گزارش و عکس: وحید نیشابوری

مردمی که در روزهای اخیر برای بازدید از معبد باستانی آناهیتا رفته بودند در جای جای این معبد به ویژه در راس و تاج آن، شاهد ساخت پایه های بتنی عمیق جهت احداث بنایی نامشخص بودند که هنوز بتن آن خشک نشده است.

این در حالی است که بر اساس قانون هر گونه ساخت و ساز در حریم آثار تاریخی ثبت شده ممنوع است با این حال این سئوال پیش می آید چه کسی و با چه مجوزی اقدام به ساخت و ساز در این محوطه را صادر کرده است

علاوه بر این موضوع هم اکنون وضعیت کلی این معبد نیز بسیار تاسفبار است، چرا که معبد آناهیا در سال‌های اخیر با انوع و اقسام مشکلات مواجه بوده که هر یک به نوبه خود خراشی بر پیکره این اثر باستانی و گرانبهای کشورمان وارد ساخته است

تا چند سال پیش  محوطه این معبد درمحاصره کانتینرهای میوه و تره بار بود بعد از رفع این مشکل توسط شهرداری کنگاور و با خلوت شدن اطراف آن و عدم کنترل توسط نگهبانان محوطه، این معبد مکانی امنی شد برای معتادان به گونه ای که هنوز آثار مواد تزریقی مثل انواع و اقسام سرنگ در نقاط مختلف آن دیده می شد

از طرفی به دلیل عدم نظارت و محافظت دقیق ستون ها و تخته سنگهای حجاری شده این اثر باستانی که هر یک نشانی از تاریخ هزاران ساله این سرزمین دارد مکانی شد برای درج تبلیغات مختلف از تبلیغات انتخاباتی گرفته تا ... حال نگاهی به این لیست مشکلات ابتدایی نشان دهنده بی‌توجهی مسئولان به حفظ این بنای تاریخی است

تبلیغات انتخابی مربوط به دوره های قبل بر روی سنگهای معبد آناهیتا

گرچه در یکی دو سال اخیر اوضاع اندکی بهتر شده اما هنوز تا تبدیل شدن معبد آناهیتا به یک محل مناسب گردشگری راه زیادی مانده است، پاکسازی محوطه کامل نشده و مسیر مناسب برای گردشگران ایجاد نشده همچنین امکانات رفاهی برای گردشگران به هیچ عنوان در این محوطه در نظر گرفته نشده است.

معبد آناهیتا دومین بنای سنگی ایران پس از تخت جمشید است

معبد آناهیتا که دومین بنای سنگی ایران پس از تخت جمشید است در شهر کنگاور از شهرستان‌های استان کرمانشاه و  بر روی تپه‌ای با ارتفاع ۳۲ متر و در ابعاد ۲۰۹ متر در ۲۲۴ مترساخته شده است

ارتفاع ستونهای این بنا نسبت به قطر آنها سه به یک است و این باعث شده در میان تمام معابد دنیا بی نظیر و منحصر به فرد باشد.

هرچند در مورد ماهیت این بنا اختلاف نظر وجود دارد،اما بر اساس نظر اغلب کاوشگران این بنا معبدی برای پرستش الهه آناهیتا در دوره اشکانی بوده است.

مصالح ساختمانی در کنار پایه های سیمانی تازه ساز

این معبد از دوران اشکانی قابل احترام بوده و تیریدات‌ها (تیردادها - تعدادی از پادشاهان اشکانی) در معبد آناهیتا تاج گذاری کرده‌اند،معبد آناهیتا در دوره ساسانیان هم مورد استفاده بوده و بازسازی شده است،همچنین کاوش‌ها نشان داده این معبد در دوران سلجوقی، ایلخانی، صفویه و قاجار به منظورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گرفته و از هر کدام از این دوران‌های تاریخی اثری در معبد به‌جا مانده است

در قرن یکم بعد از میلاد مسیح ایسیدور شاراکس جغرافیدان یونانی اولین کسی که در کتاب خود به معبد آناهیتا اشاره کرده و آن را معبد" آرتمیس" نامیده است، از قرن نهم تا چهاردهم مورخان اسلامی از این منطقه دیدن نموده و مشاهدات خود را در گزارش‌هایشان ثبت کرده‌اند

ابن فقیه در کتاب مشهور "البلدان" نوشته است:"هیچ ستونی شگفت انگیزتر از ستونهای معبد آناهیتا کنگاور نیست.

معبد آناهیتا به تدریج در طول سالیان دراز مورد بی توجهی قرار گرفته و به همین دلیل روند تخریبی آن آغاز شد، در سال 1336 زلزله ای که در این منطقه به وقوع پیوست و بخش وسیعی از این آثار را به تلی از خاک تبدیل کرد پس از آن به دلیل عدم نظارت و حراست مناسب از این اثر، مردم به خود اجازه دادند تا در ویرانه های این محوطه اقدام به ساخت و ساز کرده و حتی از مصالحح آن استفاده کنند که همین مسئله به مرور زمان تقریباً معبد آناهیتا را به یک خرابه تبدیل کرد

بدون شک با توجه به آنچه ذکر آن رفت، معبد آناهیتا به لحاظ ارزش تاریخی از جمله برجسته‌ترین آثار و میراث‌ فرهنگی سرزمین ایران است بدان حد که می توان آن را در فهرست جهانی یونسکو قرار داد، در این رابطه سال‌ها است بحث هایی وجود دارد اما گویا هنوز اراده لازم برای آماده شدن بنا به منظور ثبت جهانی وجود ندارد

نمایی از مخروبه ای به نام معبد آناهیتا و یادگاری نویسی ها!

به گفته یکی کارشناس یکی از موانع ثبت این اثر در فهرست جهانی یونسکو کامل نشدن پژوهش در مورد سابقه بنا و قطعی نشدن نظریه‌های مربوط به سابقه تاریخی آن است، البته نه تنها سالهاست فعالیت‌ پژوهشی در این منطقه متوقف شده، بلکه اقدامات لازم برای حفظ و نگهداری آثار بدست آمده و آماده‌سازی محوطه تاریخی معبد برای این مهم نیز انجام نمی‌شود

با توجه به ارزش تاریخی و نوع معماری معبد آناهیتا، بی شک این اثر یکی ازجذاب ترین آثارباستانی جهان به شمار می رود، همین موضوع می تواند با اندکی توجه و دلسوزی معبدآناهیتا را به مکان و مرکزی بزرگ جهت جذب گردشگران داخلی و خارجی تبدیل نماید

خبرنگار مهر در کرمانشاه در تماس تلفنی با مسئول میراث فرهنگی شهرستان کنگاور خواهان ارائه توضیحات در این زمینه شد که زین الدینی در پاسخ به مهر گفت: "بنا به دستور مسئولان بالاتر امکان هر گونه مصاحبه در این زمینه وجود ندارد و توضیحات بیشتر را می توانید از مسئولان و روابط عمومی سازمان دریافت نمایید".

 خبرگزاری مهر