30 شهريور 1383
http://www.chn.ir/News/?section=2&id=11950
ميراث استان ها
هشدار باستان شناسان درباره غرق 84 محوطه باستاني در تنگه بلاغي
سازمان
آب منطقه اي فارس و وزارت نيرو امكان هر گونه تعويق در آبگيري سد سيوند را منتفي
اعلام كردند و تصميم گيري در اين باره را تنها موكول به دستور مستقيم مقامات عالي
رتبه كشور نظير هيات دولت دانستند.
به گزارش «ميراث خبر»، «جلال جامعي»، مجري پروژه ساخت
سد سيوند در اين باره گفت: «با توجه به تعهدات سازمان آب منطقه اي فارس و وزارت
نيرو در مورد اتمام پروژه سد تا پايان سال 84 ، به هيچ وجه امكان عقب انداختن زمان
آب گيري سد وجود ندارد و در اين باره تنها مقامات عالي رتبه كشوري نظير هيات دولت
مي توانند تصميم گيري كنند.»
ساخت سد خاكي سيوند از سال 1371 در تنگه بلاغي روي
رودخانه پلوار و بدون هيچ استعلامي از سازمان ميراث فرهنگي شروع شده است.طبق اساس
نامه سازمان ميراث فرهنگي كشور هرگونه ساخت و ساز و انجام پژوهش هاي عمراني كشور
بايد با مجوز سازمان ميراث فرهنگي كشور صورت گيرد.همچنين باپيگيري سازمان ميراث
فرهنگي طي چند ماه گذشته هيات دولت آيين نامه اي را تصويب كرد كه براساس آن تمام
ارگان ها ملزم به استعلام از سازمان ميراث فرهنگي قبل از انجام هرگونه عمليات
اجرايي در كشور هستند.
بر اثر ساخت سد سيوند حدود 8 كيلومتر از تنگه بلاغي به
همراه آثار درون آن به زير آب فرو خواهد رفت.
طي يك ماه گذشته گروهي از كارشناسان بنياد پژوهشي پارسه
و پاسارگاد كار شناسايي و تهيه طرح نجات بخشي محوطه هاي باستاني موجود در تنگه
بلاغي را آغاز كردند.
«بابك كيال»، سرپرست محوطه باستاني پاسارگاد در مورد
بررسي و كارشناسي هاي انجام شده در تنگه بلاغي گفت: «در اين بررسي ها كه به منظور
تهيه طرح نجات بخشي و شناسايي محوطه هاي باستاني درون تنگه بلاغي براي تهيه فراخوان
جهاني اين محوطه ها صورت گرفت، 84 محوطه باستاني شناسايي شد.»
وي با مهم خواندن اين محوطه ها گفت: «محوطه هاي باستاني
در اين منطقه به زير آب خواهند رفت، شامل تپه هاي باستاني پيش از تاريخ، كوره هاي
ذوب فلز، غار و سكونت گاه هاي پيش از تاريخ، گورهاي سنگي مربوط به دوران
فرمانروايان فارس (فرقه داران)، دو قبرستان دسته جمعي مربوط به دوران اشكاني، بيش
از 7 كيلومتر مرز سنگي مربوط به دوران اشكاني، 4 كيلومتري سنگ چين راه شاهي، دو
قسمت از جوي سنگي و راه شاهي در شرق تنگه و 6 قسمت از راه شاهي در غرب تنگه و ديگر
محوطه هاي باستاني و تاريخي است.»
كيال همچنين در مورد اهميت نجات بخشي اين محوطه ها گفت:
«كوره هاي ذوب فلز، گورستان ها، محوطه هاي باستاني و سكونت گاه هاي يافت شده در
درون تنگه بلاغي مي توانند بخش هاي بسيار زيادي از روش هاي سكونت و روند زندگي در
منطقه پاسارگاد از دوران غارنشيني تا دوران اسلامي و به خصوص در دوران هخامنشي را
نشان دهند.»
در حالي كه كاوش هاي باستان شناسي در 84 محوطه باستاني
در تنگه بلاغي نيازمند صرف زمان و دقت بسيار زياد باستان شناسان است با اين وجود،
مجريان پروژه ساخت سد سيوند از آغاز آبگيري اين سد در دو سال آينده خبر مي دهند.
مجري پروژه ساخت سد سيوند با تاكيد بر مهلت دو ساله
كارشناسان باستان شناسي در نجات بخشي محوطه هاي درون تنگه بلاغي يادآور شد:
«كارشناسان ساخت سد حاضر به هر گونه همكاري با باستان شناسان هستند و اقدامات نجات
بخشي محوطه هاي باستاني توسط آنها در تنگه هيچ گونه تداخلي با فعاليت كارشناسان
ساخت سد ندارد.»
با توجه به اتمام بررسي هاي كارشناسي در دورن تنگه
بلاغي هم اكنون گروهي از كارشناسان در پژوهشكده باستان شناسي سازمان ميراث فرهنگي و
گردشگري كشور در حال تهيه طرح فراخوان جهاني هستند. سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري
كشور قصد دارد براي نجات بخشي محوطه هاي باستاني و تاريخي درون تنگه بلاغي كه بر
اثر ساخت سد به زير آب خواهند رفت از تمام كارشناسان و دانشگاه هاي معتبر جهاني
دعوت به همكاري كند.
به اعتقاد كارشناسان ساخت سد سيوند به جز ايجاد مشكل
براي آثار درون تنگه، به دليل به وجود آوردن شرايط خاص در منطقه به آسيب ديدن سازه
هاي اصلي محوطه جهاني پاسارگاد منجر مي شود.
كيال كه خود كارشناس مرمت آثار باستاني است در مورد
بررسي كارشناسي در مورد احتمال و ميزان آسيب هاي وارده به سازه هاي محوطه جهاني
پاسارگاد گفت: «هنوز بررسي هاي دقيقي روي اين مساله انجام نگرفته است اما با توجه
به آبرفتي و سست بودن خاك منطقه حدس زده مي شود جمع شدن آب در درياچه سد باعث
افزايش شديد رطوبت هوا در منطقه و بالا آمدن ميزان آب سطحي شود كه اين اتفاق مي
تواند به پي اصلي كاخ ها و آرامگاه كوروش آسيب وارد سازد.»
با اين وجود كارشناسان ساخت سد معتقدند كه ساخت سد هيچ
تاثير منفي بر مجموعه تاريخي پاسارگاد و آرامگاه كورش ندارد. به اعتقاد جامعي با
توجه به فاصله 9 كيلومتري انتهاي نقطه آب گيري سد با مجموعه پاسارگاد؛ آب گيري سد
هيچ تاثيري بر پي سازه هاي پاسارگاد نخواهد گذاشت. همچنين وزش باد در منطقه جهت
مسير جنوب شرقي شمال غربي است.
به عقيده جامعي مسير وزش باد در منطقه در جهت دور شدن
رطوبت از مجموعه پاسارگاد است به همين دليل وزش باد آسيبي به مجموعه پاسارگاد وارد
نخواهد كرد.
تنگه 18 كيلومتري بلاغي در فاصله 4 كيلومتري از محوطه
ثبت جهاني پاسارگاد قرار دارد و بخشي از نخستين پايتخت هخامنشيان است. اين تنگه كه
به اعتقاد كارشناسان محل عبور راه شاهي؛ مهم ترين راه باستاني كشور بوده و پاسارگاد
را به تخت جمشيد و شوش متصل مي كرده در خود آثاري از سكونت هاي غارنشيني و سكونت
هايي از هزاره هاي قبل از ميلاد تا دوران اسلامي را جاي داده است.
طي چند سال گذشته در كشورهاي باستاني جهان برخي از سدها
در كنار رودخانه ها و محوطه هاي باستاني به منظور توسعه اقتصادي و تامين آب ساخته
شده اند اما اين سدها موجب به خطر افتادن بسياري از محوطه هاي باستاني جهان شده
است. كارشناسان جهان نيز با توجه به اهميت عمراني و اقتصادي كشور ما نجات بخشي
محوطه هاي تاريخي را آغاز كردند كه از آن جمله مي توان به سد «اسوان» در مصر اشاره
كرد. كشور مصر براي ادامه روند توسعه اقتصادي و عمراني كشور خود و حفظ ميراث فرهنگي
كميته جهاني را به رهبري يونسكو تشكيل داد و با كمك كارشناسان جهاني طي يك عمليات
بسياري گسترده معابد نوبي را از خطر غرق شدن نجات داد.»
پاسارگاد پنجمين محوطه جهاني ايران است كه طي آخرين
جلسه يونسكو كه در تير ماه سال 1383 در چين برگزار شد به علت دارا بودن شاخصه هاي
فراوان با صد در صد آرا در فهرست ميراث جهاني به ثبت رسيد. هر اثر كه در فهرست
جهاني يونسكو جاي مي گيرد طبق كنوانسيون ميراث طبيعي و تاريخي بايد از سوي كشور
نگهدارنده، اثر مورد توجه ويژه قرار گيرد و انجام هر گونه اقدامي در به خطر افتادن
آن ممنوع است.
محوطه باستاني پاسارگاد در 130 كيلومتري شهر فارس جاي
گرفته است. در مجموعه باستاني پاسارگاد آثار تاريخي و باستاني ارزشمندي قرار دارد
كه از مهم ترين آنها مي توان به آرامگاه كورش، كاخ بارعام، كاخ دروازه، كاخ
اختصاصي، قبر كمبوجيه و تل تخت اشاره كرد.
پاسارگاد نخستين پايتخت هخامنشيان است كه به دستور كورش
در سال 550 قبل از ميلاد مسيح ساخته شده و كهن ترين نظام باغ سازي ايراني و الگوهاي
جديد معماري را در خود جاي داده است.