ممنوعیت ورود به کویر، به دلایل حفاظتی یا نظامی ؟
شکوه میرزادگی
هشتم آبان ماه «ولی تیموری»، معاون گردشگری به خبرنگاران گفت:« قرار است که دولت حریم و ضوابط تازه ای را برای ورود گردشگران به مناطق و محوطه های میراث طبیعی و فرهنگی حفاظت شده مشخص و اعلام کند». (1) و گزارش هایی که در ارتباط با این ضوابط تازه است، نشان می دهد که تغییرات و ضوابط در ارتباط با ممنوع کردن ورود گردشگران به مناطق حفاظت شده، و عمدتا کویرها خواهد بود (2) اما کاملا روشن است که این ضوابط و ممنوعیت های تازه هیچ ربطی به حفاظت از زیست بوم، سلامت میراث طبیعی و فرهنگی، و یا امنیت گردشگران ندارد.
آنگونه که در این گزارش ها آمده «تعداد مکان‌های ممنوعه و یا ضوابط چگونگی ورود و دسترسی به مناطقی که در حوزه استحفاظی دستگاه‌هایی غیر از سازمان گردشگری هستند، مشخص نیست»
گفته های دو پهلوی خبرگزاری ها و مسئولین گردشگری این پرسش را پیش می آورد که اگر از نظر قانونی تنها وزارت میراث فرهنگی و گردشگری ست که می تواند قوانین مربوط به گردشگران را در محوطه هایی که میراث فرهنگی یا طبیعی در آن قرار دارند تعیین کند، پس «دستگاه های غیر وزارت میراث فرهنگی» کدام اند که قدرتی فراتر از وزارت خانه و دولت دارند؟ و آیا جز ولایت فقیه و سران پاسداران چه کسانی هستند که می توانند این قوانین را براحتی به هم بریزند؟
مثلا چند سال است که بخشی از منطقه ی 250 هزار هکتاری حفاظت شده، در کنار پارک کویر (3) در اختیار و زیر کنترل پاسداران قرار دارد و به گفته ی دوستدارن محیط زیست، مانورهای نظامی، تمرین های تیراندازی و انفجار های مختلف نارنجک و بمب و غیره، نه تنها امنیت زیستگاه و منابع طبیعی و جانوری آنجا را کاملا به خطر انداخته، بلکه امکان کار پژوهشگران و بازدید گردشگران را نیز به شدت محدود کرده است.
و یا کویر لوت،(4) که بخش های عمده ای از آن رسما در اختیار «نیروهای نظامی و امنیتی» می باشد وضعیت مشابهی دارد. همین دو سال پیش مدیر کل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان درباره ی تقسیم‌بندی کویر لوت گفت: «کویر لوت بر اساس مصوبات امنیتی و ملاحظات ایمنی؛ به سه بخش سبز(آزاد) نارنجی(نیازمند مجوز و با هماهنگی)و قرمز(ممنوعه) تقسیم شده است و هر گونه ورود بدون مجوز به مناطق نارنجی و قرمز می تواند مخاطرات جدی خواهد داشت.
مدیرکل امنیتی استان کرمان تاکید کرد که: «کویر لوت در رصد اطلاعاتی نیروهای نظامی و امنیتی قرار داشته و عدم هماهنگی جهت ورود به مناطق کویری(جز محدوده ی سبز) می تواند موجب بروز مشکل برای کسانی شود که مقررات ورود به کویر را نادیده گرفته اند.(4)
و اکنون نیز تیموری معاون گردشگری در ارتباط با تصمیمات تازه، غیرمستقیم دولت و وزرات میراث فرهنگی و گردشگری را هیچ کاره می شناسد و وظیفه ی آن ها را تنها دیکته کردن تصمیم های «بالاتری ها» به مردم می داند. او می گوید: « معمولا بیشتر تصمیم‌گیری‌ها درباره تعیین ضوابط ورود به یک منطقه خاص در داخل استان گرفته می‌شود، برای همین مقرر شد در جلسات کمیسیون ارتقای امنیت گردشگران، تصمیم‌گیری سایر نهادها و دستگاه‌ها در ارتباط با اعمال محدودیت و ممنوعیت ورود گردشگران به مناطق استحفاظی آن‌ها، به این وزارتخانه اطلاع داده شود تا ما هم متعاقب آن اطلاع رسانی عمومی کنیم.»
می بینیم که به این ترتیب حکومت اسلامی روز به روز بیشتر تاسیسات و اماکن نظامی خود را گسترش می دهد، و باید منتظر باشیم که به زودی از بیابان و دشت و کویر گرفته تا جنگل و کوه و دریا، برای رفت و آمد مردمان غیر نظامی ایران ممنوع اعلام شود.
البته در کنار همه ی ممنوعیت ها در سال های گذشته خبرهایی که حتی به نشریات داخلی هم درز پیدا کرده می گوید در مناطق «نارنجی» و «قرمز»، علاوه بر عملیات نظامی، آقازاده ها و میهمانان کشورهای دوست شان به راحتی به شکار و ویران کردن و حفاری های غیرمجاز مشغولند و جوابگوی هیچ کسی هم نیستند.
از یادداشت های آخر هفته
دوم نوامبر 2019
---------------------------------
1ـ مکان‌های ممنوعه گردشگری تعیین تکلیف می‌شود؟
2ـ منطقه حفاظت شده، به محدوده ای گفته می شود که در آن منابع و میراث طبیعی چون جنگل و کویر و رود وچشمه و غیره وجود دارد و دولت و سازمان های مربوط به محیط زیست موظف اند از گیاهان و جانوران و هر آن چه که در آن هست نگاهداری و حفاظت کنند.اهداف ذکر شده ی جهانی برای این نوع مناطق، علاوه بر حفظ و نگاهداری از این منابع، مطالعات و تحقیقات مربوط به جانوران و گیاهان و غیره، و کمک به صنعت گردشگری می باشد.
3ـ کویر یا دشت لوت با مساحتی بیش از 40 هزار کیلومتر مربع (شامل عرصه و حریم) و در استان های کرمان، سیستان و بلوچستان، و خراسان جنوبی قرار دارد.
کویر لوت علاوه بر داشتن پوشش گیاهی کم نظیرو چشم اندازهای زیبا، دارای یکی از مهمترین محوطه های میراث تاریخی و فرهنگی ست. تپه های کویر لوت از ده سال قبل از انقلاب مورد کاوش های باستانشناسی قرار گرفته و اخیر نیزمقبره ها و اشیای سفالی، مرمری، و سنگی با ارزشی از هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد از آنجا به دست آمده است.کویر لوت در سال 2016 در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است
4ـ پارک ملی کویر، با مساحت 670 هزار کیلومتر، شامل منطقه سیاه کوه، سفید آب، نخجیر، دشت‌های مکوش، سیاه پرده، پرده زرد، ارتفاعات دوازده امام و نره خر کوه و کلیه ارتفاعات و تپه ها و دشت ها می باشد. این پارک قبل از انقلاب به عنوان یکی از 9 ذخیره گاه های طبیعی کره زمین شناخته شد و در رده مناطق حفاظتی قرار گرفت
پس از انقلاب در سال 1361 آن را به دو بخش تقسیم کردند، که 420 هزار هکتار آن سهم پارک ملی شد و 250 هزار هکتار بقیه به عنوان منطقه حفاظت شده و زیرنظر اداره حفاظت محیط زیست قرار گرفت. این دو بخش در استان گرمسار، و بخش های کوچکی نیز در استان تهران و قم و اصفهان قرار دارند.
تنوع حیات جانوری و گیاهی این منطقه آنقدر زیاد است که به آن نام «آفریقای کوچک» داده اند. در مجموع 34 گونه پستاندار، 15 گونه پرنده، و 34 گونه خزنده در آن شناسایی شده اند که حیواناتی نادری چون یوزپلنگ آسیایی، پلنگ ایرانريال گرگ، کفتار، گربه وحشی، روباه قرمز و و. بین شان است.
متاسفانه پارک کویر که در گذشته بهترین زیستگاه «گورخر ایرانی» بود اکنون گفته می شود که نسل آن از بین رفته است. یعنی از زمان انقلاب به این طرف حدود 800 راس گورخر از بین رفته اند. همین طور آهوی گواتر دار که آن ها نیز در حال انقراض هستند.
5ـ کویر لوت زیر نظر مقامات نظامی و امنیتی
بنیاد میراث پاسارگاد
