مطابقت شجره نامۀ پادشاهان کیانی و نوذری با مادها و هخامنشیان

Save Pasargad Committee

سایت رسمی بنیاد میراث پاسارگاد

مطابقت شجره نامۀ پادشاهان کیانی و نوذری با مادها و هخامنشیان

چون تطبیق سلسله های کیانیان و نوذریان با سلسله های اوج اعتلای ایران باستان، یعنی مادها و هخامنشیان، نیازمند تحقیق و ممارستی بسیار طولانی می باشد، به نظر می رسد محققین از این مسئولیت سنگین گریخته و به بهانه ی دیرین بودن «اوستا و وداها» این سلسله های ایرانی را از ایران کنونی تبعید کرده و با ری و البرز و دریاچه ارومیه به ناکجا آباد عهد ما قبل تاریخ شرق ایران (افغانستان و ماوراء النهر) فرستاده اند.

مقایسه وجه اشتراک کیانیان با پادشاهان ماد به زبان ساده:

1ـ کیقباد (شاه) که زو و ویتیریسا از وی حمایت کردند: متقابلاً دیاکو (شاه) که ایرانزو پادشاه ماننا و رؤسا، پادشاه اورارتو، حامیانش بودند. (احسان نوری سال 1333 شمسی در کتابش «ریشۀ نژادی کُرد» به درستی این دو سر سلسله اساطیری و تاریخی را با هم سنجیده اس)..

3 ـ اپیوه دارای چهار پسر که از نزد ویتیریسا به سرزمین خویش باز گشت: متقابلاً اوپیته/اوپیس پسر دیاکو که در نزد رؤسا بود با چهار پسرش به منطقه شاپاردا در ناحیه حکومتی دیوک بر گشت و چون منطقه نا امن شد از آنجا به ناحیه پارتوکا/کار کاشی (کاشان) رفت.

3ـ کیکاوس که در منطقه کوه ارزیفیه (کرکس کاشان) قیام کرد و از آنجا با عقابانش (همراهان ناحیۀ کوه کرکس اش) به شهر آمل فرود آمد: متقابلاً خشتریتی که در ناحیه کارکاشی (کاشان) علیه آشوریان قیام کرد ولی بعد از، جدا شدن متحدان سکایی اش از مقابل آشوریان به شهر آمول عقب نشست و سپاهیان آشوری برای مذاکره و تسلیم وی به سمت حصار شهر آمول فرستاده شدند.«

4ـ فرود/سیاوش که در شهر گنج دژ سیاوش به دست افراسیاب تورانی به قتل رسید: متقابلاً فرائورت پادشاه ماد که به دست مادیای اسکیتی در سمت شهر گنجه اران به قتل رسید.

5ـ کیخسرو کشنده افراسیاب تورانی کنار دریاچه ارومیه و ویرانگر خانه دیوان دژ بهمن در سرزمین فرمانروایی به نام ائوروَ سارَ است: متقابلاً کیاخسار (هوخشتره) کشنده مادیای اسکیتی در آذربایجان و ویرانگر نینوا در عهد فرمانروایی ساراک است، ساراک که خود را به درون شعله های آتش کاخ خویش انداخت.

6ـ اژی دهاک که توسط فریدون به بند کشیده شد: متقابلاً آستیاگ (اژدهاک خبر موسی خورنی) که توسط کوروش از سلطنت خلع شد (در روایات ملی از شمار سلسله پادشاه وجیه المله کیانی خارج شده است).

-7 لهراسپ (اوروت اسپَ) جانشین خاندان کیانی که پدر ویشتاسپ و زریر (زریادر) است: متقابلاً سپیتمه یرواند داماد و ولیعهد آستیاگ، پدر مگابرن ویشتاسپ (تیگران) و سپیتاک زریادر (سپنتداته) است و هم زمان با آستیاگ در آذربایجان و اران و ارمنستان حکومت میکرد.

نام و نشان هخامنشیان (نوذریان) در اساطیر ملی:

نام و نشان هخامنشیان خبر هرودوت در اساطیر ملی تحت عنوان فریدونیان (کیانیان نوذری، کیانیان نو) مستتر است. هرتل و هرتسفلد از ایرانشناسان نخستین کسانی هستند که این نکته را متوجه شده اند. فریدون (فری-ایتون) یعنی دوست منش معنی هخامنش (هخا-منش= دوست منش) و هخامنشی است. هخامنش و کوروش اول و کوروش بزرگ را در روایات ملی با این نام (فریدون) معرفی کرده اند و این سه تن را فرد واحدی تصور کرده اند. در مورد کوروش اول عنوان فریدون وی در رابطه با ارسال پسر او آروکّو (آریا، ایرج) به پیش آشوریان در سرزمین آشور (هاماوران، همیران) مشخص میگردد و در مورد مطابقت کوروش دوم و آریارمنه با توس و گستهم نوذری، خبر گزنفون مبنی بر اینکه کوروش دوم سردار و داماد کیاخسار (کیخسرو) و نواده آستیاگ اول (فرائورت) بوده به یاری مان می آید. در مجموع از نوذریان در شاهنامه و کتب پهلوی نامهای فریدون (کوروش اول و سوم) فرزند آثویه (ثروتمند، غنی= کمبوجیه)، منوچهر/نوذر (چیش پیش دوم)، توس نوذری (کوروش دوم)، گستهم نوذری (آریارمن)، گشتاسپ نوذری (گشتاسپ هخامنشی)، اسفندیار (داریوش اول)، بهمن اسفندیار (خشایارشا)، اردشیر بهمن (اردشیر دراز دست)، داراب (داریوش دوم)، دارای دارایان (داریوش سوم) یاد شده اند.

از آنجاییکه مبحث نام و نشان فرمانروایان تورانی مکمل فرمانروایان کیانی و نوذری است مقالۀ مربوطه در اینجا ضمیمه میگردد:
پادشاهان تورانی معروف اوستا و شاهنامه در عرصۀ تاریخ

مطابقت نامهای اساطیری پَشَنگ و تور با پارتاتوای تاریخی: نام پَشَنگ (جنگاور) مترادف نام پارتا-توا (جنگاور نیرومند) ملقب به لیکوس (گرگ) پادشاه اسکیتان شمال دریای سیاه است که ابتدا به همراه پدرش ایشپاکای (اسپارگاپیس) در اتحاد با مادها به رهبری خشثریتی (کیکاوس روایات ملی) به نبرد با آشور پرداخت ولی بعد از مرگ پدر با شاهزاده خانمی آشوری ازدواج کرد و مادها را در مقابل امپراطوری آشور تنها گذاشت و به شمال کوههای قفقاز بر گشت و آشوریان به رهبری اسرحدون به کارکاشی (کاشان) مقّر خشثریتی حمله کردند و دژهای سیلخازی (سیلک) و تیلاشوری را ویران کردند و خشثریتی در مقابل حمله آشوریان منطقه را رها کرده به شهر آمل گریخت. ولی سپاهیان آشوری به رهبری رئیس رئیسان شانابوشو را که در عهد آغاز حکومت آشوربانیپال به مقصد شهر آمل گسیل شده بودند در آنجا شکست داد و ماد برای نخستین بار مقابل آشور مستقل گردید.

با توجه به نامهای ایرانی توره (تور کوچک، گرگ کوچک، شغال) و نام یونانی لیکوس (گرگ) که نامی بر پارتاتوا (جنگاور نیرومند) بوده است، حتی نام اساطیری تور (تُرک) هم که نام نیای پشنگ به شمار رفته، متعلق به پارتاتوا به نظر می رسد.

ولی دو قوم سلم (سئورومات، مارپرست) و تور (وحشی) شاهنامه در رابطه با ایرج فریدون (کوروش) همان اقوام ماساژت (پرستندگان مار بزرگ) و داهه (وحشی) در سمت دریاچه آرال بوده اند که کوروش (ایرج فریدون) نزد ایشان به قتل رسیده است. در تاریخ ارمنستان موسی خورنی، آرا (نجیب، ایرج) که به دست خواستگارش شامیرام (منسوب به مار کشنده) یا همان تومیریس (پرستندۀ مار نیرومند) کشته میشود به جای ایرج فریدون شاهنامه (کوروش) است. نظر به نوشته موسی خورنی که در آن آرا (ایرج) به صورت لقب کوروش کشورگشا (فریدون) آمده، معلوم میگردد که ایرجِ فریدون اضافه ای از نوع صفت و موصوف داشته است یعنی فریدون که نجیب است. ولی از آنجاییکه کوروش اول پسری به نام آرّوکو (نجیب، ایرج) داشته است که به گروگان نزد آشوربانیپال پادشاه آشور بوده است و داستان آن در شاهنامه به صورت ارسال ایرج و برادرانش (سلم و تور) توسط پدرشان فریدون (کوروش) به پیش پادشاه هاماوران (همیران یعنی سرزمین خدای خندان= آشّور) آمده است، از اینجاست که ایرجِ فریدون در شاهنامه اضافه ای از نوع بِنُوت دارد یعنی ایرج پسر فریدون.

مطابقت نام اساطیری افراسیاب پور پشنگ با مادیای اسکیتی پسر پارتاتوا:

جشن سکائیه ایرانیان به مناسبت پیروزی ایرانیان تحت رهبری کیاخسار (کیخسرو)، سپیتمه (هوم عابد، دستگیر کننده افراسیاب) و آریارمنه هخامنشی (گستهم نوذری، شکست دهندۀ سکاها) بر سکاهای شمال قفقاز، تحت رهبری مادیای اسکیتی (افراسیاب) بوده است که پیشتر در سر راهش از شمال قفقاز به جنوب فرائورت (فرود سیاوش) را در شهر گنجه (کنگ دژ سیاوش) به قتل رسانده بود و بعد از گذشت ۲۸ سال خود در شبیخون ایرانیان دستگیر و اعدام شده است. در شاهنامه و اوستا در دو قسمت جداگانه دستگیری افراسیاب در کنار دریاچه ارومیه توسط هوم عابد و شبیخون گستهم نوذری بر تورانیان بازگویی شده است که بخش دوم به اجمال از این قرار است: طبق اوستا پیروزی گستهم نوذری (آریارمن هخامنشی) برادر توس نوذری (کوروش برادر آریارمن) بر تورانیان لشکر افراسیاب در کنار دریاچه ارومیه با فدیه آوردن بر الهۀ آبها آناهیتا صورت گرفته است. جشن سکاییه به مناسبت این پیروزی بزرگ برگزار می شده است. در هنگام وقوع حادثۀ آن دشمنان غارتگر سکایی به غفلت مشغول جشن و سرور بوده اند. هرودوت به سهو می گوید که کیاخسار این جشن را ترتیب داده و مادها به رهبری مادیای اسکیتی (افراسیاب) را بدان دعوت کرده بود. جشن سکاییه به صورت جشن تولدان (موسم انتقام) نزد کُردان باقی مانده و منسوب به پیروزی خشثر نبی (هوخشثره، کیاخسار) است. ویندیشمن به درستی زمان وقوع واقعۀ آن را به عهد پیش از کوروش بزرگ (زمان مادها) می رساند. به قول شاهنامه این فتح به صورت یک شبیخون غافلگیرانه انجام گرفته است:

از قراخان (کاراخان، یعنی خان بزرگ) در اساس خود همان مادیای اسکیتی (افراسیاب= پر آسیب، گنوروس) منظور است که توسط سپیتمه یرواند (هوم عابد سرور در اوستا) در کنار دریاچه ارومیه و آتشکدۀ آذرگشنسب دستگیر و توسط کیاخسار (کیخسرو) اعدام شده است.

منابع عمده: تاریخ ماد تألیف دیاکونوف، کیانیان تألیف آرتورکریستن سن، دو جلد یشتها تألیف ابراهیم پور داود. شاهنامۀ فردوسی.