در حالی که مسئولان و دوستداران میراث فرهنگی برای برپا ماندن خانه‌ «عامری‌ها» در تهران تلاش کردند و کمیته‌ پیگیری خانه‌های تاریخی تهران پرونده‌ی آن را تهیه و در فهرست آثار ملی به ثبت رساند که مالک خانه، در یک نیمه‌شب و چند روز پس از نصب جرثقیل این بنای تاریخی را تخریب کرد تا پارکینگ مجتمع تجاری‌اش را علم کند.

اتفاقی که این روزها نه تنها در گوشه و کنار تهران، بلکه در گوشه و کنار بافت تاریخی سراسر کشور رخ می‌دهد و براساس آن‌چه تا کنون دیده و شنیده‌ایم، یکی از معمول‌ترین اقدامات متولی این بناهای تاریخی، اظهار تاسف و دادن شعار برای شکایت‌های حقوقی و بهانه‌ی ثبت ملی نبودن یا خارج شدن از ثبت بناهای تاریخی بوده است.

اسکندر مختاری، مدیر سابق محور فرهنگی تاریخی تهران، معتقد است: سرنوشت تهران به دست سوداگران افتاده است، کسانی که برای تهران، تعیین تکلیف می‌کنند و وارد هر چالشی می‌شوند و در نهایت هم برنده‌ی میدان‌اند اسکندر مختاری، در گفت‌وگو با خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا،‌ با بیان اینکه سوداگران تهران به راحتی می‌توانند از ابزارهای مختلف مانند حقوقی‌، مالی و قانونی به نفع اهداف خود استفاده کنند‌، افزود: در نهایت این افکار عمومی و اهل فرهنگ هستند که باید نسبت به تخریب هویت و بافت‌های تاریخی‌شان چاره اندیشی کنند و سازمان‌های مسئول باید راه حل‌های متناسب با این لحظه از زمان را که سوداگران قدرتمند شده‌اند، را پیدا کنند.

او وظیفه سازمان میراث فرهنگی را حفاظت از ارزش‌ها به عنوان یک بحث مدیریتی دانست و ادامه داد: در مرحله‌ی نخست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این قضیه مسئول است و باید راهکاری پیدا کند تا در این چالش موفق باشد و از پس سوداگران برآید.

مختاری دومین مسئول درباره‌ی بروز اتفاقات مشابه در تهران و حتی تخریب خانه‌ی «عامری‌ها» را شهرداری تهران دانست و گفت: این نهاد باید به حفظ ارزش‌ها در شهر اعتقاد داشته باشد و در این راه به میراث فرهنگی کمک کند.

او با اشاره به نظر مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران که مسبب تخریب بافت‌های تاریخی را دیوان عدالت اداری می‌داند‌، گفت: اگر همین حرف بنا باشد باید برایش راه حلی پیدا شود و باید به این نکته توجه کرد که اگر حرف‌مان قانونی است، باید در مبادی قانونی آن را پیش ببریم و اگر حرف‌مان غیرقانونی است، پس حرف سوداگران درست است.

وی ادامه داد: ما به عنوان اهل فرهنگ و دوستداران میراث فرهنگی فکر می‌کنیم که شهر نیازمند حفظ خاطرات ذهنی و ارزش‌های معماری، تاریخی و هویتی است. ما تصور می‌کنیم شهرِ بدون هویت، شهر نیست، یک خوابگاه و کارگاه است که فقط در آن کار می‌کنند و می‌خوابند.

او این نوع تعریف، در تعریف یک شهر را ناقص دانست و ادامه داد: اگر بخواهیم درباره‌ی شهر یک تعریف جامع ارائه کنیم می‌دانیم که شهر بدون هویت را نمی‌توان یک شهر در نظر گرفت .

مختاری با طرح این پرسش که چرا مردم علاقه‌ای به زندگی در شهرهای اقماری ندارند، تاکید کرد: شهر نیاز به این دارد که شهروندان از آن خاطره داشته باشند و در آن احساس آسایش کنند، بنابراین باید یک راهکار پیدا کرد تا دیوان عدالت اداری را متقاعد کنیم که اگر خلاء قانونی وجود دارد به سمت چاره اندیشی و هموار کردن آن برویم.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه میراث فرهنگی از نظر بحث‌های قانونی هیچ خلایی ندارند، گفت: معتقدم با قوانین موجود می‌توان از ارزش‌های تاریخی حفاظت کرد. اتفاقی که افتاده، آن است که میل به تراکم در شهر بالا رفته است.

او متهم درجه یک در تخریب بافت‌های تاریخی را طرح تفصیلی دانست و ادامه داد: در زمانی که در طرح تفصیلی تهران، چنین تراکمی برای لبه‌ی خیابان‌ها دیده شد، ارزش‌ها و تراکم تجاری بالا می‌رود و در ادامه‌ی آن، ارزش‌ها و هویت‌های تاریخی در مقابل ارزش‌های اقتصادی نمی‌توانند مقاومت کنند.

وی تاکید کرد: باید برای مرکز تاریخ تهران دست‌کم طرح تفصیلی را تغییر داد. براساس طرح تفصیلی تراکم لبه‌ی خیابان  است، چیزی که امروز عامل اصلی تخریب در تهران است، این باید در ضوابط شهری تجدید نظر شود.

او با تاکید بر این‌که اگر در بافت‌های تاریخی به مالک مجوز ساخت 9 طبقه داده نشود، مشخص است که ارزش‌های تاریخی شهر تخریب نمی‌شوند، اما اگر تراکم بالا برود، قطعا ارزش‌ها نیز به مرور تخریب می‌شوند.

مختاری با بیان اینکه میراث فرهنگی باید خود را برای شرایط جدید که تهاجم برای تخریب ارزش‌ها است آماده کند، اظهار کرد: متاسفانه این تهاجم افزایش یافته است‌ و ارزش‌های اقتصادی در سطح شهر آنقدر تعیین کننده شده‌اند که نمی‌توانیم ارزش‌های فرهنگی را در مقابل آن حفظ کنیم، معتقدم میراث فرهنگی باید خود را برای چنین لحظاتی مهیا کند.

این کارشناس پیشکسوت میراث فرهنگی ادامه داد: با توجه به ابزارهای مدیریتی گذشته و جایگاه سازمان میراث فرهنگی‌ و فهم میراث فرهنگی در مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در وضعیت کنونی، این سازمان نمی‌تواند به تقابل این تهدیدها برود، بنابراین دیگران نیز باید برای باقی ماندن این جایگاه به این سازمان کمک کنند، اینکه فقط سازمان میراث فرهنگی را مسئول بدانیم و ابزاری در اختیارش قرار ندهیم درست نیست.