برغم گذشت بيش از يك دهه از آغاز عمليات مطالعاتي و اجرايي سد سيوند، اين‌طرح به‌محلي براي مناقشه و اختلاف‌نظر ميان سازمان ميراث فرهنگي‌و گردشگري و وزارت نيرو به عنوان مجري طرح مبدل شده است.
طرحي كه مي‌توانست با انجام مطالعات دقيق تخصصي و علمي پيش از اجرا در خصوص پيامدها و اثرات آن و لحاظ شاخص‌هاي كارشناسي و علمي، بدون هيچگونه نگراني و دغدغه خاطري موجب رونق، توسعه و آباداني كشور شود.
ولي امروز اجراي اين طرح در استان فارس برغم داشتن ثاثير مثبت در رشد و ارتقا شاخص‌هاي عمراني و آباداني منطقه به دليل وجود پيامدهاي احتمالي در خصوص وارد كردن خسارات به آثار تاريخي و فرهنگي منطقه، موجي از نگراني را در ميان متخصصان و كارشناسان از منظر علمي و حرفه‌اي و دوستداران فرهنگ و تاريخ كشور ايجاد كرده است.
با آغاز عمليات اجرايي "سد سيوند" در منطقه تنگ(دره) بلاغي استان فارس، برخي از صاحب‌نظران، مسوولان و دست‌اندركاران ميراث فرهنگي اعلام كردند، درصورت آبگيري و بهره‌برداري از اين سد احتمال وارد آمدن آسيب جدي به آثار تاريخي موجود در اين منطقه تاريخي وجود دارد.
دو مجموعه كهن تاريخي و با ارزش "تخت جمشيد" و "پاسارگاد" به عنوان دو يادمان تاريخي و نمادي از فرهنگ ايران زمين در اين منطقه قرار دارند.
دره محل احداث سد كه رودخانه پلوار در آن جاري است به دليل عبور عشاير منطقه و مسير تاريخي عبور كاروان، جاده شاهي و وجود آثار مهمي از دوره‌هاي پيش از تاريخ تا دوره‌اسلامي وهمچنين وجود پوشش‌هاي گياهي و زمين‌هاي كشاورزي از اهميت بسزايي برخوردار است.
طرح احداث سد "سيوند" در منطقه تنگ بلاغي در فاصله ‪ ۹۵كيلومتري شمال شيراز ، ‪ ۵۰كيلومتري تخت جمشيد و ‪ ۱۷كيلومتري پاسارگاد در حال اجراست.
حجم درپاچه پيش‌بيني شده براي سيد سيوند كه عمليات مطالعاتي و اجرايي آن از سال ‪۷۱آغاز شده و تاكنون حدود ‪۷۰درصد پيشرفت فيزيكي داشته، ‪ ۲۵۰ميليون متر مكعب است.
درحالي كه قرار است قسمتي از اين سد تا پايان امسال آبگيري شود، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري خواستار به تعويق افتادن آبگيري سد به‌دليل ناتمام ماندن عمليات كاووش و حفاري تيم‌هاي كارشناسي فعال در منطقه با هدف نجات بخشي آثار تاريخي موجود در اين حوزه شده است.
سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري پس از آغاز عمليات اجرايي سد و ابراز نگراني كارشناسان در خصوص آثار و تبعات آبگيري اين سد بر آثار تاريخي منطقه تخت جمشيد به ويژه پاسارگاد و آرمگاه كوروش و همچنين فعاليت جمعي رسانه‌ها در خصوص انعكاس اين نگراني، با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد كه درصورت آبگيري سد سيوند، بخشي از دره بلاغي كه آثار تاريخي دوره‌هاي مختلف درآن واقع شده به‌زيرآب مي‌رود ولي پاسارگاد و آرامگاه كوروش درامان خواهند بود.
سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در اين خصوص ابراز اميدواي كرد كه با همكاري وزارت نيرو ضمن اين كه آثار تاريخي دره بلاغي نجات يابد اين پروژه به عنوان پروژه الگو، دستاورد ارزشمندي براي ديگر نقاط كشور شود.
بنياد پژوهشي پارسه پاسارگاد و پژوهشكده باستان شناسي از دو سال پيش به منظور نجات بخشي از آثار مذكور ضمن بررسي‌هاي مقدماتي، جمع‌آوري اطلاعات، تهيه عكس‌هاي هوايي و ماهواره‌اي و مستند نگاري، ‪ ۱۳۰اثر تاريخي و پيش از تاريخ را شناسايي كرد و با يك برنامه دقيق و طبقه‌بندي محوطه‌ها در دوره‌هاي مختلف يك فراخوان بين‌المللي را منتشر كرد.
درپي اين فراخوان هفت گروه پژوهشي دانشگاهي مشترك ايراني و دانشگاه‌هاي بولونياي ايتاليا، ورشو لهستان، كيوتو ژاپن، پژوهشگاه لومير فرانسه، مركز مطالعات ايران‌شناسي آلمان، مركز باستان شناسي آلمان و موسسه باستان شناسي دانشگاه تهران، فصل اول كاوش خود را از اسفند ماه ‪ ۸۳آغاز كردند.
در فصل اول علاوه بر مستندسازي غارها و محوطه‌هاي ميان‌سنگي و پارينه‌سنگي، كاوش‌ها به كشف آثاري از دوره باكون و ساختارهايي از روستاهاي هخامنشي و فراهخامنشي، گورستان‌هاي دوره هخامنشي تا ساساني، مسيرها، كانال‌ها و مجموعه صنعتي توليدي ساساني منجر شد كه لايه‌هاي مختلف اين محوطه‌ها ثبت و سفال‌ها و اشياي مربوط به موزه انتقال داده شد.
آنچه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تلاش دارد تا از فصل دوم كه حدود سه تا چهار ماه به طول مي‌انجامد نتيجه بگيرد، ارايه گزارش دقيق‌تر و نقشه‌هاي تفصيلي از وضعيت آثار و ميزان انتقال آن‌ها به خارج از محل درياچه است تا بر اساس اين مطالعات بطور دقيقتر زمان مورد نياز براي نجات آثار و محدوده و ارتفاع مجاز آبگيري به گونه‌اي كه به آثار منقول صدمه‌اي وارد نيايد،اعلام شود.
سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ابراز اميدواي كرده است با همكاري وزارت نيرو ضمن اين كه آثار تاريخي دره بلاغي نجات يابد اين پروژه به‌عنوان پروژه الگو، دستاورد ارزشمندي براي ديگر نقاط كشور شود.
مدير "بنياد پروژهشي پارسه پاسارگاد" چندي پيش با ارايه گزارشي در خصوص اقدامات ملي و بين‌المللي براي نجات‌بخشي ميراث فرهنگي محوطه باستاني پاسارگاد و تنگه‌بلاغي با اشاره به اينكه نبايد جلوي توسعه را گرفت، بلكه بايد در روند آن تعادل ايجاد كرد، گفت: روند توسعه بايد در همه حوزه‌هاي صنعت و كشاورزي فراگير باشد و نبايد توسعه يك بخش موجب تخريب بخش ديگر گردد.
"محمدحسن طالبيان" با بيان فعاليت‌هاي انجام شده براي كشف ‪۱۳۰اثر تاريخي در اين منطقه و ضمن بررسي پيامدهاي احداث سد سيوند در محوطه باستاني پاسارگاد و تنگه بلاغي افزود: درحال حاضر ‪ ۲۴محوطه باستاني در اين منطقه براي كاوش اضطراري انتخاب شده‌اند كه پس از فراخوان بين‌المللي و اعلام آمادگي كشورهاي مختلف جهان، بدين منظور هيات‌هاي مشتركي تشكيل شد.
وي با اعلام اين كه هفت گروه از اين نه گروه با حدود ‪ ۲۰الي ‪ ۳۰نفر بين المللي هستند، گروه‌ها را "ايران-ايتاليا"، "ايران- لهستان"، "ايران - آلمان"، "ايران - ژاپن"، "ايران - فرانسه"، "دانشگاه تهران - آمريكا" اعلام كرد كه بطور مشترك در تنگه بلاغي و رحمت آباد كار مي‌كنند.
وي از كشف يك روستاي فراهخامنشي خبر داد و افزود: در اين مجموعه تاريخي دوره ساساني، چند استقرارگاه دوره هخامنشي و اسلامي نيز پيدا شده است.
طالبيان به نقل از روساي پژوهشگاه‌هاي خارجي، مديريت نجات بخشي ايرانيان در هشت تيم تخصصي را كاري منحصر به‌فرد داخلي و در حد استانداردهاي بين‌المللي توصيف كرد.
وي افزود: طبق توافق با مسوولان وزارت نيرو، مقرر گرديد تا زماني كه از زيرآب رفتن اثر فرهنگي خاصي اطمينان حاصل نشود، كار ساخت سد ادامه داشته باشد.
طالبيان از برگزاري نمايشگاه بين‌المللي و كارگاه‌هاي آموزشي و توجيهي در تهران براي نجات اين محوطه باستاني خبر داد و افزود: مسئله ديگر در ساخت سدسيوند، چگونگي تداوم مسيرشاهي يا مسير كاروان روي دوران اسلامي است كه بايد چاره‌اي براي آن انديشيده شود، زيرا طبق بررسي‌ها، امكان استفاده گردشگران از اين راه همچنان وجود دارد.
مدير بيناد پژوهشي پارسه- پاسارگاد اعلام كرد كه هيات ايراني و آمريكايي با كشف ساختارهاي جالبي از آثار كهن به اين نتيجه رسيده است كه حتي مسير جاده گردشگري نيز بايد كنارگذر و يا هوايي باشد.
طالبيان در خصوص بودجه اختصاص يافته براي اين طرح گفت: سازمان ميراث فرهنگي تا كنون ‪ ۱۵۰ميليون تومان از منابع پژوهشي و جاري‌را صرف مطالعات و برنامه‌هاي اجرايي طرح نجات‌بخشي محوطه باستاني پاسارگاد و تنگه بلاغي نموده است.
به گفته رييس بنياد پژوهشي پارسه پاسارگاد، باستان شناسان و گروه هاي پژوهشي ايراني و خارجي در كاوش هاي خود تاكنون ‪ ۱۲۹اثر تاريخي و باستاني در منطقه "تنگ بلاغي" شناسايي كرده‌اند.
وي افزود: اين آثار از نظر فرهنگي، تاريخي و باستان شناسي فوق‌العاده داراي اهميت است و اطلاعات جديدي به داشته‌هاي علمي و تاريخي ما مي‌افزايد.
رييس بنياد پژوهشي پارسه-پاسارگاد با بيان اينكه پژوهش هاي باستان شناسي در محل "تپه رحمت" در اين منطقه در حال انجام است، گفت: اين تپه مهمترين نقطه تلاقي سيوند- پاسارگاد و تخت جمشيد است و مجموعه‌اي كهن از آثار را در خود جاي داده است.
وي افزود: از آنجايي كه قرار است خط اصلي قطار شيراز-اصفهان و همچنين كانال‌هاي انتقال آب از اين محل بگذرد، تحقيقات باستان شناسي و كاوشها در محل اين تپه در اولويت قرار دارد.
طالبيان اظهارداشت:تيم پژوهشي دانشگاه‌تهران در اين تپه‌آثاري بدست آورده است كه اطلاعات تاريخي جديدي از دوره هخامنشي به كتب تاريخي مي‌افزايد.
وي افزود: يك گروه‌ايتاليايي نيز مسووليت مطالعه بر روي ‪۹اثر تاريخي كشف شده در اين منطقه را به‌عهده دارد و اطلاعاتي درباره تاريخ و تمدن دوره‌هاي فراهخامنشي و هخامنشي بدست آورده است.
وي گفت: يك گروه تحقيقاتي آلماني نيز آثاري از "تل باكون" در اين منطقه پيدا كرده‌اند كه نشانگر تاريخ شكل‌گيري فارس و فرهنگ پارسي است.
طالبيان اظهار داشت: گروه تحقيقات لهستاني نيز مجموعه‌اي از ابزارها و ساختارهايي را كه لازمه توليد محصولات كشاورزي است در منطقه تنگ بلاغي پيدا كردند كه اين تحقيقات نيز اطلاعات جديد و مفيدي به يافته‌هاي پژوهشي اضافه مي كند.
وي افزود: گروه تحقيقاتي فرانسوي در منطقه‌تنگ بلاغي موفق به‌كشف قبرستاني قديمي شدند كه نحوه دفن مردگان را در آن مشخص مي‌كند.
وي گفت: اين گروه همچنين موفق شدند سازه‌اي حصار مانند در اين منطقه پيدا كنند كه از جنس ساروج است و هنوز اظهارنظر كارشناسي دقيقي درباره‌آن انجام نشده است.
رييس بنياد پژوهشي پارسه- پاسارگاد گفت: به نظر مي‌رسد گروه هاي تحقيقاتي ايراني و خارجي تا پايان امسال تحقيقات خود را درباره آثار باستاني تنگ بلاغي تكميل كنند و به پايان برسانند.
در همين ارتباط مجري سيد " سيوند " در استان فارس نيز در گفت وگويي با ايرنا اعلام كرد : بر اساس توافق‌هاي جديدي كه با ميراث فرهنگي به عمل آمده است، تراز آبگيري سد سيوند تا حدي بالا مي‌آيد كه فرصت كافي براي كاوشگري ميراث فرهنگي در منطقه "تنگ بلاغي" فراهم شود.
"جلال جامعي" افزود: اين توافق اخيرا بين وزارت نيرو و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به عمل‌آمده است كه بر اساس آن، كميته‌اي مشترك به بررسي وضعيت آثار باستاني اين منطقه و نحوه كاوشگري مي‌پردازد.
وي اظهارداشت: سازمان آب منطقه‌اي فارس آمادگي دارد تا تسهيلات و امكانات لازم براي كاوشگري دراين منطقه رادرحد توان، در اختيار كاوشگران قرار دهد.
مجري سد سيوند افزود: تراز درنظرگرفته شده براي آبگيري درياچه سد سيوند كاملا هدايت شده و كنترل شده خواهد بود و به نحوي است كه آب به تدريج سطح درياچه را مي‌پوشاند و در اين مدت، فرصت كافي براي انتقال آثار تمدني كه احتمالا در اين منطقه كشف شود، بوجود مي‌آيد.
وي گفت: ما موافق هستيم كه سطح بيشتري از درياچه سد سيوند باز بماند تا كاوشگران بتوانند فعاليت‌هاي كارشناسي خود را در اين مدت به‌پايان برسانند.
مهندس جامعي اظهارداشت: از آنجا كه سد سيوند، سدي خاكي با هسته رسي است اقتضاي فني سد نيز ايجاب مي‌كند كه آبگيري آن يكباره انجام نشود و تدريجي بودن آبگيري به پايايي سد نيز كمك مي‌كند.
وي افزود: براين‌اساس، انجام كاوش‌هاي باستان شناسي در محدوده‌اي كه زودتر آبگيري مي‌شود، در اولويت قرار مي‌گيرد.
وي همچنين آمادگي سازمان آب را براي تامين هزينه احداث موزه‌اي در حاشيه تنگ بلاغي و سد سيوند اعلام كرد.
اين مقام مسوول گفت: حجم درياچه پيش بيني شده براي سد سيوند ‪ ۲۵۰ميليون متر مكعب است و اين حجم آنقدر زياد نيست كه اثر تخريبي بر اين منطقه و ميراث فرهنگي داشته باشد.
در همين راستا و براي بررسي عوارض احداث سد سيوند بر آثار تاريخي تنگه بلاغي و راهكارهاي پيشنهادي، نشستي باحضور وزير نيرو ، رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و كارشناسان مربوطه تشكيل و در اين نشست مقرر شد كه كميته فني مشتركي تشكيل و سد سيوند به عنوان نخستين موضوع در دستور كار آن قرار گيرد.
"پرويز فتاح" وزير نيرو در اين خصوص گفت: باتوجه به هماهنگي بسيار خوبي كه ميان وزارت نيرو و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به وجود آمده، كميته مشترك درسطح معاونان از اين هفته فعاليت خود را آغاز مي‌كنند تا همه طرح‌هاي عمراني وزارت نيرو به ويژه طرح‌هاي سدسازي بارعايت ضوابط و ملاحظات مورد تاكيد سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به اجرا در آيد.
وي افزود: درباره سد سيوند نيز مقرر شد نحوه آبگيري و محاسبات تراز سد و درياچه پشت سد مطابق مطالعات ونظرات كارشناسان ميراث فرهنگي انجام شود.
فتاح تصريح كرد: ما پيشنهاد كرديم كاوش‌هاي باستان شناسي درمحدوده‌اي كه زودتر آبگيري مي‌شود در اولويت قرار گيرد كه مورد پذيرش واقع شد.
وي همچنين آمادگي وزارت نيرو را براي تامين هزينه احداث موزه‌اي در حاشيه تنگه بلاغي و سد سيوند اعلام كرد.
رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگيري نيز گفت: هماهنگي به وجود آمده ميان وزارت نيرو و سازمان ميراث فرهنگي بي‌نظير است و اين دوبخش به عنوان اجزاي دولت كاملا نگاه بين بخشي دارند و مردم مطمئن باشند همه طرح‌ها از اين پس با هماهنگي كامل و رعايت تمام ضوابط و ملاحظات انجام خواهد شد.
"اسفنديار رحيم‌مشايي" با اشاره به اينكه آبگيري سد سيوند دو محوطه تاريخي پاسارگاد و تخت جمشيد را تهديدنمي‌كند، گفت: آنچه مورد بررسي است محدوده تنگه بلاغي است كه يك گذر تاريخي با مجموعه‌اي از آثار تمدني را شامل مي‌شود.
وي با اشاره به فعاليت همزمان هشت گروه كاوش در تنگه بلاغي، اين سطح از كاوش را به لحاظ كمي و كيفي كم نظير توصيف كردو گفت: كارشناسان خارجي سطح كاوش‌هاي باستان شناسي در تنگه بلاغي را در بالاترين سطح اروپاي غربي توصيف مي‌كنند كه اميدواريم باافزايش اعتبارات آهنگ كار سرعت بيشتري بگيرد.
معاون وزير نيرو در امور آب نيز چندي پيش در جريان بازديد از سد سيوند گفت: تا زماني كه مسوولان ميراث فرهنگي مطمئن بشوند كه سد "سيوند " به منطقه "پاسارگاد" آسيبي وارد نمي‌كند، اين سد آبگيري نخواهد شد.
"رسول زرگر" افزود: تاكنون جلسه‌هايي دراين زمينه با نمايندگان مجلس شوراي‌اسلامي، مسوولان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و كارشناسان امور آب برگزارشده كه نتايج مثبتي نيز دربرداشته است.
وي اظهار داشت: در اين جلسه‌ها در اين مورد كه سد سيوند تا زمان اطمينان يافتن مسوولان ميراث فرهنگي از آسيب نرسيدن به‌منطقه پاسارگاد از اين بابت، آبگيري نخواهد شد، به توافقاتي رسيده‌ايم.
زرگر افزود: عمليات‌اجرايي اين سد ازسال ‪ ۷۴آغازشد ولي به‌علت وجود آبرفت ‪ ۱۴۰متري و نياز به فن آوري جديد براي آب بندي اين آبرفت، مدتي متوقف شد و دوباره از سال ‪ ۸۰مراحل ساخت و ساز آن آغاز گرديد.
معاون عمراني استاندار فارس و رييس شوراي ميراث فرهنگي و گردشگري فارس نيز در اين خصوص گفت: آبگيري سد "سيوند" در اين‌استان براساس توافق‌هاي جديدي كه با سازمان ميراث فرهنگي به عمل آمده است، با نظارت اين سازمان انجام خواهد شد.
به گفته "حبيب دباغ"، نظارت سازمان ميراث فرهنگي بر آبگيري سد سيوند اين امكان را فراهم مي‌كند تا آسيب كمتري به آثار باستاني احتمالي موجود در "تنگ بلاغي" وارد شود.
وي اظهارداشت: در آبگيري هدايت‌شده و تدريجي سد سيوند، همچنين اين امكان به ميراث فرهنگي داده‌شده‌است تا دامنه‌كاوشگري در منطقه تنگ بلاغي را افزايش دهد.
دباغ افزود: بر اساس توافق اخير بين وزارت نيرو و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، كميته‌اي مشترك به بررسي وضعيت آثار باستاني اين منطقه و نحوه كاوشگري در تنگ بلاغي مي‌پردازد.
معاون استانداري فارس گفت: همچنين براساس توافق‌هاي به عمل آمده، انجام كاوش‌هاي باستان شناسي در محدوده‌اي از درياچه‌اين سد كه زودتر آبگيري مي‌شود، در اولويت قرار مي‌گيرد.
همچنين به گفته مدير عامل سازمان آب منطقه‌اي فارس، آبگيري سد "سيوند"، امري تدريجي و هدايت شده خواهد بود و هيچ آسيبي به آثار تاريخي و ميراث فرهنگي منطقه "تنگ بلاغي" نمي‌زند.
"خليل رضاييان" افزود: هدايت شده و تدريجي بودن آبگيري اين سد، به آن معني است كه سازمان ميراث فرهنگي فرصت كافي براي شناسايي، مستندنگاري و جمع‌آوري آثار احتمالي موجود در اين منطقه دارد.
وي اظهار داشت: آبگيري اين سد از پايان امسال آغاز و تا پايان سال ‪۸۶ تكميل مي‌شود و اين فرصت مناسبي‌است تا مطالعات ميراث فرهنگي در اين منطقه ادامه يابد و نسبت به مستندنگاري آثار، اقدام عملي صورت گيرد.
وي با ابراز آمادگي براي هر گونه همكاري با ميراث فرهنگي براي توسعه مطالعات و مستندنگاري دراين منطقه، گفت: اعتبار مطالعاتي ويژه دراين ارتباط در نظر گرفته شده‌است و تاكنون نيز گروه هاي كاوشگرايراني و خارجي مطالعاتي در منطقه تنگ بلاغي انجام داده‌اند اما بعيد است آثار فوق‌العاده ارزشمندي پيدا كنند.
مديرعامل سازمان‌ آب منطقه‌اي فارس‌ افزود: عمليات ‌اجرايي و مطالعاتي سد سيوند از سال ‪ ۷۱در اين منطقه آغازشد و همان زمان از ميراث فرهنگي درباره احداث سد و احتمال وجود آثار باستاني در منطقه استعلام به عمل آمد كه تاكنون هيچ نظر كارشناسي متقني مبني بر وجود آثار فوق‌العاده ارزشمند در اين منطقه ارايه نشده است.
وي اظهارداشت: برخي اظهارنظرهاي غيركارشناسي در حد حدس و گمانه‌زني مبني بر وجود اثر تاريخي در اين منطقه ايراد مي‌شود و متاسفانه برخي افراد نيز همين‌اظهارنظرها را مستمسكي براي قضاوت غيرعادلانه و غيرواقعي درباره احداث سد سيوند و به زير آب رفتن آثار مهم، قرار مي‌دهند.
وي گفت:حتي دربرخي اظهارنظرها گفته شده است كه آرامگاه كوروش و مجموعه تخت جمشيد نيز به زير آب خواهدرفت درحالي كه هر يك از اين آثار كيلومترها با سد سيوند فاصله دارد.
رضاييان اظهار داشت: ما با حفظ ميراث فرهنگي و احياي تمدن پارسي و ايراني مخالف نيستيم اما درعين حال به بخشي ازساكنان اين سرزمين كه چند كيلومتر پايين‌تر زندگي مي‌كنند و طي سالهاي آينده براي تامين آب شرب و آب كشاورزي خود با بحران مواجه مي‌شوند، نيز فكر مي‌كنيم.
وي افزود: بدون شك نجات جان آدمياني كه تمدن ساز هستند و هم اكنون در شهرستان ارسنجان و منطقه "كربال" زندگي مي‌كنند و به آب نياز دارند، نيز بايد در اولويت قرار گيرد.
وي گفت: منطقه كربال از جمله مناطقي است كه بيشترين آسيب‌ها را از طغيان فصلي رودخانه سيوند ديده است و علاوه بر مناطق مسكوني، دهها هكتار از كشتزارهاي اين منطقه نيز هر سال از طغيان اين رودخانه تهديد مي‌شود كه با احداث سد سيوند، اين تهديد به فرصتي براي زندگي بهتر تبديل خواهد شد.
وي افزود: برخي از روستاهاي اين منطقه از سالها پيش با معضل تامين آب آشاميدني مواجه بوده‌اند و از جمله اهداف احداث سد سيوند، آبرساني به اين منطقه در آينده خواهد بود.
مديرعامل سازمان آب منطقه‌اي فارس حفظ ميراث فرهنگي را مهم دانست و گفت: ميراث فرهنگي شناسنامه فارس و شناسنامه‌ايران است و ما نيز بر حفاظت از آن تاكيد مي‌كنيم و اكنون نيز آثار ارزشمندي چون "جاده‌شاهي" و مسير "دختر بر" كه در مجاورت سد سيوند قرار دارد، از هرگونه گزند و تهديد مصون مي‌ماند.
وي افزود: توجه به آثار گذشتگان و تمدن پيشينيان، كافي نيست و بايد به آثار حيات فعلي اين منطقه و زندگي مردمي كه در مجاورت دشت "پاسارگاد" و منطقه تنگ بلاغي زندگي مي‌كنند، نيز بيانديشيم.
وي اظهارداشت: درشرايط حداكثري، حجم درياچه پيش بيني شده براي سد سيوند ‪ ۲۵۰ميليون متر مكعب است درحاليكه در شرايط عادي، حجم اين درياچه به حدود ‪ ۱۵۰ميليون متر مكعب مي‌رسد و اين حجم آنقدر زياد نيست كه اثر تخريبي بر اين منطقه و ميراث فرهنگي داشته باشد.
رضاييان براي احداث موزه‌ميراث فرهنگي در مجاورت سد و انتقال اشيا و آثاري كه احتمالا در منطقه تنگ بلاغي كشف شود، اعلام آمادگي كرد و گفت: اين موزه و منطقه گردشگري طبيعي كه در مجاورت تنگ بلاغي ايجاد مي‌شود، مي‌تواند به رونق اقتصادي و گردشگري بيانجامد.
با توجه به ‌ادامه روند احداث طرح سد سيوند در منطقه تنگه بلاغي فارس و نگراني‌هاي موجود در مورد وارد آمدن آسيب‌هاي جدي به آثار تاريخي موجود در اين منطقه، تعدادي از موسسات فرهنگي، نهادهاي دولتي و غيردولتي با صدور بيانيه‌هاي خواستار توقف اجراي طرح و بررسي تمامي جوانب امر پيش از آبگيري سد شدند.
از جمله اين مراكز فرهنگستان هنر مي‌باشد كه با صدور بيانيه‌اي، نگراني خود از وارد آمدن خسارت به آثار تاريخي و با ارزش منطقه را اعلام كرده‌است.
در اين بيانيه تصريح شده، در روزهاي اخير شاهد طرح گسترده موضوع آب‌گيري درياچه سد سيوند و تهديد آثار تاريخي در رسانه‌ها بوده‌ايم.
در نخستين ماده اين بيانيه آمده‌است: حساسيت عمومي و رسانه‌اي در هنگام تهديد آثار تاريخي را كه در موضوع سد سيوند بروز كرد، بايد به فال نيك گرفت.
نويسندگان اين بيانيه با متفاوت دانستن ابراز احساسات مسوولانه‌با جنجال آفريني تشريح كرد كه در ابراز حساسيت مسوولانه، دغدغه اصلي كشف حقيقت و پاسداري از آن است، درحالي كه در جنجال آفريني حقيقت مهم نيست و هرآنچه به گسترش جنجال بيانجامد، مقبول مي‌افتد.
بنابر اسناد متقن، مي‌دانيم كه درياچه سد سيوند حتي حريم آثار تاريخي پاسارگاد را نيز تهديد نمي‌كند و با تخت جمشيد كيلومترها فاصله دارد، بنابر اين اشاعه خبر نادرست تهديد اين دو بناي تاريخي، عملا به تضعيف خبر درست تهديد آثار تنگه بلاغي، در محل درياچه سد سيوند، منجر شده است.
در اين بيانيه مي‌خوانيم: در سرزميني‌تاريخي مانند ايران، هر برنامه توسعه‌اي ممكن است به ازميان رفتن آثار شناخته‌يا ناشناخته تاريخي منجر شود و درنتيجه به بخشي از پشتوانه فرهنگ ايراني و جهاني لطمه‌هاي جبران ناپذير وارد آيد.
اين فرهنگستان اعلام كرد: باتوجه به اهميت زمان دراجراي طرح‌هاي عمراني، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نيز بايد ساز و كار و تشكيلات لازم را براي پاسخگويي صحيح و سريع به خواسته‌هاي دستگاه‌هاي دولتي در قالب قانون مذكور تعبيه كند.
در اين بيانيه هفت ماده‌اي آمده است: پيداست كه اگر چنين تدابيري از يك دهه قبل در مورد سد سيوند انديشيده مي‌شد، هم امكان مناسب‌تري براي سد يافته مي‌شد و هم فرصت كافي براي مطالعه باستان‌شناسي در منطقه فراهم مي‌آمد.
همچنين تعدادي تشكل غيردولتي فعال در زمينه تاريخ و فرهنگ ايران زمين نيز با حضور در محوطه تاريخي پاسارگاد و انتشار بيانيه‌اي خواستار تعويق آبگيري سد سيوند شده‌اند.
در اين بيانيه با اشاره به فرستادن بيش از ‪ ۷۰هيات باستان شناسي به‌مصر براي مستندسازي محوطه " نوبيه " از طرف يونسكو كه آن را براي ساخت سد "آسوان" آماده ساخت، از سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري خواسته شده با تخصيص اعتبار مالي لازم، كار مستندسازي و حفاري تنگه بلاغي با دقت، گستردگي و امكانات بيشتري به اتمام رسد.
در بخشي از اين بيانيه آمده است: تنگه بلاغي باپيشينه‌اي به‌گستره ‪ ۱۰هزار سال، به دليل عبور عشاير و مسير كاروان‌رو تاريخي و جاده شاهي معروفترين و كهن‌ترين جاده بين‌المللي جهان و آثار ارزشمندي چون سكونت‌گاه‌هاي‌انسان‌هاي دوره پارينه‌سنگي، بقاياي دهكده‌ها، كوره‌هاي ذوب فلز و كوره‌هاي هفت هزار و ‪ ۵۰۰ساله سفالگري، سازه‌هاي آبي و دفاعي و گورهاي باستاني از اهميت بسزايي در شناخت تاريخ ما برخوردار است كه‌آبگيري سد سيوند مي‌تواند تمامي‌اين آثار را به زير غبار فراموشي و شايد نابودي ببرد.
"رطوبت ناشي‌ از درياچه پشت سد در درازمدت بر زيست‌بوم منطقه تاثير گذاشته و با پديدآوردن و رشد دادن گياهان مخرب بر روي سازه‌هاي دشت پاسارگاد (كاخ بارعام، كاخ دروازه، كاخ اختصاصي، گور كمبوجيه، نيايش‌گاه و بويژه آرامگاه كورش) و حتي شايد "نقش رستم"، "نقش رجب" و "تخت جمشيد" اثرات ويران‌گري بر اين يادمان‌هاي گرانقدر خواهد داشت."
اين بيانيه به امضاي "كانون گسترش فرهنگ ايران بزرگ" از اصفهان، "انجمن افراز" از تهران، "انجمن مهرآيين" از رامهرمز، "كانون جوانان پارس" از شيراز، "كانون آريا" از دانشگاه تهران، انجمن‌هاي "كهن دژ" و "كاوه آهنگر" از همدان، گروهي از دانش‌آموختگان "بنياد نيشابور" و نزديك به يكصد نفر از دوستداران ميراث فرهنگي رسيده است.
در همين ارتباط هفته گذشته مدير بنياد پژوهشي پارسه پاسارگاد به همراه رييس پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري و برخي از اعضاي كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي از روند عمليات اجرايي سد واقدامات سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري براي تجات آثار منطقه بازدي كردند.
رييس پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري در جريان اين بازديد گفت: براي انجام كاوش‌هاي دقيق در مورد تبعات احداث سد سيوند بر روي منطقه تاريخي پاسارگاد، نياز به بيش از يكسال زمان است كه بتوان نتايج قابل قبولي بدست آورد.
"محمد بهشتي" افزود: دراين زمينه مسوولان آب منطقه‌اي فارس موافقت خود را اعلام كرده‌اند ولي نتيجه نهايي را به آينده و نظر وزير نيرو موكول كردند.
وي گفت: همچنين اين سازمان در حال بررسي است كه ارتفاع درياچه سد سيوند تا چه حد براي منطقه پاسارگاد تهديد جدي به شمار مي‌رود.
بهشتي اظهار داشت: نكته قابل توجه اينكه در كنار همه رودخانه‌هاي كشور آثار زيستي دوره‌هاي مختلف تاريخي به وفور ديده مي‌شود و هر كجا كه سد زده شود، چنين مشكلي بوجود مي‌آيد.
"اميررضا خادم" عضو كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي نيز گفت: ما در صدد خريد يك دستگاه رطوبت سنج از يونسكو مي‌باشيم كه با آن ميزان رطوبت ناشي از ايجاد سد سيوند بر منطقه تاريخي پاسارگاد سنجيده شود.
مدير بنياد پژوهشي "پارسه پاسارگاد" در خصوص آخرين اقدامات انجام شده درخصوص حفظ و نجات آثار تاريخي و فرهنگي منطقه با توجه به احداث سد سيوند گفت: با توجه به فعاليت گروه‌هاي كاوش و باستان‌شناسي داخلي و خارجي در منطقه و حفاري‌هاي انجام شده، گزارشات كامل و جامعي دراين خصوص تهيه شده است.
"محمدحسن طالبيان" افزود: در اين رابطه براساس هماهنگي‌ها بعمل آمده با مسوولين وزارت نيرو و همچنين بازيد نمايندگان مجلس شوراي اسلامي از منطقه، گزارش‌هاي تهيه شده در خصوص نتايج حفاري و فعاليت‌هاي انجام شده به اين افراد اطلاع داده خواهد شد.
وي تصريح كرد: نظر سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري براين است كه آبگيري سد به دليل لزوم ادامه عمليات حفاري و كاوش در منطقه به تعويق افتد.
به گفته وي، اين امر موجب مي‌شود تا با انجام يك فصل ديگر كاوش در منطقه علاوه بر جمع‌آوري اطلاعات بيشتر آثار فرهنگي و تاريخي موجود در منطقه را شناسايي و جمع آوري كنيم.
طالبيان اظهار داشت: همچنين با توجه به شروع فصل سرما و آغاز بارش برف و باران در منطقه عملا ادامه عمليات حفاري و كاوش در منطقه وجود ندارد.
به گفته وي، با تاخير در روند آبگيري سد، امكان اجراي يك فصل ديگر حفاري به خصوص در فروردين ماه سال آينده براي تيم‌هاي كاري فراهم مي‌شود.
وي با اشاره به اينكه بيش از ‪ ۲۰۰اثر تاريخي و فرهنگي در اين منطقه شناسايي شده است، گفت: تاخير در عمليات بگيري د موجب ادامه عمليات كاوش و همچنين تكيمل كارهاي علمي و نتيجه‌گيري بهتر كارشناسان امر مي شود.
وي با بيان اينكه فصل‌هاي كاوش با توجه به نوع فعاليت يك تا سه ماه به طول مي‌انجامد، افزود: مراتب در اين خصوص به كميسيون فرهنگي مجلس اعلام شده كه نجات بخشي آثار موجود در منطقه نيار به انجام يك فصل ديگر كاوش در صورت تاخير در عمليات آبگيري سد، دارد.
به گفته وي، برخي آثار تاريخي و فرهنگي موجود در اين منطقه در محدوده از سد قرار دارد كه در اولويت آبگيري است و ما خواستار آن هستيم عمليات آبگيري براي تجات بخشي آثار اين محدوده به نعويق بيفتد.
گزارش: از ايرنا

زمان درج خبر :   8 آذر 1384 / 14:53
 خبرنگار          :  گروه مقالات
 زمان تاييد خبر:   8 آذر 1384 / 15:44
 دبير خبر         :   ليلا بيات