کشف آثاری از دوره ايلخانی در بيستون

International Committee to Save

the Archeological Sites of Pasargad

19 شهريور 1387 (2547 سال پاسارگارد) 9 سپتامبر 2008 ============ کميته نجات پاسارگاد هيچ گونه وابستگی مذهبی و سياسي ندارد

‌باستان شناسان در آخرين روزهاي فصل ششم کاوش هاي باستان شناسي بيستون علاوه بر کشف پي سوز، ابزارهاي استخواني، قطعات سفال، درفش استخواني، سنگ هاي وزن و چاقوتيزکن، آسياب آبي را در سراب بيستون که احتمالا متعلق به دوره ايلخاني است، کشف کردند.

مهدي رهبر" سرپرست كاوش‌هاي باستان‌شناسي بيستون با بيان اين مطلب درباره اين آسياب آبي به ميراث خبر گفت: در محدوده 100 متري جنوب غربي سراب بيستون به همراه چرخ چوبي، زنگوله هشداردهنده به آسيابان و قطعه اي از سنگ آسياب کشف و شناسايي شد.

وي با توجه به نبود اسناد و مدارک کافي براي تعيين قدمت اين آسياب احتمال مي دهد که آسياب از دوره ايلخاني در محدوده بيستون احداث شده و تا دوره قاجار قابل استفاده بوده است.

رهبر با بيان اينکه اين آسياب قابل احيا نيست و تنها به عنوان يک اثر تاريخي کشف شده قابل اهميت است، اظهار داشت: ويژگي اين آسياب آن است که تنوره نداشته و آب آن از طريق ايجاد جوي آبي که از چشمه جدا شده با فشار روي پره ها ريخته مي شده است.

سرپرست كاوش‌هاي باستان‌شناسي بيستون همچنين از کشف و شناسايي اشياي تاريخي همچون پي سوز، ابزارهاي استخواني، قطعات سفال، درفش استخواني، سنگ هاي وزن ، چاقوتيزکن و دسته هاون در کاروانسراي ايلخاني بيستون خبر داد.

بنا بر نظر اين باستان شناس،کشف درفش استخواني در دوره ايلخاني با توجه به آنکه در اين دوره انواع فلز موجود بوده است، تعجب باستان شناسان را برانگيخته است.

پيش از اين درفش استخواني که ابزاري براي دوخت و دوز بوده است، تنها در کاوش هاي باستان شناسي محوطه هاي پيش از تاريخي که هنوز عنصر فلز شناخته نشده بوده، بدست مي آمد.

به اعتقاد وي استفاده از درفش استخواني در دوره ايلخاني و تيموري، به خوبي بيان کننده تداوم سنت ايرانيان را در استفاده از برخي ابزارهاي موردنياز زندگي روزمره از دوره هاي پيش از تاريخ تا اين دوره مشخص است.

رهبر در پايان درتوضيح ضرورت ادامه کاوش هاي باستان شناسي در محوطه بيستون به ميراث خبر گفت: در متون و اسناد به جاي مانده از دوره ايلخاني، شهري به نام "چمچمال" معروف به بغداد کوچک در پاي کوه بيستون وجود داشته که هنوز هيچ اثري از اين شهر شناسايي نشده است و احتمالاً کاوش هاي فصل آينده با هدف کشف و شناسايي اين شهر انجام مي گيرد.

باستان شناسان در ابتداي فصل ششم کاوش هاي باستان شناسي بيستون موفق شدند که ديوار کاخ هاي ساساني خسروپرويز و کاروانسراي ايلخاني را از زير خاک بيرون آورند.

كاخ ساساني در زمان خسرو پرويز در حال ساخت بوده كه به دليل اغتشاشات به وجود آمده در زمان پادشاهي خسرو پرويز ساخت آن متوقف شده است.

در دوره ايلخاني نيز با توجه به وجود اين كاخ و فضاي لازم براي ساخت كاروانسرا تعدادي اتاق دور تا دور ديوارهاي كاخ ساساني ساخته و اين كاروانسرا بعد از مدتي به دليل زلزله تخريب مي‌شود .

شهرك و روستاي بيستون در سال 1354 به دليل كاوش‌هاي باستان‌شناسي جابه جا و سپس تخريب مي‌شود .

اين كاوش‌ها كه تا سال هزار و سيصد پنجاه و شش ادامه پيدا مي كند منجر به شناسايي و كشف كاخ ساساني مي‌شود كه در آن زمان تنها بخش‌هايي از ديوار كاخ از زير خاك بيرون آمد.

از سال 1356 تا سال 1380 ديگر هيچ كاوشي در بيستون انجام نشد. درسالهاي 1380 و 1386 يك فصل كاوش در اين محدوده انجام شد . براي تكميل مطالعات تاريخي و ارائه گزارش كامل لازم است كه طي چند فصل ديگر اين كاوش‌ها ادامه پيدا كند.