باطری اشکانی:  یک میراث فراموش شده ی ایرانی

یکی از سوتفاهمات درباره اشکانیان آن است که آن ها توجهی به گستراندن آموزش، علم  و فن آوری نداشتند. اين باور ناشی از فقدان مدارک قابل دسترس و کمبود مطالعات باستانشناسی و نيز نوعی پيش داوری ذهنی است.

مسلم آن است که فن آوری در دوران حکومت اشکانی همچنان به تحولات خود ادامه داد. در سال 1936 باستانشناس آلمانی ويلهلم کونيگ موفق به کشف هيجان انگيزی شد در منطقه ی موسوم به خوجوت رابو در نزديکی بغداد امروز. او توانست دو کوزه دست نخورده عهد اشکانی (حدود 250 قبل از میلاد تا 224 پس از میلاد) که به احتمال زياد کهن ترين باطری های جهان محسوب می شوند.

باطری اشکانی توجه کنید که اين کوزه گلی دارای يک مغز آهنی است که استوانه ای مسی آن را احاطه کرده است.

درآزمايشگاه ها و دانشگاه های مغرب زمين برای بازسازی اين وسیله ی باستانی کوشش های متعددی صورت گرفته است.

طرحی از برش عمودی کوزه باستانی

البته همه ی تاريخ دانان با گزارش مورخ 1940 کرونيک در اين مورد که کوزه ها باطری بوده اند موافقت ندارند. اما آن چه که عموما مورد توافق است عبارت است از اين که برای کشيدن يک روکش فلزی بر روی فلزی ديگر (مثلا آب طلا دادن نقره) از الکتروپليت هایی استفاده می شده که با باطری کار می کردند. اين فن آوری حتی امروزه نيز در بسیاری از کارگاه های سنتی ايران مثلا در اصفهان و تبريز به کار گرفته می شود.

آزمايشات دانشمندان غربی آشکار ساخته است که وقتی کوزه ی باطری از سرکه (يا هر گونه مايع الکتروليت) پر شود کوزه قادر خواهد بود که بین يک و نيم تا دو بطر برق توليد کند.

اگر اين کوزه ها واقعا به معنی امروزی کلمه باطری باشند آنگاه بايد پذيرفت که اختراع باطری مدرن به وسيله کنت آله ساندرو ولتا سابقه ای بيش از 1600 سال داشته است.

کنت آله ساندرو ولتا (1745 تا 1828) را به عنوان مخترع باطری مدرن می شناسیم. و میراث او در علوم فیزیکی به صورت اصطلاح ولت که از نام او گرفته شده باقی مانده است. اما در عمل اين احتمال وجود دارد که فکر ساختن باطری به ذهن ایرانیان کهن اشکانی حداقل 1600 سال پيش از او رسیده است.

برگرفته از سايت کاوه فرخ

http://www.kavehfarrokh.com/news/a-forgotten-iranian-legacy-the-parthian-battery

ترجمه از کمیته بین المللی نجات