پل خواجو دوباره پوست اندازی کرد!
دکتر شاهین سپنتا ـ اصفهان
برای چندمین بار پل خواجوی اصفهان پوست اندازی کرد و یکی دیگر از مراحل دگردیسی خود را پشت سر گذاشت.
هر از گاهی کارشناسان خوش ذوق شهرداری اصفهان به بهانه مرمت و بازسازی پل تاریخی خواجو ، اصلاحات جالبی در معماری این پل انجام می دهند به طوری که شاید چند سال دیگر پل خواجو با پل دوره صفوی و حتا پل امروزی تفاوت های زیادی داشته باشد تا آن جا که حتا مجبور شوند نام پل را نیز متناسب با شکل و هویت جدید آن تغییر دهند .
اقدامات به اصطلاح مرمتی انجام گرفته بر روی پل خواجو از سابقه ای طولانی برخوردار است که برای نمونه می توان به شماری از این ظریف کاری ها به شرح زیر اشاره کرد :
تخریب خرپشته بام پل، تیغه کشی بسیار ناهماهنگ و زننده اطراف شاه نشین، تعویض در های چوبی با در های آهنی زمخت، تخته کاری و حفاظ گذاری غیر اصولی بر روی آب روها با میلگرد فلزی و اخیراً شیشه سکوریت، کارگذاشتن لامپ های استخری در کف تاق نما ها، ساخت زیر گذر با آجر سه سانتی صنعتی، بر چیدن جزیره طبیعی مجاور پل، درز کشی آجر های پل با ملات سیمان ، احداث زیر گذر نامتقارن در دو سوی پل، دیوار کشی نامناسب در ضلع شمالی پل در حدفاصل پل و خیابان، تعویض سنگ های با ارزش قدیمی در قسمت آب روها و پیاده رو ها با سنگ های برش خورده امروزی، نصب گلدان های بتنی بر بالا و پایین پل، جابه جاکردن شیرها سنگی و تبدیل پایه های قدیمی این شیر ها پس از مرمت به پایه های جدید، صدور مجوز برای ساخت و سازهای بی رویه و بلند مرتبه سازی در حریم پل و تخریب چشم انداز زیبای زاینده رود، تغییر کاربری قراول خانه به چایخانه سنتی و سپس انباری.
گفتنی است که پل تاریخی « شاهی » یا پل خواجو با 133متر درازا و 12 متر پهنا و 21 دهانه که از اواخر دوره تیموری شالوده هایی داشته در دوران صفوی و در زمان شاه عباس دوم به سال 1060 هجری مهشیدی (در حدود 1018 خورشیدی) با معماری منحصر به فرد بر روی رودخانه زیبای زاینده رود ساخته شد. این پل در آن زمان یک «پل – عمارت» بود که به عنوان استراحت گاه شاه و گذر گاه عابرین از آن استفاده می شد. از کاربری های دیگر این پل در آن زمان می توان به «پل – دروازه» و «پل – بند» اشاره کرد .چنان که در هنگام تخته بند شدن آبرو های پل، سطح آب در پشت پل بالا آمده و یک دریاچه مصنوعی پدید می آمد که ضمن ایجاد مناظری دل انگیز، امکان ذخیره آب نیز برای مصارف گوناگون فراهم می شد.
نام اصلی این پل در منابع دوران صفوی «پل شاهی» بوده و «خواجو» نامی است که طی دو سده اخیر به مناسبت نزدیکی با محله خواجو به آن داده شده است. در برخی متون از این پل به نام های «پل شیراز» و یا «پل بابا رکن الدین» نیز نام برده اند.
26 بهمن 1384