دلال ها دامداری مازندران را در خطر نابودی انداخته اند

از:  سعید ارکان زاده یزدی

دامداران مازندرانی برای تغذیه دام‌هایشان هر روز به دردسر جدیدی می‌افتند. استان مازندران با تولید سالانه شصت هزار تن گوشت قرمز یکی از قطب‌های مهم دامداری کشور است.

همچنین روزانه حدود هفتصد تن شیر خام از دامداری‌های این استان به دست می‌آید. با این حال، اکنون دامداری‌ها برای تامین علوفه دام به مشکلات جدی برخورده‌اند. تا پیش از آذر امسال، دامداران با مشکل گرانی علوفه روبه‌رو بودند، اما از ابتدای دی، مشکل بزرگ آنان نبود علوفه است. اغلب دامداران مازندرانی برای خوراک دام خود از سبوس گندم و سبوس جو استفاده می‌کنند، اما کارخانه‌های آرد به‌دلیل کاهش مصرف آرد در نانوایی‌ها فعلا آرد زیادی تولید نمی‌کنند. بنابراین تولید سبوس نیز کاهش یافته است

به این ترتیب استان مازندران که روزگاری مراتع وسیعی داشت، اکنون به دلایلی که مهم‌ترین آن خشکسالی چند سال اخیر است، با کمبود علوفه روبه‌رو شده و تعاونی‌های دامداری با نگرانی، از این کارخانه آرد به آن کارخانه، به‌دنبال تامین علوفه دام‌های گرسنه‌اند

حدود صد و پنجاه هزار خانوار در استان مازندران از راه دامداری روزگار می‌گذرانند. تعداد واحدهای دامداری‌ صنعتی مازندران بسیار اندک است و اغلب دام‌هایی که در استان نگه داشته می‌شوند، یعنی حدود هفتصد درصد آنها، به‌صورت سنتی در منازل روستایی پرورش می‌یابند. با این حال، به‌دلیل افزایش قیمت علوفه، دامداری سنتی با خطر انقراض روبه‌رو شده است. محمدرضا سیف‌الله‌پور، مدیرعامل شرکت تعاونی دامداران بابلسر در گفت‌وگو با «همشهری» می‌گوید: «در گذشته، از هر پنج خانه روستایی در یکی دام نگه داشته می‌شد، اما حالا دام زیادی در روستاها پیدا‌ نمی‌‌‌شود.»

در حالت معمول، هشتاد درصد هزینه‌های دامداری صرف تامین علوفه خوراک دام می‌شود، اما اکنون به‌دلیل کمبود علوفه در مراتع مازندران، دامداری‌ها ناچارند که از دیگر استان‌ها و حتی از کشورهای دیگر علوفه وارد کنند. در این استان سه میلیون و پانصد هزار دام سبک و سنگین وجود دارد که برای تامین خوراکشان سالانه باید کمبود دو میلیون و دویست هزار تن علوفه جبران شود.

مازندران استانی سرسبز با جنگل‌های بسیاری است که مستعد کشت علوفه است اما به خوبی از این زمین‌ها استفاده نمی‌شود. در بسیاری از زمین‌های این استان می‌توان پس از برداشت محصول اصلی، در کشت دوم علوفه کاشت. نیز به آسانی می‌توان از زمین‌های شیب‌دار که مناسب کشاورزی نیست، برای کاشت علوفه استفاده کرد. از سوی دیگر، شیوه خوراک‌دهی در دامداری‌های استان نیز به‌صورتی است که دامداران را با کمبود علوفه روبه‌رو می‌کند. در بیشتر دامداری‌های استان، از علوفه دانه‌ای یا آردی مانند جو، گندم، ذرت و سویا استفاده می‌شود، اما اگر بنا به پیشنهاد منوچهر بحری، مدیرعامل اتحادیه دامداران استان مازندران، این اقلام با علوفه «خشوی» مانند ذرت علوفه‌ای و شبدر جایگزین شود، هزینه‌ها بسیار کاهش خواهد یافت.

به‌طور معمول برای به دست آوردن هر یک کیلو شیر از دام، باید سه کیلو علوفه مصرف کرد. دامداران مازندرانی اکنون، سبوس را کیلویی سیصد تومان می‌خرند، اما شیر را کیلویی سیصد و شصت تومان می‌فروشند. با این حساب دامداری دیگر برای دامداران صرفه اقتصادی ندارد. مدیرعامل شرکت تعاونی دامداران بابلسر می‌گوید: «تعاونی بابلسر در گذشته حدود هزار و دویست عضو داشت که حالا تعداد اعضا به صد نفر هم نمی‌رسد. اکنون فقط دامداری‌های صنعتی منطقه که سرمایه‌گذاری زیادی کرده‌اند و نمی‌توانند سرمایه خود را رها کنند، باقی مانده‌اند.«

تغییر قیمت روزانه علوفه نیز دامداران استان را به دردسر انداخته است. در اول دی قیمت هر کیلو ذرت سیصد و پنجا تومان بود که اکنون به چهارصد و پنجاه تومان رسیده است. قیمت جو نیز از کیلویی سیصد تومان به چهارصد تومان رسیده است. ماجرای قیمت سبوس هم به همین ترتیب است. دامداران هر بار که به کارخانه‌ آرد می‌روند، قیمت متفاوتی را می‌شنوند. دامداران منطقه به کنایه قیمت سبوس را به قیمت متغیر طلا در بازار تشبیه می‌کنند. قیمت سبوس از اول دی از کیلویی دویست و چهل تومان به دویست و هشتاد تومان رسیده است. سیف‌الله پور، مدیرعامل اتحادیه دامداران بابلسر می‌گوید: «وقتی به بازار می‌روید و پفک نمکی می‌خرید، قیمتش روی جنس نوشته شده است، اما قیمت سبوس گندم ثابت نیست. وقتی قیمت گندم ثابت است، چرا نباید قیمت سبوس هم ثابت باشد؟ می‌شود پذیرفت که با برداشته شدن یارانه‌ها قیمت سبوس افزایش یابد، اما این پذیرفته نیست که کارخانه‌های آرد هر روز یک قیمت را اعلام کنند.»

مانند بسیاری از حوزه‌های کشت و زرع، دلالان در عرضه علوفه اخلال می‌کنند. آنان علوفه را به‌صورت کلی می‌خرند، سپس با قیمتی بیشتر به دامداران می‌فروشند. دامداران نیز برای این‌که دام‌ها تلف نشوند، ناچارند از دلالان خرید کنند. سیف‌الله پور می‌گوید: «دلالی سبوس گندم در منطقه بابلسر رایج است. در شرکت تعاونی دامداران بابلسر روزانه حدود ده تا دویست تن سبوس مصرف می‌شود. وقتی هفته گذشته به کارخانه‌های سبوس جو مراجعه کردیم و فاکتور خواستیم، گفتند که ما فاکتور نمی‌دهیم و بروید از فلان آقا بخرید. یعنی دلال از کارخانه می‌خرد و ما باید از دلال بخریم.»با همه این مشکلات و با وجود این‌که مدیران تعاونی‌ها از واردات علوفه از دیگر کشورها خبر می‌دهند، محمد مهدی کابلی، مدیرکل دفتر غلات، حبوبات و نباتات علوفه‌ای وزارت جهاد کشاورزی، در بهمن سال گذشته اعلام کرد که ایران در تولید علوفه از واردات بی‌نیاز شده است.

او حتی از توان ایران برای صادرات علوفه سخن گفته است. موضوع صادرات علوفه در حالی مطرح می‌شود که دامداران مازندرانی حتی از تامین سبوس برای خوراک روزانه دام عاجزند. دامداران این استان می‌گویند وزارت جهاد کشاورزی حتی به تصمیمات خود عمل نکرده است. زیرا قرار بود این وزارتخانه جو را به دامداران با قیمت هر کیلو دویست و نود و پنج تومان با چک‌های سه ماهه تحویل دهد، اما دامدارانی که این روزها به مراکز جهاد کشاورزی مراجعه می‌کنند می‌شنوند که باید ابتدا پول را به حساب سازمان جهاد کشاورزی واریز کرد و بعد جو را تحویل گرفت.به این ترتیب دامداران جو را باید نقدی بخرند، اما شیر را با سررسید چند ماهه به کارخانه‌های لبنی بفروشند

همشهری

فرستنده احمد، همکار کمیته بین المللی نجات، تهران