزار کيلومتر مربع است، هر متر عمق درياچه داراي حجم آب نزديک به 5 ميليارد متر مکعب مي‌باشد که براي تامين حداقل نياز اکولوژيک درياچه 10 ميليارد متر مکعب آب نياز است.
دارياني ميزان متوسط جريان ورودي به درياچه اروميه را سالانه 5 ميليارد و 300 ميليون متر مکعب عنوان و اظهار کرد: ميزان تبخير سطحي درياچه سالانه 5 ميليارد مترمکعب است.
وي اظهار داشت: ميزان آب مصرفي در حوضه آبريز درياچه اروميه 4 ميليارد و 700 ميليون متر مکعب است که 94 درصد آن در بخش کشاورزي مصرف مي‌شود.
دارياني اظهار داشت: براي حل اين مشکل نياز به برنامه‌هاي متنوع، جامع و فراگيري داريم تا با يک رويکرد مشارکتي مديريت پايدار منابع آب و کاربري اراضي کشاورزي تامين شود.
وي گفت: با توجه به نقش 33 درصدي عوامل انساني و توسعه‌اي در کاهش ميزان آب درياچه اروميه فقط در اين حد مي‌توان براي بهبود وضعيت درياچه اقدام كرد و تاثيرگذار بود.
دارياني اضافه کرد: بالا بردن راندمان آبياري، تغيير الگوي کشت و گرايش به سمت گونه‌هاي با نياز آبي محدود، تغيير و اصلاح مديريت بهره‌برداري از منابع آب که با احداث شبکه‌هاي آبياري مدرن و تحت فشار مي‌تواند براي استفاده بهينه از منابع آب حوضه آبريز درياچه اروميه پاسخگو باشد.
دکتر قريشي، هماهنگ‌کننده طرح حفاظت از تالابهاي ايران نيز در اين خصوص به ايسنا گفت: طرح حفاظت از تالابها، طرحي مشترک بين جمهوري اسلامي ايران و صندوق تسهيلات جهاني محيط زيست (GEF) است که از سال 2006 ميلادي اقدامات اجراي آن آغاز شده است.
وي گفت: برنامه جامع مديريت درياچه اروميه حاصل بالغ بر يکسال و نيم زمان و بيش از 350 نفر روز کار مشترک فرابخشي در سطح حوضه آبريز درياچه اروميه و با مشارکت جوامع محلي بوده است که اولين کارگاه برنامه‌ريزي مديريت درياچه اروميه با همکاري مشاورين بين‌المللي طرح حفاظت از تالابهاي ايران 14 و 15 تيرماه سال 86 و با حضور کارشناساني از ادارات کل حفاظت محيط زيست، استانداري‌ها، سازمان‌هاي جهاد کشاورزي و آب منطقه‌اي، گردشگري و ميراث فرهنگي، شيلات، منابع طبيعي و سازمان‌هاي مردم نهاد و ساير ارگان‌هاي مربوطه استانهاي آذربايجان شرقي و غربي در اروميه برگزار شد.
وي اظهار کرد: ويرايش دوم اين برنامه در کارگاه دوم برنامه‌ريزي مديريت درياچه اروميه 26و27 آبان‌ماه سال 86 در تبريز برگزار شد و مورد بحث و تبادل نظر ذينفعان و کارشناسان مدعو قرار گرفت و براساس نظرات اين افراد اصلاح گرديد. در خرداد ماه سال 1387 موافقتنامه حفاظت و مديريت پايدار درياچه اروميه به همراه ساختار و شرح خدمات کميته ملي و شوراي منطقه‌اي مديريت پايدار درياچه اروميه و آخرين نسخه از برنامه مديريت درياچه اروميه توسط اين دفتر تهيه و پس از تائيد سازمان محيط زيست به وزراي نيرو، جهادکشاورزي، کشور و استانداري‌هاي آذربايجان غربي، شرقي و کردستان ارسال شد.
قريشي گفت: اين موافقتنامه در چهارمين جلسه کميته راهبري طرح نيز مطرح و باتوجه به ارتباط مستقيم موضوع اين برنامه مديريتي در کميته تخصصي شوراي عالي آب نيز مطرح و ضمن تصويب جزئيات فني آن در جلسات کارشناسي مطرح و طي يک جلسه مشترک کارشناسي با نمايندگان اعضاي اصلي شورايعالي آب و همچنين نمايندگان استانهاي آذربايجان غربي و شرقي نهايي شد.
گفتني است اين سند 24 و 25 مهر ماه سال جاري طي مراسمي توسط استانداران استانهاي آذربايجان غربي، آذربايجان شرقي، کردستان و وزراي نيرو و جهادکشاورزي و رييس سازمان حفاظت محيط زيست کشور امضا مي‌شود.
اميد است تدوين و امضاي سند راهبردي مديريت پارک ملي درياچه اروميه، برگزاري همايش‌هاي علمي و بحث‌هاي کارشناسي بتواند در نجات اين تالاب ارزشمند کشور موثر واقع شود و درياچه اروميه که از نظر اقتصادي، حمل و نقل، بهره‌برداري از املاح، غناي تنوع‌زيستي، تعديل اقليم و گردشگري از اهميت بسياري در استان برخوردار است از وضعيت بحراني فعلي خارج شود، چرا که درياچه اروميه به همراه رودخانه‌ها و دشت‌هاي اطراف آن جزئي از ثروت طبيعي استان است و هرگونه اقدامي براي نجات آن داراي توجيه فني و اقتصادي است.
