|
|
آبان گان، جشن ستايش بانوی آب ها
از: دکتر تورج پارسی
در سال شمار ايرانى ماه سى روز بود و هر روز را نامى است . روز دهم هر ماه " آبان " يا يا آپان يا آبها نام دارد امروز آبانگان است يعنى يكى شدن نام ماه و روز كه برابر مى شود با اول نوامبر
اين روز جشن ستايش و نيايش بانوى آب ها اردويسور اناهيتا است . روز دهم هر ماه به نام آبها و اردويسور اناهيتا است . ardwi نام رودخانه اى است افسانه اى و suraaبه چم توانمندكه صفت است براى اردوى . اناهيتا anahitaa يا anaahid بى آلايش و پاك معنا مى دهد پس اروى سور اناهيتا يعنى رود پر توان و بى آلايش . شوربختانه گروهى واژه اناهيتا را به اشتباه آناهيتا aanaahitaa مى نويسند و مى خوانند. ارمنيان آنرا اناهيت يا اناهيد مى خوانند در سالشمار شان كه ماه راسى روز حساب مى كردند روز نوزدهم هر ماه اناهيد ناميده مى شد.ناهيد در زبان فارسى همان اناهيتا يا اناهيد است كه عرب زهره اش مى خواند . حافظ در چندين غزل از ناهيد يا زهره به نام سرود خوان ، چنگى و عود نواز ياد مى كند :
در آسمان نه عجب گر به گفته ى حافظ
سرود زهره به رقص آورد مسيحا را.
يا:
زهره خوش نمى سازد مگر عودش بسوخت
كس ندارد ذوق مستى ميگساران را چه شد
يا:
وانگهم در داد جامى كز فروغش بر فلك
زهره در رقص آمد بربط زنان مى گفت : نوش
يا:
در زواياى طربخانه ى جمشيد فلك
ارغنون ساز كند زهره به آهنگ سماع
يا:
ز چنگ زهره شنيدم كه صحبدم مى گفت :
غلام حافظ خوش لهجه ى خوش آوازم
يا:
غزلسرايي ناهيد صرفه اى نبرد
در آن مقام كه حافظ بر آورد آواز
يا:
چنان بركش آهنگ اين داورى
كه ناهيد چنگى به رقص آورى
آبان يشت :
پنجمين يشت اوستا آبان يشت است
«اهورَه مزدا به سپیتمان زرتشت گفت:
ای سپیتمان زرتشت!
اَرِدوی سورَ اَناهیتا را -- که در همه جا [دامان] گسترده، درمان بخش، دیوستیز و اهورایی کیش است -- به خواست ِ من بستای!
اوست که در جهان ِ اَستومَند، برازنده ی ِ ستایش و سزاوار ِ نیایش است.
اوست اَشَوَنی که جان افزاید و گله و رمه و دارایی و کشور را افزونی بخشد.
اوست اَشَوَنی که فزاینده ی گیتی است.
اوست که تخمه ی همه ی مردان را پاک کند و زهدان ِ همه ی زنان را برای زایش، از [آلایش] بپالاید.
اوست که زایمان ِ همه ی ِ زنان را آسانی بخشد و زنان ِ باردار را به هنگامی که بایسته است، شیر در پستان آورد.»
اما كرده سى ام بند ۱۲۶:
ارويسور اناهيتا هماره به پيكر دوشيزه اى جوان ، زيبا ، برومند ، برزمند ، كمر بر ميان بسته ، راست بالا ، آزاده ، نژاده و بزرگوار كه جامه ى زرين گران بها ى پرچينى در بردارد پديدار مي شود.
بند ۳۶:
به راستى ارويسور اناهيتا ى بزرگوار همانگونه كه شيوه اوست ، برسم بردست گرفته ، گوشواره هاى زرين چهارگوشه اى از گوش ها آويخته و گردن بندى بر گردن نازنين خويش بسته نمايان مى شود . او كمر بر ميان بسته تا پستان هايش زيباتر بنمايد و دل نشين تر شود. ....
بند ۱۲۸:
بر فراز سر اردويسوراناهيتا تاجى آراسته با يك سد ستاره جاى دارد ، تاج زرين هشت گوشه اى كه بسان چرخى ساخته شده و با نوارهاى زيور يافته ، تاج زيباى خوش ساختى كه چنبرى از آن پيس آمده است ....
گل نيلوفر آبى ويژه اردويسور اناهيتاست
* اين عكس در كنار آبشار مارگون سپيدان فارس گرفته شده است . در عكس اروس و داماد و همراهان گرد آمده اند ، اين رسمى است كه در سپيدان فارس برپاست پرسشى مطرح مى كند : آيا اين رسمی از دوران کهن و در رابطه با اناهيتا نيست ، آيا يادآور اين بند نيست ؟
اوست که تخمه ی همه ی مردان را پاک کند و زهدان ِ همه ی زنان را برای زایش، از [آلایش] بپالاید.
اوست که زایمان ِ همه ی ِ زنان را آسانی بخشد و زنان ِ باردار را به هنگامی که بایسته است، شیر در پستان آورد.»
بر همگان خجسته باد شادى آبها را ....
*اوستا، کهن ترین متن ها و سرودهای ایرانی، گزارش و پژوهش ِ جلیل دوستخواه، انتشارات مروارید، چاپ دوازدهم، تهران - ۱۳۸۸ جلد يكم.
کميته بين المللی نجات پاسارگاد
