تخریب دژ رودخان به بهانه جذب گردشگر

International Committee to Save

the Archeological Sites of Pasargad

دژ رودخان ، در 12كيلومتري جنوب شهر فومن در استان گیلان و بر فراز بلندی های روستای رودخان و در کنار رودخانه‌ای با همین نام واقع شده است و داراي چند برج و بارو و ديواري به طول 1500 متر از سنگ و آجر مي باشد که در حال حاضر60 درصد آن تخریب شده است. مساحت آن بالغ بر 6/2 هكتار و در ارتفاع 600 متري و بلند ترين نقطه كوه سربر آسمان افراشته است.

دژ رودخان به سه بخش تقسيم مي شود.قسمت شرقي كه قديمي ترين بخش دژ است و زيرنشين نام دارد.بخش مياني مخصوص ديده باني و قسمت غربي شاه نشين است.در قسمت شرقي مكاني براي آجرريزي و ذوب فلز براي ساخت ساير قسمت هاي قلعه به چشم مي خورد.

متاسفانه از گذشته دژ اطلاعات مستند چنداني در دست نيست و دربسياري از نقل قول ها مرز افسانه و واقعيت در هم مي آميزد و همه چيز در هاله اي از ابهام پيچيده مي شود. به هر حال در بررسي هاي جديد ، ساخت دژ را به دوره ساسانيان نسبت داده اند و به قولي احداث آن توسط گيلانشاه و به منظور مقابله با حمله اعراب و بعد از مرگ يزد گرد سوم بوده است.سه کتیبه به جا مانده از دژ که در موزه رشت نگه داری می شوند حکایت از آن دارند که دژ در دوره سلجوقی ها یعنی سده 5 و 6 تجدید بنا شده است و تصورمی شود مدتی هم یکی از پایگاه های اسماعیلیه بوده و تا دوره زندیه هم قابل استفاده بوده است و آخرین بازسازی آن بین سال های 918 تا921 هجری قمری صورت گرفته است و بعد از آن کاملا فراموش شده است تا سرانجام در سال 1377مجددا بازسازی می شود که متاسفانه به دلیل نامناسب بودن مصالح به کار رفته باعث تخریب بیشتر آن شده است.

اداره منابع طبیعی برای دستیابی به دژ دست به احداث این مسیری زده که به قیمت تخریب پوشش گیاهی چند هزارساله منطقه تمام شده است . این مسیر حدود 800 پله دارد، 500 پله سنگفرش و 300 پله سیمانی که چون ارتفاع پله ها باعث آسیب به زانوی گردشگران می شود بسیاری از گردشگران ترجیح می دهند از مسیر خاکی استفاده کنند. در عمل هم طی مسیر خاکی نصف مسیر سنگفرش زمان می برد . در این جا این پرسش مطرح است که احداث این مسیر با چنین کیفیت پایین که در عمل بدون استفاده است و تنها موجب تخریب پوشش گیاهی و خدشه به ساختار معماری بنا شده است بر مبنای کدام معیار صورت گرفته است؟ البته نمی دانیم طرح چنین سئوالی تا چه حد بجاست ، وقتی مدیر کل منابع طبیعی مازندران می گوید :"مناطق حفاظت شده سد راه توسعه شده است و ایجاد محرومیت کرده است ".

متاسفانه هرجا که پای گردشگر بی حساب و کتاب وبدون نظارت به جایی باز شد ، فاجعه به بار می آورد و در این قلعه هم گردشگران بی ملاحظه محیط را با زباله آلوده می کنند و بر روی دیوارها یادگاری می نویسند.البته زلزله سال 1369 هم در تخریب قلعه بی تاثیر نبوده است. به هر صورت عوامل تخریب قلعه هرچه که باشد اعم از طبیعی همچون زلزله و رطوبت بیش از حد که باعث رویش گیاه در دیوارها و پوسیدگی آنها شده است و یا غیر طبیعی مثل بازدیدکنندگان و بازسازی غیر اصولی توجه بیشتر مسئولان را می طلبد. مخصوصا با توجه به اظهارات استاندار گیلان که در نشستی اعلام کرد که : " شرایط ایده آلی برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در منطقه قلعه رودخان فراهم شده است وباید برای رفاه حال گردشگران در طول مسیر مکان هایی جهت احداث استراحتگاه و اقامت مسافران مشخص شود." این سئوال به ذهن می آید که این امکانات به چه بهایی فراهم خواهد شد؟