|
میراث فرهنگی
زیر آب و سرنوشت کشتی باستانی ایرانی
مطلب جالب
«میراث زیرآب، نه یادی نه دریعی» که از آقای آرش
نورآقایی در زیر می
آید، درباره میراث
فرهنگی زیر آب است. ایشان ضمن توضیح درباره
اهمیت این نوع میراث و خط مشی کنوانسیون هایی که درباره میراث زیر آب
تشکیل شده، در انتها اشاره می کنند که: «قابل
ذکر است که ايران احتمالا از ميراث فرهنگي زير آب برخوردار است
ولي تاکنون تلاشي براي معرفي و حفاظت از اين نوع ميراث مشاهده
نشده.»
لازم است که در این جا ضمن تایید گفته های آقای
نورآقایی
یادآور شویم از آنجا که ایران در دوران باستان دارای یکی
از مچهزترین سیستم های دریاداری بود، ما نه تنها به طور
قطع صاحب میراث فرهنگی گسترده ای در زیر آب هستیم بلکه نمونه ای
از این میراث را در تاریخ سپتامبر 2006،
به طور تصادفی و به وسیله ی صیادان محلی کشف شد. یک
كشتي متعلق به دوره پارت يا ساساني در نزديكي سواحل بندر تاريخي
سيراف خليج فارس شناسايي شد.
و پس از سر و
صدای زیادی که در نشریات مختلف در آطراف آن بوجود آمد سازمان
میراث فرهنگی، که در آنزمان آقای رحیم مشایی ریاست آن را بر عهده
داشت، طبق معمول
علاوه بر
این که جلوی هر خبری را در مورد این کشتی گرفت، بلکه تا این لحظه
نه هیچ خبری از آن در اختیار مردم قرار گرفته و نه
کسی می داند محموله
ی این کشتی که صیادان تعدادی از آن ها را تحویل سازمان داده
بودند به کجا رفته است.
کمیته بین المللی نجات پاسارگاد
ميراث زير آب؛ نه يادي نه دريغي
از: آرش
نورآقایی
گرچه واژه‌‌ي "ميراث فرهنگي" براي عموم مردم ايران آشناست و در
اين سال‌هاي اخير عبارت‌هاي همچون "ميراث
طبيعي" و "ميراث معنوي"
هم زياد شنيده مي‌شوند، با اين حال هنوز عبارت‌هايي وجود دارند
که مفهومشان حتي براي دوستداران و کارشناسان ميراث فرهنگي، به
روشني مشخص نيست. از اين جمله مي‌توان به " ميراث ديجيتال"،
"ميراث منقول" و "ميراث زير آب" اشاره کرد. نوشتار زير قصد دارد
تا اهميت "ميراث‌فرهنگي زير آب" را براي خوانندگان محترم روشن
سازد
به طور خلاصه،
"ميراث فرهنگي زير آب" شامل همه‌ي آثار فرهنگي، تاريخي و با
ويژگي‌هاي باستان‌شناختي است که براي مدتي (حداقل صد سال) زير آب
قرار داشته‌اند يا هنوز هم زير آب قرار
دارند
غناي ميراث
فرهنگي زير آب اغلب دست کم گرفته مي‌شود. در حاليکه، در قرون
گذشته "سايت‌هاي باستان‌شناسي روي زمين" اطلاعات بسياري را از
توسعه‌‌ي تمدن‌ها به ما ارزاني داشته‌اند، اما اقيانوس‌ها که بخش
وسيعي از سياره‌ي ما را دربرگرفته‌اند هنوز اسرارشان را حفظ کرده‌اند
ميراث زير آب مي‌توانند اطلاعات منحصربه‌فردي را از زندگي
اجدادمان به ما ارائه کنند. از طرفي ويرانه‌هاي شهرهاي گمشده در
ميان امواج و در زير آب بسيار بهتر از سايت‌هاي باستان‌شناسي روي
زمين حفظ
شده‌اند
در
اين ميان، آن‌چه نگران‌کننده به نظر مي‌رسد اين است که، سرقت از
ميراث فرهنگي زير آب و تخريب آن‌ها به سرعت در حال افزايش است.
بنابراين تهديدات جدي برای
محروم کردن بشر از اين ميراث، به تازگي رخ نموده
است.
امواج خرابه‌ها را
براي قرون متمادي حفظ کرده‌اند ولي پيشرفت تکنولوژي غواصي ميراث
زير آب را بيشتر در دسترس و درنتيجه آسيب‌پذير ساخته است. اکنون
ديگر با شکار گنج‌هاي زير آب، غارتگري ميراث باستاني تنها به
سايت‌هاي باستاني روي زمين محدود نمي‌شود
اگرچه
بسياري از دولت‌ها در رابطه با حفظ ميراث فرهنگي روي زمين، بسيار
خوب عمل کرده‌اند و به اوج رسيده‌اند، اما ميراث معنوي زير آبشان
همچنان محافظت نشده باقي مانده است. به همين منظور کنوانسيون
يونسکو در حمايت از ميراث فرهنگي زير آب در پي کنفرانس عمومي
يونسکو در سال
دو هرار ویک ، به تصويب رسيد. قصد اين کنوانسيون اين است
که دولت‌ها را براي حفظ ميراث فرهنگي زير آب تشويق و فعال کند.
خط
مشي کنوانسيون
دوهزار و یک
به شرح زير است:ارائه
مجموعه‌اي از اصول اساسي براي حفاظت از ميراث
فرهنگي زير آب
ارائه جزييات سيستم همکاري
دولت‌ها
ارائه
قوانين عملي شناخته‌شده به منظور تحقيق در زمينه ميراث فرهنگي
زير آب
اصول
اصلي کنوانسيون
دوهزار و یک
اين‌گونه تعريف شده است:
تعهد به حفظ ميراث فرهنگي
زير آب
کشورهاي
عضو مي‌بايستي
ميراث فرهنگي زير آب را حفظ و بر اين اساس فعاليت کنند. اين بدان
معني نيست که دولت‌ها به انجام کاوش‌هاي باستان‌شناسي ملزم
هستند، بلکه آن‌ها تنها بايد با توجه به توانايي‌هاي خود اقدامات
لازم را انجام
دهند.
کنوانسيون انجام تحقيقات علمي و دسترسي عمومي به ميراث
فرهنگي زير آب را تشويق مي‌کند.
حفاظت به عنوان اولين گزينه
حفاظت از ميراث فرهنگي زير آب (در همان محل اصلي) بايد به عنوان
نخستين گزينه قبل از اجازه‌دادن يا درگيرشدن در هر نوع فعاليت
ديگري در نظر گرفته شود.
با اين حال، بازيابي اشياء به منظور انجام همکاري براي حفاظت و
کسب دانش در رابطه با ميراث فرهنگي زير آب، اجازه داده
مي‌شود
بدون استثمار تجاري کنوانسيون
دو هزار و یک
تصريح مي‌کند که ميراث فرهنگي زير آب نبايد مورد سوء استفاده
اقتصادي قرار گيرند يا احتکار شوند و همچنين نبايد به صورت
غيرقابل بازگشتي پراکنده
شوند
اين مقررات با همان اصول اخلاقي منطبق هستند که هم‌اکنون براي
ميراث فرهنگي روي زمين اعمال مي‌شوند. نبايد اين‌گونه برداشت شود
که اين قوانين از تحقيقات باستان‌شناسي يا دسترسي براي گردشگران
جلوگيري
به‌عمل مي‌آورد
آموزش و به اشتراک گذاشتن اطلاعات
بسياري از کشورها هنوز به اندازه کافي براي باستان‌شناسي زير آب
آموزش نديده‌اند. بنابراين کنوانسيون آموزش باستان‌شناسي زير آب،
انتقال فناوري و به اشتراک‌گذاشتن اطلاعات را تشويق
می کند
نکته
ي مهم اين است که کنوانسيون
دوهزار و یک،
نه مالکيت آثار باستاني را تنظيم مي‌کند و نه براي تغيير حق
حاکميت کشورها (به ميراث فرهنگي زير آب) اقدامي انجام مي‌دهد.
امروزه يونسکو به منظور ترويج حمايت و حفاظت از ميراث فرهنگي زير
آب، سمينار برگزار مي‌کند و آموزش مي‌دهد. از طرفي فدراسيون
جهاني ميراث فرهنگي زير آب شکل گرفته و کميته‌‌هاي ميراث فرهنگي
زير آب فعاليشان را آغاز کرده‌اند. حتي براي ميراث فرهنگي زير
آب، قوانين "ميراث درخطر" تبيين شده است.
با يک جستجوي ساده متوجه مي‌شويم که کشورهايي همچون کانادا،
ترکيه، مصر، اندونزي، فرانسه، آمريکا و ... ميراث فرهنگي زير آب
را جدي گرفته‌اند و اجراي پروژه‌هايي به منظور مطرح کردن اين نوع
از ميراث را در دستور فعاليت‌هايشان قرار داده‌اند.
بد
نيست بدانيد که کشور کانادا، کشتي "تايتانيک" را به عنوان يک
ميراث فرهنگي زير آب به ثبت رسانده است. تايتانيک يک کشتي بخار
به طول
دویست و شصت و پنج
متر بود که در
پانزده
آوريل
هزار و نهصد و دوازده
در حاليکه از انگليس به سمت آمريکا مي‌رفت در اقيانوس آتلانتيک
غرق شد و بيش
از هزار و پانصد
نفر در اين حادثه جان خود را از دست دادند
در آخر:
قابل ذکر است که ايران احتمالا از ميراث فرهنگي زير آب برخوردار
است ولي تاکنون تلاشي براي معرفي و حفاظت از اين نوع ميراث
مشاهده نشده.
با اين حال حتي اگر ما از ميراث فرهنگي زير آب برخوردار نباشيم،
متوجه هستيم که وزارت نيرو براي به وجود آورد
ميراث زير آب تلاش جدي از خود نشان مي‌دهد. چراکه با ساخت سدها،
بسياري از روستاها و سايت‌هاي باستاني به زير آب فرورفته‌اند و
قرار است که باز هم فرو بروند. بنابراين مي‌توانيم اميدوار باشيم
که در صد سال آينده، ايران داراي ميراث فرهنگي زير آب خواهد بود.
و احتمالا به همين دليل است که سازمان ميراث فرهنگي با ساخت سدها
هيچ مخالفتي نشان نمي‌دهد و در انتظار نشسته
http://www.chn.ir/news/?section=2&id=52270
www.savepasargad.com
کمیته بین المللی نجات پاسارگاد
|
