International Committee to Save

International Committee to Save

the Archeological Sites of Pasargad

30 مهر 1387 (2547 سال پاسارگارد) 20 اکتبر 2008 ============ کميته نجات پاسارگاد هيچ گونه وابستگی مذهبی و سياسي ندارد

درراستاى زمان....

نخستين امپراتورى كه نخستين باردر تاريخ

دين و دولت را از هم جدا نگهداشت

از: دکتر تورج پارسى

سربر آستانه ى حافظ، آموزگارهميشه حاضر، يارهمه ى دلتنگى ها و شادى هايم مى گذارم که در كوچه باغ هاى پرخاطره ى شيرازبه من خيره مي شود بى آنكه سخنى بگويم در گوشم مى خواند، كلامى كه در راستاى زمان جارى است :

نه هركسى كه كله كج نهاد و تند نشست

كلاه دارى و آيين سرورى داند

وفاى عهد نكو باشد ار بياموزى

و گرنه هر كه تو بينى ستمگرى داند........

ميان وفاى عهد وآيين سرورى پيوندى هست به عبارت ديگر از پايه هاى زندگى پيمان دارى است و در اينجا بى گمان تاكيدى بيشتربر آن هست.

همه ى انسان ها در راستاى زمان بنا بر خويشكاري شان داراى كارنامه ای هستند ، اين انسان مى تواند يك فرد عادى جامعه باشد يا كسى نشسته بر تاك* هرم.! هر دو انسان دريك امر مهم يعنى مسئوليت يا خويشكارى هم انبازند ، از اين ديدگاه تنها مردگان از مسئوليت آسود ه اند . وفادارى به عهد يا نگهداشت پيمان بنا براين اصل پايه ى خويشكارى است . خويشكارى انسان نه تنها در برابرخانه يا روستا يا شهريا كشور خويش است بلكه در برابرهمه ى هستى است .

اين دكترين به خرد وگزينش آزاد باورمندست يعنى اينكه " هر كس باور خويش را به ازاد كامى بپذيرد "* در نتيجه انسان مسئول گزينش خويش مى گردد :

پير توس( ۱۰۲۵- ۹۳۴ م) سخن گاتايي را در كشته شدن سلم به دست منوچهرچنين بيان كرده است اوتاكيد بر مسئوليت فردى كه سرنوشت را رقم مى زند دارد :

درختى كه پروردى آمد به بار

ببينى برش را كنون در كنار

گرش بارخارست خود كشته يى

و گر پرنيانست ، خود رشته يي

سعدي شيراز ( ۱۲۹۲- ۱۲۱۰ م ) نيز همان مهم را اين چنين مى نماياند :

هر كه در مزرعه ي دل تخم وفا سبز نكرد

زرد رويى كشد از حاصل خود گاه درو

حافظ شيراز ( ۱۳۸۹-۱۳۲۰ م ) نمايي مي دهد كه گويي نخست گاتا را خوانده و سپس ساده و جاري سروده است

دهقان سالخورده چه خوش گفت با پسر

كاي نور چشم من به جز از كشته ندروي

و چه زيبا بانوي فرهيخته ى ادب پارسي پروين اعتصامي ( ۱۹۴۱- ۱۹۰۶م ) اين مهم را بيان كرده است

هر چه كني كشت همان بدروي كار بد و نيك ، چو كوه و صداست

انجام مسئوليت در ره خير همگانى "درمان بخش زندگى است " از اين منظر مى توان در "ساختن جهاني نو، جهان زاياى بار آور " پيروز شد . نكته در اينجاست كه مى تون آگاهانه در آبادانى جهان شركت داشت و هستى را شادمان تر ساخت .

نخستين امپراتورى كه نخستين باردر تاريخ

دين و دولت را از هم جدا نگهداشت

اين قلم نيزباورمندست كه هخامنشيان زرتشتى بودند و(1926-1892)Harold Albert Lamb تاريخ دان امريكايي باور داشت كه " كوروش پارسى ادامه دهنده ى راه زرتشت است ". اونخستين زرتشتى بود كه پهناورترين امپراتورى مشرق زمين را بنيان گداشت . راز توفيق كوروش آگاهى و شناخت خويشكارى خود به نام يك فرد از جامعه ى بشرى بود ،حتا انگاه كه وى بر تاك هرم مى نشيند ، سرورى را در آن مى بيند كه فضيلت انسان را به رسميت بشناسد وصلح و امنيت و آسايش راارمغان آورد ، اين مهم را آنگاه توانست به كردار آورد كه دين و حكومت راجدا كرده و عرصه دين را شخصي بنمود . او با خرد خويش درهاى تازه اى را گشود ، به نام فاتح ، شخم زدن و ويران ساختن را حذف و آبادانى را دربرنامه خود گذاشت . به هر كجا رفت غير خودى معنايي نيافت بر همين هدف ايجاد شرايط همكارى با برگزيدگان محلى راگذاشت ، سنت هاى محلى را ارج نهاد و خود را با آنها همراه ساخت ، كه بارمند بود، برهمين اساس " هيچ نهادى را حذف نكرد بلكه در يك انطباق تدريجى نهاد ها را با چهار چوب مقررشده كارسازتر ساخت، يعنى او كه كوروش باشد تاكيد بر استمرار داشت نه گسست .او مى دانست كه صلح و آشتى را به زور نمى توان بوجود آورد بلكه حفظ صلح كه برآيند آن آبادانى است تنها با تفاهم ميسر است .

بى گمان اگر كوروش دين رادر عرصه حكومت ميدان مى داد وبر مردمان تحميل مى كرد هرگز توفيق نمى يافت كه مينياتور رنگين چنين امپراتورى بزرگى را همساز و همراه سازد ، اين درس بزرگى بود كه خود فرا گرفت و آموزاند كه منجر به صدور منشور نامورش گرديد .

امروز كه من و شماى ايرانى پراكنده در اين جهان مى زي ايم ، مى بينيم كه غرب - همان غربى كه در قرون وسطا مبتلابه جنون دين بود - با جدا كردن دين از عرصه دانش و حكومت و جايگزين نمودن و رسميت دادن حق شهروندى به جاى هم دينى كه منجر به خودى و غير خودى مى شود، تاكيد بر رسميت دادن حقوق بشردارد تا مبناى داد در روابط اجتماعى گردد ( modernity )

دراينجا يك قياس تاريخى به ما يارى مى رساند تا كارخردورانه ى فاتح جوانمرد ( سيروپديا ) را نخستين بنياد آنچه را كه حقوق بشر ناميده مي شود بدانيم . به راستى او باورمندانه اعتبار انسان را عملى ساخت تا انسان بتواند نفس بكشد و خود را شريك خيروروياهاى همگان ببيند. به گفته ى اسپينوزا لمس و شناخت آزادى است كه سبب جاودانگى انسان مى گردد.

هرچند كه اهل تاريخ را " از بدو تولد با علايم سرنوشتى از ديگران متمايز مى كنند " و رخت افسانه اى مى پوشانند، اما اين قلم باور دارد كه كوروش آدمى بود همچون ديگران اما توانست از موقعيت خانوادگى خود خردمندانه سود جسته ، خويشكارى خود را به نام فرد و و در يك مقطع تاريخى به نام شاه شاهان بشناسد ،براى آبادانى جهان بكوشد آنرا به درستى نگاهبانى بكند و به سوى روشنايي ببرد ."او خواستار روشنايى براى همگان شد "و تاريخ نيز روشنايي بدو ارزانى داشت " همانگونه كه انيشتن گفته است : بگذاريد هر انسانى به عنوان يك فرد محترم باشد و هيچ انسانى همچون بت مورد پرستش قرار نگيرد.

نيك آگاهيم كه فرمانروايان بد برخلاف فرمانروايان دادگر جهان را به تباهى مى برند بايد هزاران باره ، آگاهانه و با خويشكارى گفت " مبادا كه فرمانروايان بد بر ما فرمان برانند "

باز به كوچه باغ هاى شيراز بر مى گردم تا طنين صداى بسيار بسيار رندانه ى حافظ را هزاران باره بشنوم :

وفاى عهد نكو باشد ار بياموزى

و گرنه هر كه تو بينى ستمگرى داند.

-----------------------------------------------------------------------

پانويس و سرچشمه ها :

*تاك واژه اى است پارسى به معناى سقف است در زبان سوئدى هم تاك گفته مى شود.

*اى مزدا

آنگاه كه تو در آغاز ، تن و دين ما را بيافريدى و از منش خويش مارا خرد بخشيدى ، آنگاه كه جان مارا تن پديد آوردى ، آنگاه كه ما را نيروى كار ورزى و گفتار راهنما ارزانى داشتى از ما خواستى كه كه هر كس باور خويش را به آزاد كامى بپذيرد. يسنه هات۳۱ كرده ۱۱

* آنچه از اوستا سود جسته ام برگرفته از اوستا كهن ترين سروده ها و متن هاى ايرانى گزارش و پژوهش جليل دوستخواه ، چاپ يازدهم است.

*امپراتورى هخامنشى ، پير بريان ترجمه ى ناهيد فروغان جلد اول نشرقطره

www.savepasargad.com

تمام حقوق مربوط به اين وب سايت بر اساس قانون کپی رايت برای کميته بين المللی نجات پاسارگاد محفوظ است

تماس با ما: info@savepasargad.com