آيا امسال نوروز جهانی خواهد شد؟ـ کميته نجات پاسارگاد

International Committee to Save

the Archeological Sites of Pasargad

اول ارديبهشت 1387 (2547 سال پاسارگارد) 20 آوريل 2008************************* کميته نجات پاسارگاد هيچ گونه وابستگی مذهبی و سياسي ندارد

پرونده چند مليتي ثبت نوروز در فهرست ميراث معنوي بشري تا 11 مهرماه به يونسکو ارسال مي شود و اگر باز هم نقصي در پرونده نباشد، اين آيين کهن در فهرست ميراث معنوي يونسکو ثبت مي شود. هدف از ثبت نوروز کمک به بقا و تداوم آن است تا در روند جهاني شدن، حذف نشود.

از مجموع 10 کشوري که نوروز در حوزه تمدني آنها جشن گرفته مي شود هشت کشور آذربايجان، ازبکستان، ايران، پاکستان، تاجيکستان، ترکيه و قرقيزستان در دومين اجلاس هماهنگي کشورهاي برگزارکننده نوروز شرکت کردند. افغانستان و ترکمنستان غايبان اين اجلاس بودند.

بنا بر ضوابط يونسکو اگر اثري که درخواست ثبت آن در فهرست ميراث معنوي ارائه مي شود متعلق به چند کشور باشد، بايد همه آنها در تهيه پرونده مشترک آن اثر، با هم همکاري کنند. از سوي ديگر چون ممکن است به علت مشکلات داخلي، اداري يا سياسي همکاري همه کشورها ممکن نباشد، در اجلاس قبلي يونسکو در ژاپن تصويب شد کشورهاي غايب در اجلاس در صورت تمايل مي توانند بعد از آن، پرونده خود را به مقر يونسکو در پاريس ارسال کنند تا مشکلي براي ثبت آثار چند مليتي پيش نيايد. محمد ميرشکرايي مسوول تدوين پرونده نوروز و مدير سابق پژوهشکده مردم شناسي سازمان ميراث فرهنگي پس از پايان اين اجلاس که دو روز طول کشيد به اعتماد گفت؛

«خوشبختانه کشورهاي شرکت کننده همکاري خوبي با هم داشتند و من گمان مي کنم امسال اگر پرونده را ارسال کنيم به مشکلي برنمي خورد و ثبت مي شود.»

چون يونسکو ضوابط جديدي براي پرونده هاي خواستار ثبت در فهرست ميراث معنوي تدوين کرده است، از دو سال پيش تاکنون هيچ اثري به مقر يونسکو ارسال نشده و سال 2008، سال صفر ثبت پرونده ها ناميده شده است. پرونده نوروز نيز قرار است سپتامبر 2008 در پاريس در محضر هفده داور و کارشناس يونسکو بررسي شود. به گفته مدير سابق پژوهشکده مردم شناسي سازمان ميراث همه کشورهاي شرکت کننده در اين اجلاس فيلم، عکس و کتابچه حاوي مستندات خود را آماده کرده بودند که در روز اول اجلاس ارائه شد. در روز دوم هم تلفيقي از همه فيلم ها، عکس ها و گزارش ها آماده شد که تا پايان شهريور تنظيم نهايي و به يونسکو ارسال مي شود.ميرشکرايي گفت؛ «هماهنگي خوبي در کار بود و هم کشورهاي شرکت کننده و هم دفتر ملي يونسکو در ايران همه سعي خود را به کار بستند تا پرونده براي ثبت به مشکلي برنخورد.»

اگر اين پرونده که شامل يک فيلم 10 دقيقه يي، يک فيلم يک ساعته، 30 قطعه عکس و کتابچه يي حاوي مستندات درباره نوروز و علت اهميت و ثبت آن است، به مشکلي برنخورد، نوروز نخستين اثر چندمليتي است که از سوي 10 کشور ارائه و در فهرست ميراث معنوي بشري ثبت مي شود.

پرونده قبلي چرا ثبت نشد

دو سال پيش کشورهاي عضو حوزه تمدني نوروز گرد آمدند و پرونده يي را براي ثبت به يونسکو ارسال کردند که به علت آنچه «برخي نواقص» خوانده شد، برگردانده شد.

يکي از مشکلات کلي پرونده قبلي، برنامه هاي اجرايي کشورها براي حفاظت از نوروز بود. برنامه اجرايي طرح هاي پيشنهادي کشورها و مسوولان آنها براي حفاظت از ميراث معنوي پيشنهاد شده است. اين برنامه بايد داراي زيرفصل هاي چگونگي حفاظت، چگونگي حمايت، چگونگي احيا و چگونگي اشاعه باشد.

يکي ديگر از نواقص پرونده، فيلم ده دقيقه يي آن عنوان شده بود. اين فيلم به گفته يکي از کارشناسان يونسکو گوياي کامل مراسم نوروز در کشورهاي حوزه تمدني ايران که پرونده را متفقاً به يونسکو ارسال کرده بودند، نبود. فيلم ده دقيقه يي بايد شامل پنج دقيقه طرح موضوع و نقش اجتماعي آن، دو دقيقه درباره ارزش استثنايي آن، يک دقيقه درباره علت در خطر بودن آن اثر و دو دقيقه درباره برنامه پنج ساله کشورهاي ارائه دهنده طرح باشد.

در همان سال که پرونده نوروز ارائه شد، يونسکو ضوابط جديدي براي پرونده ها تعيين کرد و قرار شد پرونده نوروز با اين ضوابط جديد تدوين شود. طبق معيارهاي جديد بايد فيلم دو ساعته به يک ساعت تقليل مي يافت و مستندات هم کوتاه تر مي شد. اين معيارها در تدوين پرونده جديد رعايت شده اند و اميد همه کارشناسان حوزه ميراث فرهنگي اين است که در اين دوره نوروز براي ثبت با مشکلي روبه رو نشود.

سازمان جهاني يونسکو در مهرماه 1382 با هدف حمايت از خرده فرهنگ ها در برابر جهاني شدن کنوانسيون حفظ ميراث معنوي را تصويب کرد. ايران هم در خردادماه همان سال پيوستن به کنوانسيون را تصويب کرد و در نخستين قدم پرونده نوروز را براي ثبت ارائه داد.

کشورهايي که يک اثر چند مليتي را براي ثبت پيشنهاد مي دهند مي توانند يک اثر ملي را هم معرفي کنند. امسال به گفته محمد سعيدآبادي دبيرکل کميسيون ملي يونسکو در ايران آثاري چون نت هاي موسيقي، تعزيه و قالي شويان مشهد اردهال در دستور کار شوراي عالي ثبت ميراث معنوي سازمان ميراث قرار دارند تا بخت با هرکدام يار باشد در فهرست يونسکو جاي گيرند.