بستن بدون مجوز دریچه‌های سد کنگیر ایلام و شروع آب‌گیری آن آثار باستانی متعددی از جمله آثار دوره ساسانی را نابود می کند.

 لیلا خسروی مدیر پروژه کاوشهای نجات بخشی سد کنگیر با اعلام این خبر گفت : کاوش نجات بخشی در سد کنگیر به کشف کوشک متعلق به دوره ساسانی، سفال‌های شاخص دوره اوروک، سازه‌های معماری عشایری،  کوره سفال پزی، هاون‌های سنگی، پیه سوز مفرغی انجامید .

وی تأکید کرد این در حالی است که همزمان با کاوش محوطه‌های باستانی موجود در حوضه آبگیر سد کنگیر توسط تیمهای اعزامی از پژوهشکده باستان شناسی مسئولین اداره آب منطقه‌ای ایلام بدون مجوز اقدام به بستن دریچه‌های سد برای آبگیری کردند.

او خاطر نشان ساخت که کاوش در محوطه‌های گوریه، زیج، دار ساول و گنبد جهانگیر به مدیریت وی و مشاوره راهبردی سیمین لک پور در حال انجام است.

به گفته این باستان شناس، تمامی این محوطه‌ها در سال 1380 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند که در اثر آبگیری سد از بین خواهند رفت.

خسروی با اشاره به ساعتها پیاده‌روی گروه برای دسترسی به سایت ادامه کاوش در این تپه را مستلزم باز شدن دریچه‌های سد، توقف آبگیری آن و استخراج و حمل توده‌های عظیمی از سنگ‌های فرو ریخته و خاکبرداری دانست.

این باستان شناس گفت: با توجه به آنچه گفته شد این تپه حداقل نیاز به دو فصل کاوش در شرایط آب و هوایی مناسب دارد اما متاسفانه مسئولین آب منطقه‌ای ایلام اقدام به بستن دریچه‌های سد کرده و هر روز بخشی از دامنه تپه به زیر آب می‌رود که نیاز به جلوگیری از این اقدام داریم.

خسروی دربیان آثارونتایج کاوش در 4محوطه باستانی یاد شده گفت: تپه گوریه یکی از مهمترین آثار این منطقه در فاصله 100 متری جنوب رودخانه کنگیر و در دامنه شمالی کوه بایه است .

او افزود: با توجه به داده‌های به دست آمده، این مجموعه ساختمانی احتمالا یک کوشک متعلق به اواخر دوران ساسانی و صدر اسلام با پلان مستطیل شکل شامل بخش‌های مختلف ساختمانی، حیاط مرکزی و اتاق‌های مختلف با ابعاد و اندازه‌های متفاوت دارای ستون‌ها و جرزهای گچی است.

به گفته این باستان شناس، در این بنا از طاقچه‌ها و طاق‌های مختلف با مصالح سنگ و گچ به روش غوطه‌ور در ملاط استفاده شده است و تاکنون آثار منقولی شامل هاون‌های سنگی، پیه سوز مفرغی در درون یکی از طاقچه‌ها و کوزه‌های نسبتا سالم حاوی غلات سوخته و قطعات گچبری با نقش مایه‌های گیاهی که زینت بخش دیوارها، قوس‌ها و طاقچه‌ها بوده به دست آمده است.

او با اشاره به اینکه تقابل و تقارن در این بنا مانند سایر آثار و بناهای دوران ساسانی به کثرت استفاده شده است تصریح کرد : کاوش در این تپه دشوارتر از سایر محوطه‌ها بود زیرا به دلیل سیل در حین کاوش رودخانه پر از آب و اطراف تپه را نیزآب فرا گرفت و امکان استفاده از قایق به دلیل لایروبی نشدن سد ممکن نبود.

مدیر پروژه کاوشهای نجات بخشی سد کنگیر ایلام با اشاره به اینکه کاوش در محوطه زیج توسط آرش لشکری انجام شده است تصریح کرد که تپه گوریه در فاصله 50 متری شمال شرق این محوطه قرار دارد.

خسروی گفت: سفال‌های به دست آمده در سطح محوطه از نوع سفال‌های متعلق به اوایل دوره اسلامی است که پس از کاوش در آن نیز سازه‌های معماری مهم عشایری و تنورهایی از این دوران به دست آمد.

وی با بیان اینکه کاوش در محوطه دارساول توسط جواد سلمانزاده در حال انجام است افزود: این محوطه در ساحل شمالی رودخانه کنگیر قرار داردو بی شک طغیان‌های این رودخانه و سیلاب‌های ناشی از آن در طول زمان باعث شسته شدن قسمتی از این محوطه شده است .

او بابیان اینکه بخش‌هایی از این محوطه نیز به وسیله بیل‌های مکانیکی متعلق به تاسیسات سد کنگیر خاکبرداری شده بود تصریح کرد: قرارگیری این محوطه در مسیر ارتباطی غرب به شرق و همچنین یافته‌های سطحی آن از جمله سفال‌های شاخص دوره اوروک، بازگوکننده اهمیت این محوطه در دوران آغاز تاریخی است.

به گفته وی، در جریان عملیات کاوش نیز آثار ارزشمندی از جمله سفالهای شاخص این دوره (کاسه لبه واریخته) و یک کوره سفال پزی شناسایی شد که همگی نشان از اهمیت این محوطه در زاگرس مرکزی دارد.

او در ادامه با بیان اینکه کاوش در محوطه گنبد جهانگیر توسط حمید امان‌الهی انجام شد تصریح کرد که با توجه به آثار معماری، وجود حداقل سه بنای بزرگ بر روی محوطه قابل مشاهده است.

خسروی با اشاره به اینکه این سه بنا در قسمت شرق، شمال غرب و جنوب محوطه قرار دارند گفت: بنای شرقی ظاهراً از سایر بناها با اهمیت‌تر بوده است .

همچنین بر روی این تپه یک بنای مستطیل شکل بزرگ در جهت شرق به غرب قرار گرفته که دیوارهای شمالی و جنوبی آن هنوز تا حدودی پابرجا است .

به گفته این باستان شناس، مصالح بنا از قلوه سنگ و گچ بوده و بر اساس آثار سطحی توالی فرهنگی از دوران اشکانی تا اوایل اسلام برای این بنا قابل ذکر است.

کاوش نجات بخشی سد کنگیر ایلام که با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از تاریخ 20/7/94آغاز شده تا تاریخ 5/9/94ادامه دارد .

گفتنی است ، بر اساس بند ج ماده 114 قانون برنامه 5 ساله چهارم تمامی وزارتخانه‌ها، سازمانها و موسسات دولتی موظفند قبل از اجرای پروژه‌های بزرگ عمرانی و درمرحله امکان سنجی و مکان یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی- تاریخی در آن خصوص اقدام کنند و در طراحی و مکان‌یابی پروژه های یاد شده نتایج مطالعات را رعایت کنند.