یلدا و مهرگان در آستانه ی جهانی شدن
رضا کمالی
به گفته ی محمدحسن طالبیان، معاون سازمان میراث فرهنگی، پرونده ی پنج میراث ناملموس (یلدا، سازِ عود، مهرگان، مینیاتور و آئین تادئوس مقدس ـ قره کلیسا) برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال شده است.
پرونده های آثار نامبرده، به جز «یلدا» ابتدا از سوی کشورهای سوریه «عود»، تاجیکستان «مهرگان»، ترکیه و کشورهای ترک زبان «مینیاتور» و ارمنستان «آیین تادئوس مقدس» تهیه شده است. و اگر که اشکالی در آن ها نباشد، امسال در فهرست میراث جهانی به ثبت خواهند رسد.
در سال های گذشته نیز برخی از میراث ناملموس ایران، به نام کشورهای دیگر به ثبت جهانی رسیده اند. آثاری چون سازِ «تار» و بازی «چوگان» به نام جمهوری آذربایجان،و «سنت قهوه خانه» و «رقص سماع» به نام ترکیه؛ بی آن که نامی از ایران برده شود.
در خواست جهانی شدن نوروز، نیز ابتدا از سوی ده کشور منطقه، که بیشتر همسایگان ایران کنونی هستند و در گذشته بخش هایی از ایران فرهنگی ـ سیاسی را تشکیل می دادند، به یونسکو فرستاده شد و ایران، که در واقع مادر فرهنگی نوروز به حساب می آید آخرین کشوری بود که ـ آن هم با پافشاری فرهنگدوستان و کارمندان یونسکو در تهران ـ به بقیه پیوست تا به عنوان یکی از مالکان نوروز شناخته شود.
با این که در تعریف «میراث ملموس» جشن ها، زبان ها، گویش ها، نمایش ها، دانش ها جایگاه ویژه ای دارند اما جمهوری اسلامی تا کنون تنها به دنبال ثبت آیین های مذهبی ـ شیعی بوده و از سال 2003 که ثبت میراث ناملموس شروع شد، تا کنون، امسال اولین سالی ست که دو جشن ایرانیِ مهرگان (حتما به همت تاجیکستان) و یلدا، برای ثبت جهانی به یونسکو می رود
لازم به گفتن است که تلاش ده ها نهاد غیردولتی، دوستداران میراث فرهنگی، و بنیاد میراث پاسارگاد سبب شد که یلدا در سال 2007 به ثبت ملی برسد و در همان سال نیز بنیاد میراث پاسارگاد پیشنهاد ثبت یلدا را، همراه با پرونده ی پیدایش و تاریخچه یلدا به سازمان یونسکو تقدیم کرد*
دوستداران میراث فرهنگی ایران، همچنان در انتظار هستند تا جشن های مهمی چون سده، تیرگان، چهارشنبه سوری، سیزده به در، و دیگر جشن های غیرمذهبی و روزهای ملی ما ابتدا به ثبت ملی برسند و سپس برای جهانی شدن آن ها اقدام شود.
*http://archive.savepasargad.com/December/pishnahad%20be%20UNESCO%20-Yalda.htm
بخش ويژه یلدا در سایت بنیاد میراث پاسارگاد
بخش ويژه مهرگان در سایت بنیاد میراث پاسارگاد
