رطوبت و آسیب دیدگی نقش جهان به دلیل بی توجهی سازمان میراث فرهنگی
نقش جهان تلاش براي بقا را پيش از زمان حمله اشرف افغان شروع كرد، روزهايي كه در دوره شاه سلیمان و شاه سلطا حسین جوي‌هاي آبش راكد و درختاني كه شاه عباس به دست خود کاشته بود، خشکیدند. بخش‌هايي از آن را بي مهري قاجاريه و قسمت‌هايي از آن را اشرف افغان ويران كرد.
به گزارش ايسنا- سال‌هاست كه ديگر هيچ اشرف افغاني از اصفهان گذر نکرده است، اما ميدان نقش جهان، اين سازه بي نظير هنوز براي بقا مي‌جنگد! يك روز با ارگ جهان نما، روز ديگر با مترو و خيابان‌هاي كه گاه و بيگاه از ميان طرح‌هاي توسعه شهري ظاهر مي‌شوند و از همه دردناك‌تر متولياني كه نبود بودجه را بهانه بي‌توجهي‌شان كرده‌اند. بودجه‌اي كه در آرزوي آن سال‌ها است مدرسه چهار باغ و عمارت عالي قاپو در حصار داربست‌ها گرفتار شده‌اند و امروز نبود آن سبب شده رطوبت، ديوارهاي مهم‌ترین مسجد دوره صفویان را ذره ذره بپوساند
.
طرح اصلاح معابر پشت مسجد درست اجرا نشد
احمد امین‌پور، رییس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان در خصوص رطوبت ديوارهاي پشت گنبد مسجد امام (ره) مي‌گويد: از صد سال گذشته تا كنون كف كوچه‌هاي پشت گنبد مسجد امام (ره) در اثر زباله‌ها و ضایعات ساختمانی در حدود يك متر و 20 سانتي‌متر بالا آمده است و قطعا نم و رطوبت موجود در خاك به ديوارهاي پشت گنبد آسيب وارد مي‌كند.
وي با اشاره به اينكه وضعيت اوليه كف معابر اين محدوده و ميزان بالا آمدگي آن كاملا مشخص است، ادامه مي‌دهد: براي جلوگيري از آسيب رطوبت به ديوارهاي مسجد امام (ره) كف سازي معابر پشت گنبد بايد هم‌طراز و حتي پایین‌تر از ورودی‌های جنوبی رو به قبله و ورودی شرقی مسجد انجام شود.
رییس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان مي‌گويد: در سال88، طرحي براي ساماندهی معبر دیوار پشت گنبد توسط اداره كل ميراث فرهنگي اصفهان با هدف جمع آوري خاك و ضايعات ساختماني ارايه شد كه با اجراي آن کف سازی معابر پشت گنبد با کف ورودی سمت قبله مسجد امام (ره) هم‌سطح می‌شد.
به گفته امين پور پروژه كامل اجرا نشد و در قسمت‌هايي كه اجرا شد نيز بازگردان كف معابر به سطح مورد نظر به طور كامل رعايت نشد و كف‌سازي‌هاي جديد در حدود 50 تا 60 سانتي‌متر از كف اصلي معابر بالاتر است در حالي كه هدف از اجراي اين طرح بازگردان ارتفاع معابر به وضعيت اصلي بود و متاسفانه عدم رعايت اين مسئله در دراز مدت موجب مي‌شود نم و رطوبت خاك به ديوارها نفوذ كند.
رطوبت مصالح ديوارها را مي‌پوساند
وي با بيان اينكه طبيعتا نم و رطوبت موجب مي‌شود آجر و ملات گچ ميان آجرها در طولاني مدت آسيب ببيند، خاطر نشان مي‌كند: فعل و انفعالات شيميايي موجب پوسيدگي اين مصالح شود و علاوه بر اين نم و رطوبت به سنگ هزار‌ه‌های شبستان زیر گنبد و شبستان‌هاي اطراف نفوذ و اين سنگ‌ها را از بدنه جدا و يا متورم مي‌کند.
رييس دانشكده معماري و شهرسازي دانشگاه هنر اصفهان با اشاره به اينكه مشكل اين طرح در اجرا بود و نه در اعتبار مي‌افزايد: هزينه‌هاي اجراي كفسازي به شكل كنوني تفاوت چنداني با خاك برداري عميق‌تر معابر نداشت اما متاسفانه در اجراي طرح دقت چنداني صورت نگرفت.
خيسي ديوارها به دليل بارندگي‌هاي اخير است
هم‌چنين ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اداره كل ميراث استان اصفهان نيز می‌گوید: نم و رطوبتي كه در حال حاضر روي ديوارهاي پشت گنبد ديده مي‌شود به تازگي ايجاد نشده است.
وي ادامه می‌دهد: بهسازی کف معابر اين محدوده اقدامي است كه سال گذشته اداره كل ميراث فرهنگي با همكاري سازمان نوسازي و بهسازي شهرداري اصفهان براي جلوگيري از افزايش رطوبت ديوارهاي مسجد امام (ره) انجام داد.
معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اداره كل ميراث استان اصفهان با اشاره به اينكه اين رطوبت همواره رصد مي‌شود و به تازگي تغييري در آن مشاهده نشده است، می‌افزاید: ميزان رطوبت تغيير نكرده است و اگر ديوارها به نظر خيس‌تر مي‌آيد به دليل بارنگي‌هاي اخير و وضعيت ناودان‌ها است.
ميزان رطوبت ديوارها تغيير نكرده است
طاهري اضافه می‌کند: رطوبت اصلی كه از گذشته در ديوارهاي پشت مسجد امام (ره) وجود داشته هیچ تغییری نکرده و حتي كاهش نيز يافته است اما آبي كه از ناودان‌ها روي زمين مي‌ريزد دوباره به ديوار منعكس مي‌شود و اين طور به نظر مي‌رسد كه ميزان رطوبت‌ها بيشتر شده است.
وي با بيان اينكه كف‌سازي‌هايي كه سال گذشته انجام شد براي رفع رطوبت بود و كف كوچه در حدود 50 تا 60 سانتي‌متر خاك‌برداري شد و مجدادا كف سازي صورت گرفت، می‌گوید: البته هنوز نياز به خاك برداري بيشتري براي هم سطح‌سازي كف معابر به شكل اصلي است اما رسيدن به سطح اصلي شرايطي خاص خود را دارد.
معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اداره كل ميراث استان اصفهان می‌افزاید: اگر قرار بود خاك برداري به گونه‌اي انجام شود كه به سطح اصلي برسيم در معبر يك پله ايجاد مي‌شد و تردد را با مشكل مواجه مي‌كرد و البته بايد توجه داشت كه كفسازي در محوطه پشت ميدان نقش جهان كار ساده‌اي نيست و كف تمام محله بايد اصلاح شود.
طاهري با بيان اينكه اصلاح معبري كه سال گذشته انجام شد تنها در محدوده پشت ديوار مسجد امام (ره) بود و اين كف سازي و شيب بندي تا حدودي به بهبود وضعيت كمك كرد، می‌گوید: شيب بندي و كف سازي پشت ديوارهاي مسجد به تازگي انجام شده است و تاكنون تغيير محسوسي در وضعيت رطوبت ديوارها ديده نشده است اما با كف سازي‌هاي سال گذشته انتظار مي‌رود اين شرايط بهبود يابد كه البته در فصل زمستان تشخيص بهبود شرايط مشكل است.
امكان اصلاح معابر در سطح وسيع براي ميراث وجود ندارد
وي ادامه می‌دهد: طرحي كه سال 88 ارايه شد براي تمام محدوده پشت مسجد امام (ره) بود در حالي كه سال گذشته اين طرح تنها در يك قسمت محدود اجرا شده است و ما تا جايي كه مي‌توانستيم و اجازه مي‌داد خاك برداري انجام داديم.
معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اداره كل ميراث استان اصفهان تاكيد می‌کند: اجراي چنين طرحي بر عهده اداره كل ميراث فرهنگي اصفهان نيست و بهسازي معابر در چنين ابعادي نياز به اعتبار قابل توجه دارد در حالي كه هنوز هزينه‌هاي قسمت‌هايي كه كف سازي شده پرداخت نشده است. البته اصلاح معابر عمومي وظيفه شهرداري است و اعتبار آن بايد در نظر گرفته شود.
کمیته بین المللی نجات پاسارگاد
