|
آیا چغازنبیل جهانی نیز در حال
ویرانی است؟
این مطلب به
وسیله یکی از علاقمندان به میراث تاریخی ایران به دست ما رسیده است. ما هیچ اطلاع
تازه ای از وضعیت این اثر نادر تاریخی که علاوه بر این که جزو میراث ملی ایرانزمین
است، به عنوان میراثی جهانی نیز شناخته می شود،
نداریم.
از علاقمندان به
میراث فرهنگی و تاریخی و از حامیان کمیته نجات در خوزستان تقاضا داریم که اگر خبری
تازه در ارتباط با این بنا دارند ما را در جریان بگذارند.
کمیته بین المللی نجات پاسارگاد
در 45
کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش یكی از عجیب انگیزترین آثار باستانی جهان متعلق به 3200
سال پیش مشهور به زیگورات چغازنبیل وجود دارد . چغازنبیل به ساختمان طبقاتی معبد
ایلامیان كه توسط اونتاش گال پادشاه این قوم در سال 1250 قبل از
میلاد ساخته شد اطلاق می شود كه این شهر را دور اونتاش نیز می
نامند. این شهر متشكل از سه حصار تودرتوی خشتی است. دروازه این شهر در قسمت شرقی
بنا واقع شده است. در حد فاصل حصار اول و دوم كاخ های شاهی و آرامگاه سلاطین قرار
دارند. در حد فاصل حصار دوم و سوم آثار و بقایای تصفیه خانه آب مربوط به آن دوره
است و در مركز حصار سوم معبد چغازنبیل قرار دارد. ابعاد معبد اصلی
105متر
است و تمام ساختمان از 5 طبقه ساخته شده است كه امروزه حدود 5/2 طبقه آن باقی مانده
است. ارتفاع این بنا 53 متر بوده و امروزه حدود 25 متر آن باقی مانده است
چغازنبیل به بنای زیگورات
محدود نمی شود بلكه
مشتمل به حصاری است كه با وسعت 1200 متر حول یك مجموعه گرد آمده است . محوطه مقدس
چغازنبیل
از طریق هفت دروازه با محیط
اطراف ارتباط دارد. در درون این مجموعه سه معبد با حیاطهای سنگ فرش و انبارهای
متعدد آلات و ادوات جنگی قرار دارد . نكته قابل توجه در ساخت این بنا این است كه
تمامی طبقات این بنا بروی خاك بكر قرار گرفته اند
زيگورات ساختمانی هرمی شکل بود که در چند طبقه ساخته می‌شد و با پلکان‌های متعدد به
طبقات بالا می‌رسید. زیگورات‌ها در بین‌النهرین قدمتی چندهزارساله دارند که در
فاصله‌ی سال‌های 2200 تا 550 قبل از میلاد ساخته شده‌اند
. درمورد فلسفه‌ی
وجودی زیگورات‌ها سه نظریه عنوان شده است
: اول، آن‌ها برای
مصون نگه‌داشتن گندم از سیلاب بهاری ساخته می‌شدند. دوم، این زیگورات‌های سترگ
تقلیدی از کوه‌های مقدس دورتادور فلات ایران بود.
بنابراین اگرچه
پیدایش این بناها در خاک بین‌النهرین بود لیکن الهام‌بخش آن‌ها ایران و معنای آن‌ها
از این سرزمین گرفته شده بود. بنابر نظریه‌ی سوم که البته معروف‌ترین قول است،
زیگورات نردبان صعود به آسمان بوده است.
پس
از چندهزار سال هنوز هم تعدادی از این زیگورات‌ها یافت می‌شود، به عنوان مثال
زیگورات اور
در جنوب بین‌النهرین و
زیگورات چغازنبیل در ایران
. زیگورات اور که
2110 سال قبل از میلاد ساخته شده قدیمی‌ترین و زیگورات چغازنبیل بزرگ‌ترین زیگورات
جهان هستند.
مجسمه‌ی ملکه نپیراسو هم‌اکنون در موزه‌ی لوور پاریس نگه‌داری می‌شوند. مجسمه‌ی
ملکه، وی را در حال عبادت در برابر خدایان نشان می‌دهد. هم‌چنین بر روی دامن ملکه
نام وی به همراه چند دعا به خط میخی درج شده است.
بر روی
دیوارهای معبد آجرهایی به خط میخی مشاهده می‌شود که همگی دارای متنی یکسان هستند و
بیان‌گر نام پادشاه و هدف او از ساخت این معبد است
ناهماهنگی دستگاه های دولتی با سازمان میراث فرهنگی ، نداشتن نقشه آمایش سرزمینی و
نمایش همه تپه ها و محوطه های باستانی و تاریخی در آن و در اختیار سازمان ها و
نهادهای دولتی گذاشتن این نقشه ، عدم استفاده سازمان میراث فرهنگی از قدرت اجرایی
خود و عدم پیگیری و شکایت های قانونی این سازمان از متخلفان باعث شده تا هرروز شاهد
تخریب آثار باستانی ملی و فراملی باشیم . اما گویی پیکان تخریب دستگاه های دولتی
بیشتر میراث جهانی ما را نشانه رفته است
. وزارت نیرو سد
سیوند را در حریم محوطه باستانی پاسارگاد تأسیس می کند
. برج جهان نمای 48
متری با مجوز شهرداری اصفهان در حریم میدان نقش جهان قدعلم می کند . آلودگی
پالایشگاه های نفت و گاز مرودشت بر تخت جمشید اثر می گذارد و در تازه ترین اقدام
این بار نوبت چغازنبیل سه هزار و 200 ساله خوزستان است
یکی
از
مسئولین سازمان میراث فرهنگی خوزستان خبر داد : شرکت نفت در حريم زيگورات چغازنبيل،
اقدام به حفر چاه‌هايی کرده است. اين چاه‌ها در سه مسير انفجاری برای کاوش
لا‌يه‌های زيرزمينی اين منطقه حفر شده‌اند. باستان‌شناسان هشدار می‌دهند هرگونه
انفجار به تخريب اين اثر باستانی منجر می‌شود
حتی
مسیر ارتباطی چغازنبیل كه
توسط اداره راه و ترابری خوزستان و شركت سویل ساخته شده، استاندارد نیست و احتمال
ریزش آن جان اهالی روستاهای اطراف را تهدید می‌كند . به گفته
کارشناسان،
سهل‌انگاری به گونه‌ای است كه در ساخت دست کم 11 دهنه پل، كوچكترین و ابتدایی‌ترین
اصول مهندسی رعایت نشده است . در گذشته یكی از پل‌های مسیر كه در ابتدای روستای
خَمّاط
قرار
دارد، فرو ریخت و به‌رغم مكاتبات و درخواست‌های پروژه حفاظت و مرمت چغازنبیل، مبنی
بر تعمیر آن تا مدت ها ، این دهنه پل هنوز كاملاً تعمیر نشده بود
حال پرسش اینجاست که سازمان میراث فرهنگی کل کشور و سازمان میراث
فرهنگی خوزستان چه کارهایی برای نگاهداری و پاسبانی از این اثر
باستانی بی‌همتا انجام داده اند ؟ آیا خشت نوشته‌های زیگورات
چغازنبیل باید بدون نگاهبان و پناهی این چنین ساده نابود شوند ؟
با ادامه این روند، آینده زیگورات و دیگر آثار تاریخی چه خواهد
شد.
فرستنده:
پوپه
www.savepasargad.com
کمیته بین المللی نجات پاسارگاد
|
