|
|
ایلیات کاشانی
مجموعه دار کبریت و عکس های دوران قاجار و پهلوی اول
سندی دیگر از نام خلیج فارس آشکار گشت. سندی گویای تاریخ 120 ساله خلیج‌فارس؛ این سند اما این بار در میان کبریت‌های یک مجموعه دار پیدا شده است. احمد ایلیات کاشانی، مردی که 30 سال از عمر خود را کبریت جمع کرده؛ آن هم کبریت‌های سلطنتی؛ اما یک کبریت در مجموعه اوست که سرآمد همه کبریت‌هاست، «کبریت سلطنتی بین المللی»؛ این اثر کم نظیر که به پرچم زیبای ایران مزین است، بر اساس تحقیقات کاشانی 120 سال پیش در کشور چک‌اسلواکی سابق تولید شده و تنها چهار نمونه از آن در دنیا وجود دارد.
روی کبریت، تصویر یک زن ایرانی با دامنی سبز دیده می‌شود. در اطراف آن دریای مازندران و خلیج فارس به همراه پنج استان قرار گرفته‌است. گفته می شود، این نقشه کوچک‌ترین نقشه کشف شده ایران است که با آب و طلا و رنگ ساخته شده و کار دست است. قرار است که تصویر این سند به زودی در کتاب انجمن مجموعه داران ایران منتشر شود. جالب است که کبریت‌های مشابه کشورهای دیگر که توسط همین کمپانی تولید شده عکس پادشاهان و رهبران را دارد و تنها کبریت ایران است که به جای تصویر پادشاه نقشه کشور طراحی شده‌است
در کشور ما برخی علاقه‌ها مورد غفلت واقع شده و این مغفول ماندن هم از طرف دولت و هم ملت بوده است. مجموعه‌داری خصوصی از این دست علایق و دل‌مشغولی‌هاست که افراد اندکی در جامعه به آن اقبال نشان می‌دهند. احمد ایلیات کاشانی اما نگاه دیگری دارد این مجموعه‌دار همه دارایی‌اش را فروخته و مجموعه‌ای بزرگ و کم نظیر از کبریت و عکس را گردآوری کرده‌است. او با اینکه این روزها مستاجر بوده اما براین باور است که مردم باید از این مجموعه استفاده کنند اما فضایی برای ارائه و نمایش آثارش وجود ندارد. ایلیات کاشانی سی‌سال از عمر خود را برای گردآوری مجموعه‌اش صرف کرده و در دو زمینه عکس‌های تاریخی و کبریت فعالیت دارد. این مصاحبه‌ای است با ایلیات کاشانی، مردی که بزرگترین مجموعه کبریت ایران را دارد که مجموعه‌اش حتی با بزرگترین مجموعه‌داران بزرگ دنیا رقابت می‌کند.
چرا به سراغ جمع آوری کبریت و عکس رفتید؟
این دو شیء کم‌تر مورد توجه مجموعه داران قرار گرفته اما از مهم‌ترین اشیا قیمتی هستند. کبریت به خاطر زیبایی‌هایی که دارد، کمپانی‌هایی که کبریت تولید می‌کردند با عنوان رسانه تبلیغاتی به کبریت نگاه می‌کردند. قبل از جراید، سینما و تلویزیون به همین دلیل تصاویر خوبی دارند. تاریخچه کبریت‌سازی ایران از کبریت‌هایی با نشان پرچم ایران- روس که در روسیه تولید می‌شده‌است، آغاز می‌شود. بعدها کبریت با امضا ناصرالدین شاه در ایران تولید می‌شود. سپس کارخانه به تهران منتقل و پرچم روسیه حذف و پس از آن کبریت با نشان شیر و خورشید تولید می‌شود.
اما در مورد کبریتی که سندی 120 ساله خلیج فارس محسوب می‌شود....
این کبریت سلطنتی بین‌المللی است. این اثر کم نظیر به پرچم زیبای ایران مزین شده و 120 سال پیش در کشور چک اسلواکی سابق تولید شده و همچنین تنها چهار نمونه از آن در دنیا وجود دارد. روی این کبریت تصویر یک زن ایرانی با دامنی سبز وجود دارد و همچنین نقشه دریای مازندران، خلیج فارس و پنج استان که روی آن نقش بسته است٬ دیده می‌شود. این کبریت کوچک ترین نقشه کشف شده ایران بوده که با آب و طلا و رنگ ساخته شده و کار دست است. تصویر این سند به زودی در کتاب انجمن مجموعه داران ایران منتشر خواهد شد. جالب است که کبریت های مشابه کشورهای دیگر که توسط همین کمپانی تولید شده عکس پادشاهان و رهبران را دارد و تنها کبریت ایران است که به جای تصویر پادشاه نقشه کشور طراحی شده است.
این کبریت را چند خریداری کردید؟
این کبریت یک اثر تاریخی و سندی برای خلیج فارس است. بیشتر این کبریت‌ها در حراج ساتبی فروخته می‌شود. قیمت پایه از 1000 دلار شروع و گاهی تا 100هزار دلار هم می‌رسد.
این کبریت آیا در دنیا خریداری هم دارد؟
پیشنهادهای زیادی از کشورهای عربی برای فروش داشته‌ام که قبول نکرده‌ام. از دبی، برج جمال عبدالناصر و عربستان پیشنهاد داشتم اما این آثار متعلق به ایران و ایرانی‌هاست و باید در کشور نگهداری شود، اما فضایی در اختیار ندارم و در گنجینه‌های خصوصی نگهداری می‌کنم.
آیا سازمان میراث فرهنگی از شما حمایت می‌کند؟ برنامه‌ای برای صیانت از مجموعه‌ای که جمع کردید، دارد؟
نود درصد هزینه‌های فرهنگی در ایران به هدر می‌رود و ثمربخش نیست به یک دلیل، آن هم این است که افراد متخصص در راس این برنامه‌ها را دنبال نمی‌کنند. مشکل میراث فرهنگی این است که بودجه در دست کسانی است که آن را به هدر می‌دهند. من یک شاگرد فرش فروش بودم فقط با عقلانیت و تحقیقات به این نتیجه رسیدم و دو آرشیو ملی برای ایران درست کردم (آرشیو عکس و کبریت). انتظار این است که دولت حمایت کند البته ما هیچ پولی از دولت نمی‌خواهیم، کمک هم خواهیم کرد ما به سازمان میراث فرهنگی کمک می کنیم هرچه آن‌ها آورده داشته باشند، ما در انجمن مجموعه داران ده برابر خدمات خواهیم داد؛ به شرط این که حسن نیت داشته باشند ما انتظار داریم به سمت ایجاد موزه‌های خصوصی برویم به دلیل این که عامل ترویج گردشگری می‌شود. از میراث تاریخی حفاظت و شغل ایجاد می‌کند. اگر دولت خانه‌های تاریخی را تملک کند و هزینه آن را به طور مثال با افزایش یک درصد عوارض بر یک کالای خاص مانند سیگار می شود تامین کرد. هم این ها را مرمت کرد و با یک یاداشت تفاهم می‌توانند هر دو طرف سود ببرند مردم نیز این آثار را ببینند.
گفتید که به جز کبریت عکس هم جمع آوری می کنید، این عکس ها بیشتر در چه زمینه‌ای است؟
در مجموعه من ازعکس‌های سلاطین ایران، رجال سیاسی، رجال بین المللی دوره قاجار و پهلوی اول موجود است. همه عکس‌ها اصل است و از کارت ویزیت‌های عکاسخانه‌های جهان در تمام کشورهای جهان مجموعه عکس داریم. عکس‌های آثار عکاس باشی، عبداله قاجار، سیورگین، روسی خان، ناصرالدین شاه و جهانگیرخان مصور را در گنجینه شخصی دارم. آرشیو بین‌المللی من مربوط به دوره پهلوی اول است که شروع پایه‌های کارخانه‌ها، تصاویر بناهای تاریخی که تخریب و یا نابود شده‌اند را قبل از نابودی و بعد از نابودی در اختیار دارم
کار جمع‌آوری عکس را کجا شروع کردید؟
من با دستمزدی که با عنوان سیاهی لشکر در فیلم سربداران گرفتم، دوربین خریدم و شروع به عکاسی کردم و کارم از آنجا آغاز شد.
تا کنون کتابی هم نوشته‌اید؟
درحال تهیه کتاب رجال دوره قاجار هستم؛ 3 هزار قطعه عکس ارجینال تاریخی و 80 هزار اسلاید و نگاتیو که همه مربوط به پایه عکاسی ایران و جهان می‌شود٬ در اختیار من است. اگر سازمان میراث فرهنگی کمک کند دنبال تاسیس موزه ملی عکس ایران هستم و در این مورد دوست دارم مانند آرشیو کتابخانه ملی سازمان میراث و مرکز اسناد نباشد که کسی دسترسی نداشته و یا به ظاهر دسترسی داشته باشد. قصد دارم استفاده از این عکس‌ها را برای دانشجویان وقف کنم. من دوست دارم هر ایرانی یک کار ملی انجام دهد و آرشیو من مربوط به ملت ایران است.
برگرفته از سایت خبرگزاری میراث فرهنگی
کمیته بین المللی نجات پاسارگاد
