افزایش روزافزون قاچاق آثار تاریخی ایران

Save Pasargad Committee

مطلب زیر که سوم خرداد 92، تحت عنوان «افزایش چشمگیر قاچاق آثار تاریخی کشور» در نشریه شرق منتشر شده، یک بار دیگر نشان می دهد که چگونه آثار تاریخی و فرهنگی ایران همچنان در حال چپاول و غارت است و با این که ظاهرا مسئولین سازمان میراث فرهنگی و دیگر سازمان های دولتی اعلام می کنند که «اقداماتی» برای جلوگیری از قاچاق این آثار انجام داده یا می دهند روند این غارت ها روز به روز زیادتر شده است.

ما بارها و بارها در این سایت خبر این نوع اعمال را منتشر کرده ایم و اعلام کرده ایم که این نوع حفاری ها و غارت ها نمی توانسته که بی خبر از برخی مسئولین انجام شده باشد. سال گذشته نیز در مطلبی تحت عنوان « بالا گرفتن حفاری، قاچاق و خرید و فروش آثار تاریخی در ایران ، گفته های برخی از مسئولین حکومتی و نمایندگان مجلس اسلامی را نیز برای این ادعای خودمان آوردیم و البته هنوز هم معتقدیم که این نوع کارها بدون اطلاع برخی از مسئولین سازمان میراث فرهنگی نمی توانسته و نمی تواند امکان پذیر یاشد.

از: صدرا محقق
اخبار منتشرشده از منابع رسمي حاکي از افزايش چشمگير فعاليت حفاران غيرمجاز و قاچاقچيان اشياي عتيقه در ماه هاي آغازين سال جاري در گوشه و کنار کشور است. قاچاق اشياي عتيقه در ايران سابقه زيادي دارد، در سال هاي اخير حتي اين کار به کسب وکار پردرآمد برخي اهالي تعدادي از شهرها و روستاها بدل شد. براي نمونه مي توان به غارت گسترده و بزرگ آثار تاريخي جيرفت در سال هاي ابتدايي دهه 80 اشاره کرد. موج اين غارت پس از آن صورت گرفت که در سال 1380 خورشيدي به صورت اتفاقي آثاري تاريخي از گورستان هاي باستاني و ارزشمند حاشيه هليل رود کشف شد. پس از آن، حفاران غيرمجاز در سطحي بسيار وسيع و بي سابقه به اين منطقه هجوم بردند. گسترش كاوش هاي غيرمجاز و تخريب گاه صددرصد محوطه ها و گورستان هاي باستاني حاشيه هليل رود و حجم عظيم آثار به دست آمده از كاوش هاي سوداگران اموال فرهنگي و اهميت هنري - صنعتي، فرهنگي و تاريخي اشياي به دست آمده كه شامل ظروف ساخته شده از سنگ صابون، سنگ مرمر با تزيينات سنگ لاجورد و عقيق و ظروف سفالي و مفرغي بود، مسوولان سازمان ميراث فرهنگي، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و بسيج را بر آن داشت كه طي سلسله اقداماتي نسبت به توقف كاوش هاي غيرمجاز، دستگيري شماري از سوداگران اموال فرهنگي و دلالان آثار عتيقه اقدام كنند. نتيجه اين اقدامات جمع آوري چندصد قطعه شيء از جمله ظروف سنگي و سفالي و فلزي، پيكره و مهرها از نوع استوانه اي و مسطح و متعلق به هزاره هاي سوم و دوم پيش از ميلاد از سراسر منطقه بود. با توجه به مدارك موجود، غناي هنري آثار به دست آمده و كميت و كيفيت آنها نشان داد كه حوزه فرهنگي هليل رود در اوايل هزاره سوم پيش از ميلاد، بزرگ ترين مركز صنعتي - تجاري شرق باستان در زمينه توليد و صدور كالاهاي ساخته شده از انواع سنگ صابون و مرمر و مفرغ به ساير مراكز تمدني منطقه از جمله بين النهرين بوده است. در سال هاي اخير مشابه اين اتفاق – البته در حجمي کمتر – در برخي ديگر از محوطه هاي باستاني ارزشمند کشور هميشه رواج داشت. خبرهايي که در اين مدت توسط مردم و رسانه هاي مختلف منتشر شده است، نشان مي دهد استان هاي خوزستان، ايلام، اصفهان، کردستان، همدان، سيستان وبلوچستان، لرستان، کهگيلويه و بويراحمد، استان هاي سه گانه خراسان، قم و... به دليل پيشينه تاريخي ارزشمندي که داشته اند در اين سال ها هميشه جولانگاه حفاران غيرمجاز و قاچاقچيان اشياي عتيقه بوده اند. از اين سو بازار پررونق فروش اين اشيا منجر به آن شد که برخي از خريداران و مجموعه داران داخلي و خارجي آثار تاريخي بيش از هميشه روي ايران متمرکز شوند. دو، سه سال پيش بود که از يکي از کارداران سفارت آرژانتين در تهران هنگام خروج از تهران محموله اي کشف شد که شامل صدها اثر ارزشمند تاريخي بود. علاوه بر اين در همين سال ها تقريبا روزي نبود که مسوولان يگان حفاظت سازمان ميراث فرهنگي کشور و ديگر دستگاه هاي امنيتي کشور خبر از کشف محموله هاي عتيقه و دستگيري چندين قاچاقچي آثار عتيقه ندهند. با اين همه هيچ گاه خبر اين بازداشت ها تاثيري بر روند دستبرد به آثار تاريخي کشور نداشته است. البته در همين هفته اگرچه فرمانده يگان حفاظت ميراث فرهنگي استان فارس از کاهش 28/88 درصدي جرايم عليه ميراث فرهنگي اين استان در سال 91 به نسبت سال 90 خبر داد، اما اخباري که از ابتداي سال 1392 از سوي نهادي رسمي منتشر شده، حکايت از افزايش چشمگير فعاليت قاچاقچيان اشياي عتيقه در کشور دارد. از سويي اين خبرها فقط از آن دسته اتفاقاتي مي گويد که قاچاقچيان به دام نهادهاي حفاظتي و امنيتي گرفتار آمده اند. ناگفته پيداست در سوي ديگر سکه اين خبرها، مي توان حجم چشمگير تخريب و دستبرد محوطه ها و آثار کشور را ديد که تاکنون سوداگران براي آن به دام نيفتاده و با فراغ بال مشغول کار خود هستند. به نظر مي رسد افزايش معني دار و چشمگير هجوم قاچاقچيان اشياي عتيقه به خصوص با آغاز سال جديد، بي ارتباط با ضعف کارکردهاي حفاظتي سازمان ميراث فرهنگي و فرارسيدن سال پاياني مسووليت مسوولان کنوني اين سازمان نباشد. به ويژه آنکه در اين ماه هاي پاياني مسوولان سازمان پرحاشيه ميراث مي دانند که با برآمدن دولت يازدهم با رياست جمهوري هرکدام از هشت کانديداي انتخابات کنوني، با توجه به سابقه و عملکرد آنها در اين هشت سال جايي براي آنها در اين سازمان نخواهد بود. از همين رو به نظر مي رسد اين مسوولان نسبت به انجام وظايف ذاتي خود دچار تعلل و کم کاري شده اند و قاچاقچيان اشياي عتيقه نيز با سوءاستفاده از همين موقعيت رهسپار غارت تاريخ و فرهنگ اين مملکت شده اند.