|
|
|
دیدار رستاخیز در ازبکستان (بخش دوم: سمرقند)
در سمرقند بودی... از: ياغش کاظمی عضوعضو هیئت علمی گروه هنر و معماری دانشگاه آزاد رامسر
آنچه در پی می آورم، معرفی ِ بخشی است از فرهنگی کهن. محوطه ی تپه ای وسیعی را بر فراز سمرقند، شهر ِ افراسیاب می نامند. در اینجا کاوش های باستانشناسان گوشه هایی از تمدنی مدفون را نمایان ساخته است. دیوارنگاره ها، استودان ها و سکه های ِ شهریاران ِ ساسانی ... همه پراکنده در قلمروی به وسعت 219 هکتار. همه چیز گواهی می دهد بر نفوذ دین زرتشت در این ناحیه. این "افراسیاب" هم که شاه ِ تورانی ست در "شاهنامه"، به درستی نام اش را بر این تپه ی کهن داده است. این وظیفه و خویشکاری ِ من است که بنویسم درباره اش و تصاویرش را منتشر سازم. چنین خواهم کرد بر آنچه "دیدار ِ رستاخیز در ازبکستان" نام نهادم.
در کنار مجسمه ی "امیر تیمور" در "سمرقند"
عکس های قدی و بزرگی از شهر ِ افراسیاب و در موزه ی افراسیاب، مجاور تپه های باستانی ِ شهر کهن نگهداری می شود.
نمونه ای از کاسه های سفالین ِ یافت شده در "شهر ِ افراسیاب" که در پس زمینه اش نقش هدیه آورنده ی سغدی ِ کاخ ِ تخت ِ جمشید را قرار داده اند و بیننده می تواند به مقایسه ی این کاسه با کاسه ای که در دست ِ هدیه آورنده است پردازد.
سکه های ساسانی با نقش شهریاران ساسانی پشت و روی ِ سکه ی وَرَهرام (بهرام ) پنجم. دو مغ، برسم به دست در دو سوی ِ آتشدانی ایستاده اند که از میان ِ آن سری خوش فرم هویدا ست. این سر آیا نماد گفتگوی ِ با آتش است یا توان و روح ِ آتش ِ بهرام، یا آنگونه که باستانشناسان ِ غربی او را "اهورا مزدا" می دانند؟!...
سکه های ساسانی با نقش شهریاران ساسانی پشت و روی سکه ی خسرو دوم. دو مُغ در دو سوی آتشدان ایستاده اند در حالیکه عصا یا شمشیری را هر یک در جلوی خود گرفته اند و در پشت ِ آتشدان در خط آسمان، تصویری از هلال ماه و یک ستاره دیده می شود.
استودان های سفالین که زرتشتیان برای نگهداری استخوانهای ِ درگذشتگان استفاده می کردند و زمان ِ آنرا سده ی 7 میلادی نوشته اند به عهد ساسانی. فرم آنها به لحاظ غنی بودن تزئینات از نمونه های ایرانی پیشی می گیرد. از جمله ی تزئینات ِ این استودانها، فرم ِ خاج مانندی است که بر بدنه ی بعضی از آنها وجود دارد.
دیوارنگاره های ِ سُغدی ِ شهر افراسیاب تصویری از سه مرد در جامه های سپید که آنکه در جلوست کلاهی بر سر دارد و دوتای پشتی سربندی بست
دیوارنگاره های ِ سُغدی ِ شهر افراسیاب بر نقش هایی که بر جامه ی مرد جلویی بود دقیق شدم.: حیوانی غریب با سری شبیه روباه و بالهایی در دو سو و دمی شبیه سنجاب! این نقش را بر لباس ها و پارچه های عهد ساسانی و حتی ظروف و ابریق های این عصر زیاد می بینیم. با خود اندیشیدم: "روباه ِ بالدار". و یاد مقاله ای افتادم که در این باره در اینترنت خوانده بودم از دوستم "گلین".
در پایان بازدیدم از موزه ی افراسیاب، به بخش معرفی نسخه های خطی آن رفتم. مینیاتور عجیبی دیدم از یکی از نسخه های "ظفرنامه"؛ ظفرنامه ی شرف الدین علی یزدی. صحنه ی همخوابگی ِ "امیر تیمور" است با "دلشاد" در سراپرده شان در باغی مصفا. این کتاب به شرح حوادث تاریخی از تولد تیمور در 736 در شهر کش تا مرگ او در شعبان سال 807 در اترار پرداخته و البته حوادث ناشی از مرگ تیمور در بین شاهزادگان و سپاه تا فتح سمرقند نیز در کتاب آمده است. ولی حیرتم از این است که چطور این نقش با این همه بی پروایی در این نسخه کشیده شده؟!
http://www.asha.blogsky.com/
|
کميته بين المللی نجات پاسارگاد
