بنیاد میراث پاسارگاد، به رسم 9 سال گذشته خود، امسال نیز، در آستانه ی بزرگترین و مهم ترین عید و جشن ایرانیان، نوروز جهانی، نامی را یرای سالی که از راه می رسد انتخاب و پیشنهاد می کند.

این انتخاب، چون همیشه، در چارچوب نگاهداری و نگاهبانی از میراث های فرهنگی و تاریخی ایرانزمین انجام می گيرد.

هدف بنیاد میراث پاسارگاد از نامگذاری این سال ها متوجه ساختن مردمان به ارزش های بی نظير میراث های فرهنگی و تاریخی ایرانزمین بوده است؛ میراث هایی که به دلیل بی توجهی، تبعیض، و یا فرهنگ ستیزی مسئولان در سایه قرار گرفته و یا در خطر ویرانی و نابودی افتاده اند.

یکی از این میراث ها وجود شخصیت های بزرگی است که به دلیل استثنایی بودن در حوزه های علمی، ادبی، سیاسی، و فرهنگی جهانی دهش های مهمی به تاریخ سرزمين خود و به جوامع بشری داشته اند.

امسال بنیاد میراث پاسارگاد، به دلایلی که ذکر خواهد شد، تصمیم گرفته است تا سال  1394 را به نام «عمر خیام نیشابوری»، یکی از ارزشمندترین شخصیت های سرزمین مان، نام گذاری کند؛ انسانی که ابعاد شخصيت او، هم در ارتباط با نوروز و هم در ارتباط با میراث چند هزارساله ی تاریخ ایرانزمین قابل توجه است.

عمر خیام نیشابوری، فیلسوف، ریاضیدان، ستاره شناس و شاعر ایرانی، کسی است که یکی از سه تقویم مهم و با ارزش جهانی مربوط به «چرخه ی خورشیدی» زیر نظر او تهیه شده؛ تقویمی که بر اساس گاهشمار خورشیدی یا اوستایی، متعلق به دوران باستان، تدوین شده است. درستی و کارایی این تقویم را هم جهانیان قبول دارند، و هم ما ايرانيان آن را به عنوان تقویم خورشیدی (خیامی یا جلالی) شناخته و سال مان را با آن نو می کنیم.

رساله ی خیام نيشابوری در «علم جبر» نیز علاوه بر نشانه ی فکر منظم علمی او، از برجسته‌ترین آثار قرون میانه در این علم است. او همچنین تحقیقات و تحلیل هایی در ارتباط با ریاضی در موسیقی دارد که تا زمان او شناخته شده نبود. و به همين گونه می توان رباعیات او را، که به عنوان بخشی از ادبیات جهانی شناخته شده، نشان از اندیشه ی روشن، شاد و همیشه امروزین او دانست.

متاسفانه خيام، به دلایلی چند و از جمله داشتن باورهایی کاملاً زمینی، و اندیشه ای روشن و علمی و، بقول خودش، «فارغ ز کفر و دین»، همواره سخت مورد بی مهری متعصبین مذهبی بوده است. از جمله در سی و هفت سال گذشته یا گفتن از او در فضای آموزشی ممنوع بوده و یا کوشيده شده تا شخصیتی غیر واقعی به او نسبت داده شود. و این بی مهری نسبت به او تا جایی بوده که اخیرا کشوری چون کویت او را فیلسوف و ریاضیدان ملی کویت اعلام کرده است.

البته کار این بی مهری نسبت به بزرگان ایرانزمین در سه دهه ی گذشته بجایی رسيده که اکنون از فردوسی گرفته تا نظامی و ابن سینا و مولوی و .. را کشورهای دیگر تصاحب کرده و آن ها را به عنوان شخصیت های تاریخی خود معرفی کرده اند و، از آنجایی که مسئولین سازمان میراث فرهنگی و دولت های جمهوری اسلامی کمترین اهمیتی به این رفتارها نشان نداده اند، دور نیست که به زودی نام این افراد در فهرست جهانی نيز به نام کشورهای مدعی ثبت شود.

ما اگر چه معتقدیم که میراث فرهنگی و تاریخی، و همچنین شخصیت های استثنایی در زمینه های گوناگون، متعلق به کل جامعه ی بشری هستند اما باور داريم که اينگونه تحریف های تاریخی ِ مبتنی بر ملاحظات سیاسی یا مذهبی به میراث بشری لطمه بزرگی می زند.

بنیاد میراث پاسارگاد، ضمن اعلام سال 1394 به نام عمر خیام نیشابوری، و تبریک سال نوی باستانی به  ایرانیان و مردمان کشورهای دیگری که نوروز را جشن می گیرند،  از همه ی دانشمندان، نویسندگان،  و فرهنگ دوستان تقاضا دارد که مطالبی را که در ارتباط با این شخصیت بزرگ تاریخی مان وجود دارد (چه انتشار یافته و چه منتشر نشده) برای انتشار و ثبت در آرشیو «بنیاد» برای ما بفرستند.

            بيائيد امسال را به نام خیام بزرگ، و اندیشه روشن و شاد او، آغاز و برای همه ی ساکنان زمين سالی سراسر شادمانی، صلح و آزادی آرزو کنيم.

با مهر و خرمی

شکوه میرزادگی

از سوی بنیاد میراث پاسارگاد

18 اسفند 1393 خورشیدی ـ 10 مارچ 2015