کوشندگان فرهنگی و اجتماعی  در گرامیداشت سالگرد کمیته بین المللی نجات پاسارگاد

دکتر ناصر کنعانی ـ آلمان

استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ علم

کمیته نجات: از چه زمانی با کمیته بین المللی نجات يا بنیاد میراث پاسارگاد آشنا شده اید و آیا خودتان هم با آن همکاری داشته اید؟

دکتر ناصر کنعانی: تا جائی که به خاطر دارم، از همان آغاز کار "کمیته بین المللی پاسارگاد"، با نام آن آشنائی پیدا کردم. چندان طولی نکشید که به مهر و محبت بینانگزار آن، آشنائی بیش و بیشتری با آمال و اهداف این سازمان یافتم

کمیته نجات:   در ششمین سالگشت تاسیس کمیته نجات پاسارگاد فکر می کنید که آیا اصولا این نوع فعالیت های فرهنگی در زمانه ما، یعنی در آغاز قرن بیست و يکم، ضروری است؟

دکتر ناصر کنعانی: من در کشوری زندگی می کنم (یعنی در آلمان فدرال) که موفق شده است پس از جنگ دوم جهانی و در مدت زمانی کوتاه، نظامی دموکراتیک استوار بر اساس احترام به حقوق بشر برقرار نماید، علی الرغم اینکه مردمان این سرزمین در گذشته سابقه ای در زمینه دموکراسی دارا نبوده و کمترین ذهنیت آزادی و آزادی خواهی و پایبندی به حقوق حقه انسان ها را از خود نشان داده بودند. نظام دموکراتیک مستقر این کشور که به باور من می تواند نمونه برای بسیاری از کشورها باشد، بدون هیچگونه تردیدی بر پایه هزاران انجمن ، کانون ، اتحادیه ، جامعه و سازمان و کمیته استوار است که در سطوح مختلف ایالتی و ولایتی و کشوری به مثابه نهادهای دموکراتیک و با توانائی و پشتکار مشغول کار بوده و حامی و حافظ حقوق مردم این کشور می باشند. با اعتقاد به اینکه این گونه تشکیلات مردمی و اجتماعی در کنار احزاب آزاد، اساس و پایه و بنیاد نظام دمکراسی می باشند، باور عمیق دارم که سازمان هائی چون «بنیاد بین المللی میراث پاسارگاد» می توانند منشاء آغازین استقرار روابط دموکرایتک و مصدر روشنگری در جامعه ای چون ایران باشند.

کمیته نجات: گذشته از ضرورت يا عدم آن، با توجه به این که کمیته نجات اولین کمیته بین المللی برای حفظ و پاسداشت میراث فرهنگی و طبیعی سرزمین مان است، به نظر شما چقدر توانسته است که در آگاه سازی  مردمان نسبت به  فرهنگ ایرانی، که میراث فرهنگی، تاریخی و طبیعی سرزمین مان بخشی از آن است، نقشی داشته باشد؟   

دکتر ناصر کنعانی: به همت و پشتکار افرادی که در «بنیاد بین المللی میراث پاسارگاد» به گونه ای خستگی ناپذیر مشغول به کار و فعالیت در زمینه های مختلف هستند، توجه بسیاری از ایرانیان - چه آنانی که در خارج مقیم هستند و چه آنهائی که در ایران زندگی می کنند - به مسائل و رخداها در ارتباط با میراث تاریخی و فرهنگی سرزمین مان جلب شده و اقدامات این بنیاد موجب شده اند تا بسیاری از ایرانیان به سرنوشت میراث های تاریخی و دستآوردهای فرهنگی خود علاقمندی بیشتری از گذشته نشان دهند. از اینرو فکر می کنم که ادامه این فعالیت ها و ابتکارها مسلما منتج به نتایج مفیدتری در آینده نیز خواهد شد

کمیته نجات: به نظر شما چرا این نوع فعالیت های فرهنگی، که در همه ی جای دنیا از سوی دولت ها تشویق می شود، در ایران اکنون مورد بی توجهی و گاه حتی خشم دستگاه های دولتی است.

دکتر ناصر کنعانی:به نظر من، بی توجهی و یا بگوئیم کم توجهی دستگاه های دولتی نسبت به میراث ها و سنت ها و آداب و رسوم فرهنگی، صرفنظر از جنبه های ایدئولژیک و مذهبی، و ضدیت ها و حساسیت های فردی نسبت به این سرمایه های ملی، نتیجه کم توجهی و اعتنائی خود ما نیز می باشد. مگر حقیقت غیر از این است که جز معدودی، اکثر ما ایرانیان از تاریخ و فرهنگ خود اطلاع و آگاهی چندانی نداریم و فقط به ابراز احساسات هیجان آمیز و آمیخته با افراط و تفریط و تعصب بسنده می کنیم. آیا ما که دمادم از گذشته پرافتخار خود دم زده و آنرا به رخ دوست و دشمن و این و آن می کشیم و یا از برزگانمان یاد می کنیم که به زعم ما سرچشمه تمامی دستآوردهای علمی و فرهنگی بشری بوده اند، سعی کرده ایم تا از کماکیف این گذشته و از کارهای این بزرگان آگاهی و اطلاعات لازم و مستندی به دست آوریم. وقتی که ما خود چنین برخوردی با تاریخ و فرهنگ خویش داشته باشیم، چه انتظاری می توان از افراد و دستگاه هائی داشت که از بیخ و بن منکر فرهنگ ایرانی می باشند.

کمیته نجات: توجه به هویت فرهنگی و کلا  فرهنگ در يک جامعه تا چه اندازه می تواند به پیشبرد پیشرفت های اجتماعی در آن جامعه کمک کند؟

دکتر ناصر کنعانی: من باور عمیق دارم که بدون آشنائی درست و معقول و مبتنی بر اصول منطقی و علمی و فنی با هویت تاریخی و فرهنگی خود، هیچگاه قادر نخواهیم بود به پیشرفت ها و ترقیاتی واقعی در زمینه های اجتماعی و سیاسی دست یابیم و همواره مجبور خواهیم بود با قبول و پذیرش ظواهر دستآوردهای فرهنگی و تمدنی دیگران، بسنده کنیم. مشاهده کرده و هنوز هم می کنیم که با واردات ظواهر تمدن از خارج، تغییرات بنیادین در داخل ممکن نیست. به صرف بر پا کردن پارلمان و احزاب و خریداری انواع و اقسام تولیدات صنعتی چون رادیو و تلویزیون و تلفن و هزاران اقلام دیگر، جامعه ای تاکنون به ترقی و تعالی واقعی دست نیافته است. درخت باید از ریشه تندرست و تنومند باشند. با چراغانی کردن شاخ و برگ آن فقط می توان کوتاه زمانی خود را دلخوش کرد و فریب داد.

کمیته نجات:  به نظر شما مهم ترين مشخصه ی هويت فرهنگی ايرانيان چيست؟

دکتر ناصر کنعانی:  از آنجا که ما ایرانیان از اقوام و عشایر و دودمان هائی گوناگون و با فرهنگ ها و میراث ها و سنن مختلف تشکیل شده ایم (که البته این خود فی النفسه ثروتی سرشار و بی بدیل است)، نمی توان فقط از یک مشخصه فرهنگی برای کلیت ایرانی نام برد. به نظر من در کنار زبان فارسی که زبان رسمی کشور به شمار میرود، زبان ها و گویش های گوناگون که حامل افکار و اندیشه های مردم و نگاهدارنده ادبیات منثور و منظوم ما می باشند از مهمترین مشخصه های هویت فرهنگی ما ایرانیان می باشند و به همین اعتبار اند از جمله سنت های موسیقائی و ترانه های بومی و قومی ما.

کمیته نجات: آيا برای فعاليت های آينده ی  کميته پيشنهاد مشخصی داريد؟

دکتر ناصر کنعانی: از آنجا که فعالیت ها و اقداماتی را که این کمیته تاکنون انجام داده است، قابل تحسین می دانم، فکر می کنم که ادامه این روال می تواند پیشنهاد مشخص من باشد. لیکن نکته ای را میل دارم در این راستا یادآور شوم و آن این است که در آینده به درستی و مستند بودن برخی از اخبار و گزارش ها توجه بیشتری مبذول شود تا نادرستی و نامستند بودن آن ها موجبات شرمساری را فراهم نیاورند. به عللی که ذکر آنها توضحیح واضحات خواهد بود، برخی از ما ایرانیان در این سال ها گاه و بیگاه اخبار نادرست و کاذبی در باره تاریخ باستان ایران، کشفیات دانشمندان ایرانی در قرون گذشته، کلمات و گفتار و داستان هائی از بزرگان ایرانی اینجا و آنجا حکایت می کنیم که سرانجام سر از رسانه های عمومی و به ویژه اینترنت در می آورند و باور های عمومی مبدل می شوند. انتشار چنین نادرستی هائی در نشریات «بنیاد بین المللی میراث پاسارگاد» دور از شأن این بنیاد می باشد. خوشبختانه چنین اتفاقی تاکنون به ندرت صورت گرفته است.

کمیته نجات:  در این شش ساله چه خاطره ای، از کمیته بین المللی نجات دارید، يا چه اقدامی از آن دیده اید که برایتان مهم و اثرگذار  بوده باشد. 

دکتر ناصر کنعانی: کوتاه عرض کنم: انعکاس چشمگیر اقدامات و انتقادات و اعتراضات بنیاد در مجامع جهانی و ایرانی