کشف آتشکده اي با گچ بري هاي مصور تاريخ زمان ساساني
مهدي رهبر سرپرست هيات كاوش بنديان:
اگر اين گچ‌بري‌هايي كه روندي منطقي دارند و مطابق با متون تاريخي‌اند، حفظ نشوند، بهتر است
كه زير خاك باقي بمانند
بنديان دره‌گز سه تپه‌ي كوچك و نزديك به‌هم داشته و در سال 1373 كاوش اين محوطه آغاز شده است. البته در ابتدا تصور نمي‌شد كه اين اطلاعات گسترده مربوط به دوره‌ي ساساني در اين محوطه به‌دست آيد.
به گزارش خبرنگار بخش ايران‌شناسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در اين محوطه، آتشكده‌ي مهمي پيدا شده است و گرچه از نظر مذهبي سه آتشكده‌ي ديگر در ايران جزو مهم‌ترين آتشكده‌ها هستند، ولي هيچ‌يك از اين آتشكده‌هاي سه‌گانه كه در متون و كتاب‌ها از آنها نام برده شده است، به اندازه‌ي آتشكده‌ي بنديان مجلل نيستند. همچنين در تالار آتشكده، گچ‌بري‌هايي پيدا شده‌اند كه در حقيقت ورق‌هاي مصور تاريخ زمان ساساني، بويژه زمان حكومت بهرام پنجم هستند.
مساله‌ي ديگري كه مسجل شده، اين است كه كتيبه‌هاي پيداشده در اين تالار كه به خط پهلوي ساساني‌اند، اطلاعاتي درباره‌ي وجود يك دستگرد در اين منطقه مي‌دهند؛ يعني اين محوطه در حقيقت يك دستگرد بوده است.
دستگرد، روستا يا دهكده‌اي است كه زمين‌هاي كشاورزي زيادي دارد و كشاورزاني كه در آنجا كار مي‌كنند، در تيول شاه هستند.
به گفته‌ي يك باستان‌شناس روس، به نظر مي‌رسد در اين دستگرد 500 كشاورز كار مي‌كردند كه با توجه به خانواده‌هاي آنها جمعيت زيادي مي‌توانست، در آنجا وجود داشته باشد. در نتيجه، باستان‌شناسان ايراني به‌دنبال پيدا كردن مسكن مردم عادي بودند و با اين هدف، تپه‌ي كوچكي را كه بخشي از آن هم تخريب شده بود، كاوش كردند كه در نهايت تالار ستون‌داري در محوطه به‌دست آمد.
اين تالار در حقيقت يك مكان حكومتي بوده كه بخشي از آن حفاري شد و بخشي ديگر باقي مانده است. كاوش در اين بخش براي پيدا كردن بخش خصوصي معماري تالار يعني جايي كه حاكم زندگي مي‌كرد، در فصل‌هاي كاوش آينده ادامه مي‌يابد. همچنين يافتن خانه‌هاي مردم عادي نيز در نظر باستان‌شناسان است.
اطلاعات به‌دست آمده، تفكري را كه درباره‌ي دخمه‌گذاري وجود داشت، به سبكي كه در كرمان و يزد مرسوم بوده است، دگرگون كرد.
به نظر مي‌رسد، اين دستگرد بسيار مهم باشد و در آينده نيز اطلاعاتي بيش از آنچه كه تاكنون به‌دست آمده است، پيدا شود؛ گرچه به نظر بسياري از باستان‌شناسان دنيا آنچه كه تاكنون پيدا شده در طي 40 و 50سال گذشته‌ي تاريخ باستان‌شناسي ايران بي‌سابقه بوده است.
مهدي رهبر كه سرپرستي هيات كاوش بنديان دره‌گز را برعهده دارد، به خبرنگار ايسنا گفت: ما هدف خود را در بنديان دنبال مي‌كنيم، به شرطي كه آنچه را از زير خاك بيرون مي‌آوريم، بتوان حفظ كرد؛ چراكه اگر اين گچ‌بري‌هايي كه روندي منطقي دارند و مطابق با متون تاريخي‌اند، حفظ نشوند، بهتر است كه زير خاك باقي بمانند.
خبرگزاري دانشجويان ايران – تهران 1385/05/20
http://www.isna.ir/Main/NewsView.aspx?ID=News-767646&Lang=P