|
|
پس از رقص سماع که ترکيه آن را به تنهايي به ثبت رساند،
به خاطر کندی و بی توجهی سازمان ميراث فرهنگی
موسيقی عاشیق لار، نيز تنها به نام جمهوری آذربايجان به ثبت جهانی رسيد
كم‌توجهي به وضعيت ميراث مشترك ما با كشورهاي محدوده‌ي ايران فرهنگي و كند عمل كردن مسؤولان براي ثبت آن‌ها در فهرست ميراث معنوي و ناملموس كشور، سبب شد جمهوري آذربايجان در اجلاس ميراث ناملموس يونسكو كه در امارات برگزار شده بود، پرونده‌ي «عاشيق لار» را ثبت كند.
به گزارش خبرنگار بخش ايران‌شناسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در سال 2005 ميلادي «رقص سماع» در فهرست ميراث ناملموس يونسكو به نام كشور تركيه ثبت شد و اكنون موسيقي عاشيق لار با وجود اين‌كه در سال‌هاي گذشته پرونده‌ي آن در ايران براي ثبت در بخش شاهكارهاي فرهنگ شفاهي يونسكو آماده شده بود، براي نخستين‌بار در جهان به نام كشور جمهوري آذربايجان به ثبت رسيد. البته موسيقي عاشيق لار در جمهوري آذربايجان نيز رواج دارد، چراكه اين كشور روزگاري جزيي از ايران بوده است و اكنون جزيي از ايران فرهنگي به‌شمار مي‌آيد.
براساس كنوانسيون ميراث ناملموس يونسكو مي‌توان پرونده‌ها را به‌صورت چندمليتي ثبت كرد، درست مانند اتفاقي كه براي پرونده‌ي نوروز افتاد. نوروز به‌صورت يك پرونده‌ي چندمليتي با همكاري ايران، جمهوري آذربايجان، هند، قزاقستان، ازبكستان، پاكستان و تركيه كه اين آيين در آن‌ها جشن گرفته مي‌شود، هشتم مهرماه در يونسكو ثبت شد.
موسيقي عاشيق لار خاستگاهي ايراني دارد و امروز با زندگي مردم استان‌هاي آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي، اردبيل و بخش‌هاي شمالي همدان درآميخته است. پرونده‌ي موسيقي سنتي عاشيق لار سال پيش در آذربايجان غربي توسط مردم‌شناسان اين استان در حال آماده شدن براي ثبت در فهرست ميراث معنوي كشور بود و طبق پيش‌بيني‌هاي انجام‌شده اين پرونده بايد تا پايان سال 1387 آماده مي‌شد.
تابستان سال گذشته، مردم‌شناس استان آذربايجان غربي در اين‌بار به خبرنگار ايسنا گفت: ضرورت ايجاب مي‌كند، در زمينه‌ي اين نوع موسيقي سنتي و نقش عاشيق لار، پژوهش مردم‌شناسي در حوزه‌هاي فرهنگي ايران كنوني، بخصوص استان‌هاي آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي، اردبيل و بخش‌هاي شمالي همدان با نگاهي به عاشيق‌هاي مناطق هم‌جوار شامل باكو، نخجوان و تركيه كه ويژگي‌ها و اشتراكات فرهنگي بسياري با يكديگر دارند، انجام شود تا ضمن حفظ هويت‌هاي فرهنگي، تاريخي و انديشه‌ي ادبيات آذربايجان، جايگاه فرهنگي اين اشخاص در موسيقي سنتي ميراث جهاني و فرهنگ بومي ـ سنتي مردم در حوزه‌هاي فرهنگي يادشده مشخص و بيش از پيش معرفي شود.
حسن سپهرفر بيان كرد: ثبت اين‌گونه مواريث معنوي فرهنگي در فهرست ملي يا جهاني از موارد ضروري است و اين عمل به نجات‌دهي عاشيق لار و فرهنگ فولكلور شفاهي آن در عرصه‌ي زندگي اجتماعي مردم با هدف حفظ هويت فرهنگي بومي منجر مي‌شود. هم‌چنين برگزاري كلاس‌هاي آموزشي موسيقي سنتي عاشيق لار، اجراي برنامه‌هاي موسيقي عاشيق لار در صدا‌وسيما و مراكز استان‌هاي ذي‌ربط و برپايي جشنواره‌هاي منطقه‌يي، ملي و جهاني اقدامي مؤثر در اين زمينه است.
سرپرست بخش مردم‌شناسي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري آذربايجان غربي اضافه كرد: درصدد هستيم، پرونده‌ي موسيقي سنتي عاشيق لار را تكميل و براي ثبت ميراث معنوي ملي ارائه كنيم. البته قبلا يك‌بار آن را براي كنوانسيون فرهنگ شفاهي بشري آماده كرديم؛ اما اقدامي صورت نگرفت و تا پايان سال، پرونده‌ي اين موسيقي را آماده مي‌كنيم و به دفتر ميراث فرهنگي مي‌فرستيم.
به گزارش ايسنا، عاشيق‌ها (نوازندگان) اين دوران و عهد قديم مالك بخشي از گنجينه‌هاي عظيم هنر، ادبيات تاريخي و پيشينيان خود هستند كه منظومه‌ها و سروده‌هاي خود را با تركيب موسيقي سنتي به‌صورت استادانه با محتواي بشردوستانه و الهام از غريزه‌ي ذاتي خود، زندگي، طبيعت و حفظ سنن و هنر عاشقي به زبان عاميانه در ميان مردم بازگو مي‌كنند. اين نوازندگان، خادمان هنرهاي زيباي موسيقي سنتي آذربايجان هستند كه با ساز در ميان مردم مي‌نوازند، مي‌خوانند و بديهه‌سرايي مي‌كنند.
به‌لحاظ اهميت موسيقي عاشيقي و تركيب آن با ادبيات فولكلوريك در زمان گذشته، نوازندگان آن نقش و جايگاهي اساسي در ارائه‌ي فرهنگ به مردم مناطق مختلف دارند. با توجه به اين‌كه اين هنر با سابقه‌اي نزديك به ده هزار سال، جايگاه ويژه‌اي در ميان موسيقي ملل شرق دارد و با توجه به رواج موسيقي‌هايي با آلات جديد، حضور آن كم‌رنگ‌تر شده است.
ويژگي موسيقي عاشيق لار را با بيش يك‌هزار سال قدمت، علاوه بر تركيب موزون و متناسب آهنگ‌ها و زير و بم نغمه‌ها، در بديهه‌خواني آن مي‌توان دانست. اين جنبه‌ي اخير به نوازنده اجازه مي‌دهد كه نيروي خلاقيت و ذهن خود را به كار گيرد.
ادبيات و موسيقي عاشيقي در محدوده‌ي فرهنگي ايران، بخصوص در اروميه در ميان نوازندگان بيش ازهفتاد و دو آهنگ و مقام دارد كه عاشيق بايد با حفظ اين مقام‌ها در ذهن و سينه‌ي خود به مقام استادي دست يابد.
«عاشيق» نام نوازنده‌هاي موسيقي عاشيق لار است و به ساز اين نوع موسيقي «قوپوز» مي‌گويند.
خبرگزاری ايسنا
کميته بين المللی نجات پاسارگاد
