پویا بختیاری و مراسم چله ایرانی و نه لزوما زردشتی
سام قندچی
شخصاً نه مورخ هستم و نه انتروپولوژیست و این بحث کوتاه را در مورد «مراسم چهلم» با مراجعه به منابع مختلف در اینترنت ارائه می کنم چرا که برخی دوستانِ سکولار به دلیل برگزاری مراسم چهلم زنده یاد پویا بختیاری و همه جانباختگان آبان98 که قرار است روز پنجشنبه پنجم دیماه ساعت 2 بعد از ظهر برگزار شود، درباره ی این موضوع سؤال کرده بودند، و امیدوارم این یادداشت بتواند کمکی باشد. و اگر سؤالاتی در این مورد دارید لطفاً به منابع مختلف فارسی و انگلیسی در اینترنت درباره ی «مراسم چهلم»، و کلاً مراسم سوگواری برای درگذشتگان در تاریخ ایران، مراجعه کنید.
اما درباره ی مراسم چهلم با استفاده از منابع بالا:
مسلمانانِ دیگر، مراسم «چهلم» ندارند! سوگواری مسلمان سنتی اینطور است که از بیوه ها و اعضای خانواده ی متوفی انتظار دارند چهار ماه و ده روز عزاداری کنند. عدد چهل برای اسلام شیعه (چهل تن) حائز اهمیت است که به تفصیل در منایع تشیع درباره چهل تن یاران حضرت محمد و رفتن آنها به مکه برای دادن هشدار به مشرکان و تغییر مسؤل اجرای مأموریت در میانه ی کار، مورد بحث قرار گرفته است. از سوی دیگر، در لغت نامه ی دهخدا «چهل تن» با این عبارت تعریف شده است: «چهل نفری که با موسی به کوه طور رفتند». صرفنظر از معنای «چهل تن» برای ایرانیان، بنظر میرسد که زردشتیان 30 روز عزاداری می کرده اند که به این شکل به چهل روز امتداد پیدا کرده تا «چهل تن» را در بر گیرد، اما این جنبه ی موضوع هنوز بطور مبسوط مورد پژوهش قرار نگرفته است. با اینهمه، «مراسم چهله ایرانی است» و نه لزوماً زردشتی، و با مراسم سوگواری در کشورهایی که اسلامِ اهل تسنن در آنها چیرگی داشته، متفاوت است. اما، جالب اینکه چهلمین روز وفات در میان مسیحیان کلیسای ارتدوکس شرقی نیز با اهمیت است و برگزار می شود. آنها معتقدند که روحِ خارج شده از بدن برای 40 روز در سرگردانی است، و در این روز برای دیدار با همه ی مکانهای آشنا بر می گردد و پس از آن روز، این دنیا را ترک می کند. نکته ای برای اندیشیدن!
به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران،
IRANSCOPE.COM
http://www.ghandchi.com
سوم
دی ماه 1398
December 24, 2019
بنیاد میراث پاسارگاد
