خمارتاش، اثری از دوران سلجوقی در حال فروريختن است

International Committee to Save

the Archeological Sites of Pasargad

بر اثر بی توجهی سازمان ميراث فرهنگی، يک اثر دوره سلجوقی در حال فرو ريختن و تخريب کامل است

هنور داربست های اين بنای در حال مرمت از انقلاب تا کنون سرجايش است و به حال خود رها شده است

فرسايش، فرو ريختن گچ‌بري‌ها، تخريب‌ ديواره‌هاي داخلي و شايد در آينده فرو ريختن

گنبد و بسياري مشكلات ديگر از جمله تهديد‌هاي جدي عليه گنبدي هزار ساله‌اي به نام خمارتاش در شهر قزوين است كه از آن به عنوان شاهكار معماري دوران اسلامي ياد مي‌شود.

اين خطرها با گذشت 30 سال از آخرين مرمت‌هاي نيمه تمام ايتاليايي‌ها روز به روز بيشتر مي‌شود و تنها تامين اعتبارات مالي از سوي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري مي‌تواند منجي گنبد منحصر به فرد خمارتاش باشد.

"سيد مهدي مجابي"، كارشناس عالي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و مسئول مرمت گنبد خمارتاش به CHN گفت: «قريب به دو سال است كه طرح اجرايي مرمت گنبد خمارتاش توسط اين‌جانب آماده و در شوراي عالي سازمان ميراث فرهنگي نيز تصويب شده است. اما تنها تامين نشدن اعتبارت مالي باعث شده روز به روز اوضاع اين اثر اسلامي وخيم‌تر شود.»

هر لحظه‌اي كه مي‌گذرد تخريب بخشي‌هايي از بدنه يا گچ‌بري‌هاي گنبد خمارتاش بيشتر مي‌شود. اين لطمه ها جبران ناپذيرند و در صورتي كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري براي تامين اعتبار مرمت گنبد خمارتاش فكري جدي نكند نه تنها هزينه‌هاي مرمتي اين اثر اضافه مي شود كه بخش‌هايي از آن ديگر قابل مرمت نخواهد بود

گنبد تاريخي خمارتاش كه قدمت آن به دوره سلجوقي مي‌رسد با تزيينات ويژه و گچ‌بري‌هاي منحصر به فرد جزو بهترين گنبد‌هاي ساخته شده در دوره سلجوقي است.

پيش از انقلاب كار مرمت اين گنبد تاريخي توسط "سن پائولزي" و گروه ايتاليايي "ايزمئو" آغاز شد. پس از وي "مت سر‌جيو" يكي ديگر از استادان اين موسسه روي اين گنبد كار كرد.

زمان انقلاب كار مرمت گنبد خمارتاش متوقف باقي ماند. هنوز داربست هاي موسسه ايزمئو در داخل صحن گنبد پا برجاست. به اعتقاد برخي كارشناسان برداشتن اين داربست ها موجب فروريزي تزيينات گنبد مي شود. به همين دليل نزديك به 30 سال است كه اين داربست ها همچنان صحن مسجد را اشغال كرده اند.

"مهرزاد پرهيزكاري"، مدير پايگاه ميراث فرهنگي و گردشگري شهر قزوين با بيان اين مطلب كه مرمت گنبد خمارتاش از لحظه آغاز تا پايان نبايد متوقف شود به ميراث خبر گفت: «براي اين منظور نيازمند آن هستيم كه بودجه قابل توجه و زيادي به اين اثر تعلق گيرد تا وقتي مرمت آن آغاز شود بدون وقفه ادامه داشته باشد.»

وي معتقد است در صورتي كه مرمت‌ها مقطع انجام شود امكان آن‌كه آسيب بيشتري به اثر وارد شود زياد است.

اين در حالي است كه مسئول مرمت اين اثر براي شروع فاز نخست مرمت و حفاظت از گنبد خمارتاش درخواست بيش‌از 500 ميليون تومان اعتبار كرده بود كه با گذشت زمان و تخريب بيشتر اين بنا، نياز به اعتبار نيز بيشتر مي شود.

به گفته پرهيزكاري آن‌چه اكنون بيش‌از هر چيزي گنبد را تهديد مي‌كند فرسايش بنا است كه البته در ديگر بناها نيز اين فرسايش وجود دارد اما چون مرتبا مرمت مي‌شوند مشكلي به وجود نمي‌آورند. اما گنبد خمارتاش مدت‌هاست كه مورد مرمت قرار نگرفته و به همين علت فرسايش مي‌تواند تهديدي جدي براي آن محسوب شود.

در حال حاضر داربست‌هايي كه توسط موسسه تخصصي مرمت ، حفاظت و باستان شناسي ايتاليا، ايزمئو ، 30 سال پيش براي مرمت اين بنا احداث شده است از فرو ريزي آن جلوگيري مي كند و اگر اين داربست ها نبودند نه تنها تا كنون تمام گچ‌بري‌هاي اين بنا كه گنبد خمارتاش نيز فرو مي‌ريخت.

گنبد خمارتاش از جمله آثاري است كه در بخشي از مجموعه مسجد جامع قزوين واقع شده است و در اين مجموعه به گنبدخانه نيز شهرت دارد.

"امير ديزاني"، معاون حفظ و احياء سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان قزوين دراين‌باره به ميراث خبر گفت: «گنبد خمارتاش يكي از آثار موجود در مسجد جامع قزوين است كه بايد به سرعت مورد مرمت قرار گيرد. اين درحالي است مرمت بخش‌هاي ديگر اين مسجد از جمله طاق هارونيه كه در ضلع جنوب شرقي مسجد واقع شده است نيز به زودي آغاز مي‌شود.»

وي با تاكيد بر اين موضوع كه "كل مجموعه را بايد يكجا نگاه كرد" به ميراث خبر گفت: «براي نجات گنبد خمارتاش اين تنها راه است و بايد براي مسجد جامع قزوين، پايگاه ويژه‌اي در نظر گرفته شود كه طي يك مدت طولاني، مرمت و ساماندهي آن انجام شود.»

وي معتقد است مرمت مقطعي و استحكام بخشي‌هاي اضطراري تنها كمك مي‌كند تا اين آثار "سرپا" بمانند اما تمامي آن‌ها نيازمند توجه ويژه سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري دارند.

ديزاني با تاييد گفته‌هاي پرهيزكاري به ميراث خبر گفت: «گنبد خمارتاش نيازمند آن است كه بودجه‌اي كافي براي مرمتي بدون توقف براي آن در نظر گرفته شود. اين اثر نيازمند آن است كه پس از شروع مرمت، تا لحظه پايان، به صورت يك فاز اجرايي مرمت شود.»

بر اساس گزارش CHN تا كنون سازمان ميراث فرهنگي اقدامي براي تامين اعتبار اين اثر منحصر به فرد دوره اسلامي نكرده است و در صورتي كه وضعيت توجه به گنبد خمارتاش به همين منوال پيش برود، شاهد فرسايش بيشتر و شايد تخريب اين گنبد اسلامي در آينده باشيم.

اكنون بيش از 30 سال است كه درهاي اين گنبد روي گردشگران عكاسان بسته مانده و كسي از حال و روز اين اثر ميراثي خبر ندارد