کوشندگان فرهنگی و اجتماعی  در گرامیداشت سالگرد کمیته بین المللی نجات پاسارگاد

ناهید میرحاج ـ ایران

     فعال حقوق زنان  

کمیته نجات: از چه زمانی با کمیته بین المللی نجات يا بنیاد میراث پاسارگاد آشنا شده اید و آیا خودتان هم با آن همکاری داشته اید؟

ناهید میرحاج:  از همان زمانی که این کمیته موضوع سد سیوند را در رسانه ها مطرح کرد، به موضوع فعالیت هایش علاقه نشان دادم. در واقع خواست حفاظت از میراث فرهنگی ایران در خون آدمی مانند من است. علت اولش این است که چون در اصفهان متولد شده ام از همان کودکی براثر تربیت خانوادگی یا تاثیر مادرم و همچنین معلم های علاقمندم متوجه شدم که ما در شهری زندگی می کنیم که یکی از مفاخر فرهنگی جهان است.این تاثیر چنان در ذهنم پایدار مانده است که به نوعی می توانم بگویم هربار که می شنوم یکی از بناهای فرهنگی ما خراب شده  یا در معرض خرابی قرار گرفته است انگار بخشی از وجودم شکسته و ویران می شود. علت دومش هم به نوعی به حضورم در جنبش زنان بستگی دارد. شاید دور از اغراق نباشد که گفته شود ویرانی این گونه از میراث فرهنگی بیشتر کنشی مردانه است. چون زنان و مادران بیشتر سازنده و مولد هستند تا نابودساز و ویران کننده. ما هرچیزی را که نشانه ای از میراث و زندگیمان است بهتر حفظ می کنیم. به همین دلیل با ماجرای سد سیوند من هم   کم و بیش از نظر ذهنی با این موضوع درگیر شدم و همواره هم از فعالیت های کمیته حمایت کرده ام.

کمیته نجات:   در ششمین سالگشت تاسیس کمیته نجات پاسارگاد فکر می کنید که آیا اصولا این نوع فعالیت های فرهنگی در زمانه ما، یعنی در آغاز قرن بیست و يکم، ضروری است؟

ناهید میرحاج: فکر می کنم این جور فعالیت ها در قرن بیست و یکم بسیار اهمیت بیشتری از یکی دو قرن پیش دارد. زیرا آگاهی انسان نسبت به محیط زیست فرهنگی و طبیعی دراواخر قرن بیستم به موضوعی عمده تبدیل شد و برای کشورهایی مانند ما و همسایگان مانند افغانستان و پاکستان و عراق این موضوع از اهمیت بسزایی برخوردار است. یکی به دلیل این که ما مهد بخشی از تمدن بشری بوده ایم و دیگری روند تخریب محیط زیست فرهنگی و طبیعی در کشورهای ما در سطح بسیار بالایی در جریان است.

کمیته نجات:  گذشته از ضرورت يا عدم آن، با توجه به این که کمیته نجات اولین کمیته بین المللی برای حفظ و پاسداشت میراث فرهنگی و طبیعی سرزمینمان است، به نظر شما چقدر توانسته است که در آگاه سازی  مردمان نسبت به  فرهنگ ایرانی، که میراث فرهنگی، تاریخی و طبیعی سرزمین مان بخشی از آن است، نقشی داشته باشد؟ 

ناهید میرحاج: تا آنجا که بخش هایی از مردم به رسانه های دیجیتال مانند اینترنت دسترسی دارند، فعالیت های گروه هایی مانند کمیته نجات پاسارگاد بازتاب داشته است. اما هنگامی که در متن مردم کوچه و بازار می رویم متاسفانه بازتابی از این فعالیت ها نمی بینیم. فکر می کنم که باید با استفاده از ابزارهای رسانه ای دیگر مانند تلویزیونهای ماهواره ای این کار را بیشتر گسترش دهید. هرچند که مصاحبه های گاهگاهی فعالان این کمیته و نهاد در رسانه هایی مانند صدای امریکا دراین زمینه تا حدودی تاثیر داشته است.

کمیته نجات: به نظر شما چرا این نوع فعالیت های فرهنگی، که در همه ی جای دنیا از سوی دولت ها تشویق می شود، در ایران اکنون مورد بی توجهی و گاه حتی خشم دستگاه های دولتی است.

ناهید میرحاج: فعالیت های این چنینی در فرهنگ دموکراتیک رشد می کند و طبیعی است که در ایران تخریب محیط زیست فرهنگی و طبیعی که بخشی از روند چپاول فرهنگی و طبیعی است، با مخالفت روبرو نمی شود. این مختص ایران نیست. درهرجامعه ای که دولت غیردموکراتیک داشته باشد با  فعالیت های فرهنگی مخالفت می شود

 .     

کمیته نجات:  توجه به هویت فرهنگی و کلا  فرهنگ در يک جامعه تا چه اندازه می تواند به پیشبرد پیشرفت های اجتماعی در آن جامعه کمک کند؟

 ناهید میرحاج: یکی از شاخصه های جامعه پیشرفته توجه به هویت فرهنگی یا امر فرهنگ است. سهم فرهنگ در بودجه ملی هر کشور نشان از حساسیت آن کشور در این زمینه دارد. اصولاً بدون هزینه کردن برای فرهنگ و درک فرهنگی هیچ پیشرفتی نه متصور است و نه پایدار.

کمیته نجات: به نظر شما مهم ترين مشخصه ی هويت فرهنگی ايرانيان چيست؟

ناهید میرحاج:  مهمترین شاخصه فرهنگی ما ایرانیان پذیرش و مدارا با فرهنگ های بیرونی بوده است. در حال حاضر ایرانیان در سه گانگی فرهنگی تنیده شده اند. هویت فرهنگی بخش بزرگتر جمعیت ایرانیان در زمان حاضر ترکیبی از فرهنگ اصیل ایرانی، فرهنگ اسلامی و فرهنگ غربی است. هروقت که این سه فرهنگ در توازن هستند و از سوی حاکمان این توازن بهم زده نشده است، مردم ما با این هویت سه گانه در همزیستی مسالمت آمیز با هم زندگی کرده اند. هربارکه نیروهایی از بیرون از ساخت جامعه خواسته اند نقش یکی از این سه فرهنگ را غالب کنند جامعه ما مثل امروز با بحران روبرو شده است. این نکته را برای این می گویم که فرهنگ امری دستوری و از بالا نیست. ما اگر می خواهیم هویت خودمان را حفظ کنیم باید هویت ایرانی مان را حفظ کنیم. ما ایرانی ها حتی اسلام را به گونه ای ایرانی کردیم تا توانستیم با آن زندگی کنیم. این موضوع را نباید به عنوان نادیده انگاشتن حق و حقوق ادیان دیگر در ایران پنداشت. چون آنها هم به عنوان جمعیت اقلیت هنگامی از آسایش و امنیت برخوردار بوده اند که توازن این هویت سه گانه بهم نریخته باشد.

آيا برای فعاليت های آينده ی  کميته پيشنهاد مشخصی داريد؟

ناهید میرحاج: کمیته باید روی نسل جوان بیشتر کار کند. موفقیت فرهنگی در هرجامعه ای به سرمایه گذاری فرهنگی در آموزش و پرورش و دانشگاه ها بستگی دارد. از این رو گروه های هدف این کمیته باید بیشتر نسل جوان و کودکان باشند.

کمیته نجات:  در این شش ساله چه خاطره ای، از کمیته بین المللی نجات دارید، يا چه اقدامی از آن دیده اید که برایتان مهم و اثرگذار  بوده باشد. 

ناهید میرحاج:  اقدام مهم کمیته برای من حرکت اولیه اش در مورد سد سیوند و نجات پاسارگاد است که در ذهن اغلب ما مانده است. این موضوع به امثال من یادآوری می کند که می توان فعالیت های موقت را به تدبیر به نهادهایی دائمی تبدیل کرد.