بازگشت به صفحه اصلی

بيانيه  شجاعانه و مسئولانه

جمعی از فارغ التحصيلان، کارشناسان و دانشجويان باستانشناسي ايران:

آبگيري سد سيوند کاري غيرکارشناسي است که با منافع ملي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي ما در تضاد است."

صادرکنندگان "بيانيه‌ شماره يک اتحاديه انجمن¬هاي علمي دانشجويان باستانشناسي سراسر کشور"، با تاکيد بر اين که "به عنوان فرزندان اين سرزمين با توجه به وظيفه دانشجويي خود و رشته و تخصص مان لازم دانستيم تا گوشه اي ازدغدغه هاي خود را با ملت ايران، مسوولان و مديران کشور در ميان گذاريم" آورده اند: "اکنون روند غارت، ويران سازی و جعل ميراث فرهنگي اين مرز و بوم ـ در كنار دستبرد به تاريخ و دستاوردهاي معنوي نياکان ما- صورت ديگري به خود گرفته و پر شتاب تر از گذشته پيش می رود. از يک سو، نابود شدن و در خطر قرار گرفتن محوطه ها و مجموعه هاي ثبت شده در فهرست ميراث ملي و جهاني، محوطه هاي پيش از تاريخ، محوطه هاي تاريخي، محوطه هاي اسلامي، بافت هاي تاريخي شهرها و حراج ميراث فرهنگي ايران را هر روز در خبرها مي شنويم، و از ديگر سو بي توجهي به ميراث معنوي (همچون عدم توفيق در برگزاري سال مولانا عارف بزرگ پارسي گوي ايراني، و ثبت ميراث معنوي برجاي مانده از او به نام ايران و نيز کوتاهي در ثبت "نوروز" و "تعزيه" به نام ايران در فهرست ميراث معنوي جهان) همچنين تهاجم برنامه ريزي شده به ريشه هاي تاريخ ايران چه در سطح جهاني و چه متاسفانه در درون کشور از جمله مصاديق تخريب و جعل تاريخ و ناتواني ما در دفاع از ميراث مادي و معنوي مان است."

صادرکنندگان بيانيه با خاطرنشان کردن اين که: "عدم هماهنگي وزارتخانه ها و دستگاه ها اجرايي كشور با سازمان ميراث فرهنگي، آسيب هاي هولناکي را به تاريخ و تمدن ايراني و اسلامي ما وارد آورده و خواهد آورد" نوشته اند: "به عنوان نمونه هم اکنون وزارت نيرو برنامه احداث نزديک به 400 سد را در نقاط گوناگون ايران در دست دارد که در حال طراحي، ساخت و آبگيري اند. بينديشيم آيا با وضع موجود تمام اين نقاط مورد بررسي باستان شناسانه قرار گرفته اند؟ آيا مسوولين باستان شناس ما از اجراي طرح هاي مختلف وزارت راه با خبر بوده اند و يا از طرح هاي جديد مطلع مي شوند. در مقام کارشناسان و دانشجويان باستان شناسي و ميراث فرهنگي اين سرزمين اعلام مي کنيم برنامه هاي عمراني به شكلي كه هم اكنون در كشور اجرا مي شود، لطمات جبران ناپذيري به ميراث فرهنگي ما وارد آورده است."

دانشجويان و فارغ التحصيلان رشته باستانشناسي آورده اند: "يکي از مهمترين موضوعاتي که در اين روزها دوستداران ميراث فرهنگي را نگران ساخته موضوع آبگيري سد سيوند است. مسوولان وزارت نيرو به گواه مصاحبه هاي متعدد خود آبگيري سد سيوند را مشروط به ارايه نظر باستان شناسان کرده اند و اکنون با موافقت "سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري"، سد سيوند واقع در شمال شهر شيراز در منطقه تنگِ بُلاغي -ميان دو دشت مُرغاب (پاسارگاد) و مرودشت- ‏‏ افتتاح شده است. در مقام کارشناسان و دانشجويان باستان شناسي اين مرز و بوم اعلام مي کنيم، به خلاف مسووليتهاي سنگين که در ماههاي اخير به شانه باستان شناسي کشور نهاده شد، مطالعات تنگ بلاغي منحصر به فعاليتهاي باستان شناسي نمي تواند باشد. هر چند باستان شناسان که در نجات بخشي آثار تنگ بلاغي بودند، به بهترين شکلي وظايف شان را به انجام رسانده اند. اما متاسفانه هنوز سندي مبني بر انجام مطالعات حفاظتي، زمين شناسي، ژئومورفولوژي، مردم شناسي، مطالعات اجتماعي، اقتصادي و بويژه زيست محيطي در اختيار متخصصان و پژوهشگران قرار نگرفته است. دستور آبگيري سد سيوند در حالي صادر شده است که "پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاريخي" هيچ مطالعه اي درباب تبعات منفي آبگيري اين سد بر مجموعه آثار پاسارگاد انجام نداده و سکوت غيرمسوولانه اي در پيش گرفته است. آيا طرح اين موضوع که در صورت بروز آسيبهاي رطوبتي بر مجموعه آثار پاسارگاد، درياچه سد سيوند خشکانده مي شود، پاسخ قابل قبولي است؟"

در ادامه اين بيانيه آمده است: "تاکنون ادله چندي از سوي پژوهشگران در باب نادرست بودن آبگيري سد سيوند بيان شده است: مواردي همچون رطوبت و تهديد پاسارگاد، بحث منابع طبيعي بلاغي، مباحث زمين شناسي اما با توجه به فعاليت هاي جديد باستان شناسانه صورت گرفته، تنگ بلاغي جزئي از يک مجموعه بزرگ هخامنشي است. کاوشهاي باستانشناسي منجر به کشف يک روستايي هخامنشي و يک کاخي هخامنشي (مربوط به دوره داريوش اول) شده است. بررسيهاي اخير باستان شناسي نيز حاکي از آن است که سد سيوند بر روي يک "بند" دوره هخامنشي احداث شده است. اين يافته ها نشان مي دهند که تنگ بلاغي زنجيره ناگسستني دو مجموعه جهاني تخت جمشيد و پاسارگاد است. تنگ بلاغي همچنين شاهراه باستاني دو مرکز عمده دوره هخامنشي يعني پاسارگاد و تخت جمشيد است. مدفون کردن اين محوطه در زير خروارها آب و رسوب در واقع وارد آوردن آسيب جدي به "منظر فرهنگي" آن دو مجموعه جهاني است. متاسفانه مسوولان وزارت نيرو بدون آنکه منتظر انتشار نتايج پژوهشها باشند، بلافاصله شروع به آبگيري اين سد نموده اند. در اولويت نخست بايد به مساله "حريم منظري" و "منظر فرهنگي" تنگ بلاغي انديشيد، و بعد درباره آسيبهاي رطوبتي مجموعه آثار پاسارگاد -که البته بسيار هم مهم و جدي است- بحث کرد. مسوولان وزارت نيرو بر اين امر که کاخ هخامنشي تنگ بُلاغي در 100 متري درياچه سد قرار دارد و زير آب نمي رود، اصرار مي کنند. اما آيا سازندگان اين اثر تنها تا صد متري آن رفت و آمد داشته اند؟ تنگ بُلاغي ميراثي پايان ناپذير است، اما کارکرد سد سيوند بيش از چهل سال نمي تواند باشد. سازمان ميراث فرهنگي مي تواند از تنگ بلاغي به عنوان نقطه درخشان کارنامه خود سود جويد و اين منطقه مهم تاريخي، زيبا و خوش آب و هوا را به يکي از مهمترين محوطه هاي گردشگري ايران مبدل کند. يافته شدن آثاري از هزاره پنجم پيش از ميلاد مسيح، وجود يک روستاي هخامنشي که به اعتقاد کاوشگران اهميت زيادي براي اطلاع از وضع زندگي توده مردم اين دوره دارد، فرضيه "شکارگاه" و "پرديس" بودن تنگ بلاغي، يافته شدن چند ساختار مهم معماري از دوره هخامنشي، يافته شدن سازه هاي متعددي از توليد نوعي اشربه و موارد ديگر بر غناي مدارک باستان شناسي اين منطقه تاکيد مي نمايد. مي توان با مطالعه گسترده تر و با بازسازي برخي از آنها، علاوه بر تكميل مطالعات باستان شناسي در فرصت مناسب، رونق گردشگري اين منطقه را تضمين کرد. در مقام کارشناسان و دانشجويان باستانشناسي و ميراث فرهنگي اين سرزمين، آبگيري سد سيوند را کاري غيرکارشناسي مي دانيم که با منافع ملي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي ما در تضاد است."
بيانيه با اين تاکيد پايان مي يابد که: "در سالي که ضربات سنگيني به فرهنگ و تمدن ايراني و اسلامي ما وارد شده و مسوولان کشور نيز اعتراض و نگراني خود را اعلام داشته اند، در سالي که مقام معظم رهبري، آن را "سال اتحاد ملي و انسجام اسلامي" نام داده اند، نابود کردن بخش مهمي از تاريخ و ميراث فرهنگي اين مرز و بوم گناهي نابخشودني و ناشي از بي خبري از تاريخ ملتي بزرگ است. سيوند هنوز يک سد است تا فرصت هست از تبديل آن به لکه ننگي در تاريخ مان جلوگيري کنيم."

در مقام کارشناسان و دانشجويان باستان شناسي اين مرز و بوم اعلام مي کنيم، به خلاف مسووليتهاي سنگين که در ماههاي اخير به شانه باستان شناسي کشور نهاده شد، مطالعات تنگ بلاغي منحصر به فعاليتهاي باستان شناسي نمي تواند باشد. هر چند باستان شناسان که در نجات بخشي آثار تنگ بلاغي بودند، به بهترين شکلي وظايف شان را به انجام رسانده اند. اما متاسفانه هنوز سندي مبني بر انجام مطالعات حفاظتي، زمين شناسي، ژئومورفولوژي، مردم شناسي، مطالعات اجتماعي، اقتصادي و بويژه زيست محيطي در اختيار متخصصان و پژوهشگران قرار نگرفته است.