بافت تاریخی دزفول نیز در حال ویرانی و نابودی است
به گفته دبیر انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول : بافت تاریخی دزفول در نبود حمایت ملی جان می‌دهد.
محمد آذرکیش در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری ایسنا، منطقه خوزستان، با بیان اینکه دزفول جزو معدود شهرهایی است که همچنان بافت تاریخی وسیعی را در خود جای داده است، اظهار کرد: این روزها از هر گوشه بافت تاریخی دزفول خبر تخریب و ساخت و ساز غیر کارشناسانه به گوش می‌رسد، بافتی که در آن بیش از یک صد اثر ملی به ثبت رسیده است.
وی افزود: با وجود اینکه بافت تاریخی دزفول یکی از ارزشمندترین بافت‌های تاریخی کشور است و در خود ده‌ها اثر ثبت ملی شامل ساباط ها، خانه‌ها، حمام‌ها، مساجد و گذرهای تاریخی می شود. امکان بهره‌گیری از این بافت در توسعه صنعت گردشگری منطقه شمال خوزستان به خوبی مهیا است اما تاکنون از این ظرفیت استفاده شایسته‌ای نشده است.
او با اشاره به اینکه مشکلات عمده‌ای گریبان‌گیر این بافت تاریخی شده است، گفت: اختصاص نیافتن اعتبارات مناسب از سوی اداره کل میراث استان خوزستان و جای خالی توجه ملی به این بافت ارزشمند سبب شده که روزبه‌روز زخم‌های بیشتری بر آن وارد آید.
آذرکیش توضیح داد: در این بافت، آجر کاری اختصاصی دزفول (خوون چینی) در خانه‌ها به وفور به کار گرفته شده است که نشان از ذوق سرشار معماران دزفولی داشته است. این بافت تاریخی با گذرهای سرپوشیده‌ای به نام ساباط به هم متصل می‌شود که سال‌ها هویت معماری بومی این منطقه را در برمی‌گیرند. نقوش زیبای آجری، قوس‌ها، طاق‌ها و معماری خاص آجری دزفول این شهر تاریخی را ملقب به شهر آجر کرده است، با این وجود به همت سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری دزفول بیش از 40 ساباط در آن در سال‌های اخیر مرمت شده اما ساباط‌های بسیاری نیز بر اثر فرسودگی و کمبود اعتبارات لازم برای مرمت به طور کامل از بین رفته‌اند و ساباط‌های بسیار دیگری نیز وضعیت بحرانی دارند.
او بیان کرد: در طی سال‌های اخیر با گسترش تحقیقات و مطالعات در جامعه دانشگاهی و متخصصین بیش از گذشته ارزش‌های این بافت تاریخی مشخص شده است، با این همه به دلیل ناشناخته ماندن آن در سطح ملی، برنامه‌ریزی و حمایت‌هایی متناسب با نیاز آن تاکنون تحقق نیافته است.
دبیر انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول تصریح کرد: در کنار این روند پژوهشی و مطالعاتی، میراث فرهنگی خوزستان و سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری دزفول کوشیده‌اند تا با توجه به قدمت و فرسودگی بناهای بافت و نیاز مبرم آن به مرمت بخش‌هایی از بافت قدیم نظیر ساباط ها، گذرها، حمام‌ها و خانه‌های تاریخی را بهسازی و احیا کنند، اما حجم آثار ارزشمند دزفول نیازمند نگاهی جدی‌تر است. خانه‌های ارزشمندی مانند خانه تاریخی صنیعی، کاروان سرای بازار، خانه تار یخی قلمبر، حمام میاندره و بسیاری بناهای ارزشمند در معرض نابودی و تخریب کامل قرار دارند که می‌تواند ضربه‌های جبران ناپذیری بر تاریخ و میراث ایرانیان وارد کند.
وی خاطرنشان کرد: به عقیده بسیاری از معماران بزرگ ایرانی بافت دزفول نسبت به سایر بافت‌های تاریخی ایران منحصر به فرد است و همین امر دقت در مرمت و نگه‌داری آن را ضروری می‌سازد.
او گفت: بافت قدیمی دزفول روی سطح شیبدار قرار گرفته که این شرایط در مناطق مرکزی ایران کمتر دیده می‌شود. اصفهان، شیراز، کرمان، کاشان و شهرهای مناطق حاشیه کویر و مرکزی ایران بیشتر در دشت قرار دارند.
آذرکیش اظهار کرد: خاص بودن بافت تاریخی دزفول به دلیل نوع خانه‌های این بافت است که از شاخصه‌های منحصر به فرد بودن این بافت است چرا که این خانه‌ها حیاط مرکزی به اضافه سه چهار طبقه زیر و روی زمین دارند. به فضاهایی که زیر زمین قرار دارد «شوادان» گفته می‌شود.
وی توضیح داد: یکی از ارزش‌های بافت تاریخی دزفول با توجه به گذرهای باریک و دیوارهای بلند خانه‌ها، دمای نسبتا مناسب‌تر آن در فصول گرم سال است که گشت و گذار در آن را برای عابران قابل تحمل‌تر می‌کند.
دبیر انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول تصریح کرد: بافت قدیم دزفول این ظرفیت را دارد که نظیر بافت‌های تاریخی شهرهایی نظیر اصفهان، یزد، کاشان و سایر شهرهای اصیل ایرانی مقصد گردشگرانی از سراسر کشور باشد. همچنین با توجه به گسترش شهر دزفول از 200 هکتار به بیش از 4400 هکتار شهروندانی که در بافت قدیم و تاریخی شهر زندگی نمی‌کنند می‌توانند با گردش در این بافت تاریخی با هویت اصیل شهر و معماری دزفول آشنا شوند.
وی ادامه داد: انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول با هماهنگی اداره میراث فرهنگی و سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری دزفول در اقدامی ابتکاری و به منظور آشنایی شهروندان و گردشگران با ظرفیت‌های گردشگری و هویت تاریخی و معماری شهر دزفول تاکنون چهار مسیر مناسب عمومی گردش در بافت تاریخی دزفول را شناسایی کرده و گردش‌هایی به صورت رایگان برگزار می‌کند که با استقبال خوب شهروندان، علاقمندان و گردشگرانی از سایر شهرهای استان مواجه شده است.
او اضافه کرد: با این همه در هر بار گشتن در این بافت شاهد تخریب بناهایی تازه یا دستکاری‌هایی توسط برخی مالکان بناها هستیم که نشان از روند رو به فرسایش و عمیق‌تر شدن زخم‌های این میراث گران‌بهای بشری دارد.
آذرکیش گفت: با حمایت‌های ویژه می‌توان با برنامه‌ریزی در چند مرحله و در فازهای مختلف ضمن مرمت ویژه بناهای ارزشمند در معرض نابودی، برای اجرای طرح احیای محلات مختلف به صورت اولویت‌بندی شده برنامه‌ریزی کرد. علاوه بر آن با اختصاص کاربری‌های متناسب، تعریف پیاده‌راه‌ها، توقف تعریض برخی معابر و بهبود فاضلاب و روشنایی آن می‌توان فضای جذاب و دلنشینی را برای استفاده علاقمندان به گردشگری و تاریخ کهن این مرز و بوم فراهم کرد.
کمیته بین المللی نجات پاسارگاد
