نوروز هم به ثبت جهانی نرسيد

International Committee to Save

the Archeological Sites of Pasargad

ميراث معنوي ايران در حالي موضوع خودنمايي كشورهاي همسايه در عرصه بين‌المللي شده كه رويه شناسايي و ثبت آثار معنوي، نامشخص و مبهم است و مسئولان تمركزي بر اين حوزه از ميراث ملي ايران ندارند.

عليرضا قلي‌نژاد، جانشين معاونت ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري و عضو ايكوم ايران، در تحليل اين وضعيت به همشهري گفت: ما آن قدر درگير با مسائل كالبدي شده‌ايم كه از ميراث معنوي و به ويژه اشخاص و افراد تأثيرگذارمان در فرهنگ و تاريخ دنيا غفلت كرده‌ايم.

وي معتقد است بخشي از اين عقب‌افتادگي در ثبت آثار معنوي كشورمان در عرصه بين‌المللي، متوجه نداشتن تمركز دراين‌زمينه در بخش مديريتي است.

اين درحالي است كه تا پيش از اين چند بخش از سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري درگير موضوع بودند اما به تازگي مسئوليت كار به معاونت ميراث فرهنگي اين سازمان سپرده شده است.

در همين حال هنوز آيين‌نامه و دستورالعمل تدوين شده به وسيله سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري در هيأت وزيران مطرح نشده تا بتوان به تسريع يا تغيير در اين رويه اميدوار بود.

حسين‌علي وكيل علي‌آبادي، مديركل اداره ثبت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري دراين‌باره به همشهري گفت: در يك ماهه اخير كار تدوين آيين‌نامه و دستورالعمل مربوط به ثبت آثار معنوي تمام شده و موضوع به اداره حقوقي سازمان سپرده شده تا پس از تصويب نهايي به هيأت دولت تقديم شود.

وي همچنين تأكيد كرد ابتدا بايد مسئول ومتولي اين كار در كشور مشخص مي‌شد و در پاسخ به اينكه چرا در مقايسه با كشورهاي همسايه عقب‌مانده‌ايم و شاهد ثبت آثار خود به نام كشورهاي ديگر هستيم تصريح كرد: در آيين‌نامه تدويني، ما سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري را متولي اين كار قرار داده‌ايم كه درصورت تصويب هيأت وزيران اين سازمان مسئول شناخته مي‌شود و اين در حالي است كه تا كنون ما فاقد يك راهكار مشخص در اين‌باره بوده‌ايم.

در سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري سه پژوهشكده زبان و گويش، مردم‌شناسي و هنرهاي سنتي به همراه اداره‌كل ثبت آثار در معاونت ميراث فرهنگي مسئوليت اين كار را بر عهده داشتند.

نگاهي به پيشنهادهاي مطرح شده در كشورمان براي ثبت در آثار معنوي نشان مي‌دهد در حالي كه هيچ تمركز و همنوايي ميان مسئولان پيش‌گفته وجود ندارد، شاهد ثبت آثاري چون نوروز به نام كشورهاي همسايه ايران بوده‌ايم و از طرفي هنوز نام ايران در ليست دارندگان ميراث معنوي بين‌المللي در يونسكو به چشم نمي‌خورد.

ميراث‌خبر در گزارشي دراين‌باره تأكيد كرده است: در ليست كشورهايي كه تاكنون ميراثي را به‌عنوان ميراث معنوي در يونسكو به ثبت رسانده‌اند، نام عراق، هند، تركيه، اردن، آلباني، ارمنستان، گرجستان، تاجيكستان، ازبكستان، گواتمالا، يمن، مراكش، فيليپين، آذربايجان، برزيل، كامبوج، كوبا و مصر هم ديده مي‌شود.

جالب اين است كه نام بسياري از كشورهاي همسايه ما در اين ليست وجود دارد، حتي عراق توانسته موسيقي سنتي خود را به نام مقام عراقي به‌عنوان ميراث معنوي به ثبت برساند.

تاكنون پرونده‌هايي براي ثبت مطرح شده و به تصويب رسيده است اما هنوز هيچ كدام نتوانسته‌اند همچون نوروز برجسته و حائز اهميت باشند.

پرونده‌هايي همچون موسيقي رديف دستگاهي ايران، تعزيه، کوچ عشاير، اذان موذن‌زاده و مراسم آييني عاشورا از جمله پرونده‌هايي هستند که پس از تصويب آيين نامه و دستور العمل ثبت پرونده‌هاي ميراث معنوي به جمع آثار ملي کشور خواهند پيوست.

در همين حال اسفنديار رحيم مشايي، رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري چندي قبل در بازديد از يك مؤسسه خصوصي، فرش ايراني را حائز ثبت در آثار معنوي جهان دانست.

همچنين طه‌هاشمي رئيس پژوهشگاه سازمان يادشده، دفاع مقدس را حائز ثبت در اين مجموعه دانست و خواستار تشكيل پرونده براي اين موضوع و طرح در يونسكو شد

اين در حالي است كه هنوز هيچ‌يك از اشخاص بنام و مشهور ايران در ليست پرونده‌هاي ايران براي معرفي به يونسكو به چشم نمي‌خورد و در همين شرايط پس از تركيه كه مدعي مولوي شده بود و تحركاتي كه براي تصاحب شيخ حسن خرقاني شاهدش بوديم، اينك امارات متحده عربي نيز چشم به تصاحب ابوعلي‌سينا دارد.

چنين اتفاقاتي در حالي روي مي‌دهد كه هنوز تعريف مشخصي از ميراث معنوي نيز وجود ندارد.

فاطمه فراهاني، مسئول بخش فرهنگي كميته ملي يونسكو در ايران در كارگاه آموزشي ميراث فرهنگي و معنوي كه شهريورماه امسال برگزار شده بود تأكيد كرد: هنوز تعريف مشخصي از ميراث معنوي حتي در يونسكو هم وجود ندارد. به‌طور مثال كشورهاي عربي واژه intangible را غيرمادي و ما در ايران آن را معنوي معني كرده‌ايم.