| بازگشت به صفحه اصلی |
|
سد سيوند؛ از منظر منابع طبيعي
نشريه همشهری: سد سيوند نابود کننده محيط زيست، کشاورزی، آثار و گنجينه های دشت پاسارگاد، تنگه بلاغی،
و تخريب کننده آرامگاه کوروش است
دکتر پيمان يوسفی: بر اثر آبگيری سد حداقل 8 هزار درخت 500 ساله، هزاران هکتار مرتع و زمين مرغوب کشاورزی نابود می شود
يک منبع آگاه: برآورد امور آب استان فارس غلط بوده و تفاوت ارتفاع آب سد و آرامگاه کوروش فقط 4 متر است
منابع طبيعی - اسدالله افلاكي:
با آبگيري سد سيوند حداقل 8 هزار اصله درخت 500ساله، هزاران هكتار
مرتع
و زمين مرغوب كشاورزي نابود مي‌شود. افزون بر اين آبگيري سد،
آرامگاه كوروش را به
شدت تهديد مي‌كند.
به گزارش همشهري، در حالي كه پيوسته كارشناسان و صاحب‌نظران محيط‌زيست و منابع طبيعي نسبت به اجراي پروژههاي عمراني بدون ارزيابي زيست‌محيطي هشدار داده‌اند، اما مسئولان اجرايي بي‌توجه به اين هشدارها بدون نظرخواهي از مسئولان و كارشناسان محيط‌زيست و منابع طبيعي نسبت به اجراي پروژههاي عمراني اقدام كرده‌اند و تنها زماني مسئولان منابع طبيعي از ماجرا با خبر مي‌شوند كه حداقل فاز يك پروژه اجرا شده و در نتيجه منابع طبيعي در موضع كاملا انفعالي قرار مي‌گيرد.
دكتر پيمان يوسفي آذري، مديركل دفتر جنگل‌هاي خارج از شمال، در اين‌باره به همشهري گفت: «متاسفانه به رغم آنكه در ماده 71 برنامه چهارم توسعه تصريح شده است كه در تمام پروژههاي عمراني كشور بايد در مرحله امكان‌سنجي، مطالعات زيست‌محيطي انجام شود و براساس همين ماده، مجريان طرح‌ها و پروژههاي عمراني و ملي كشور ملزم به لحاظ كردن نتايج مطالعات زيست‌محيطي و اكولوژيكي هستند، اما براي هيچ يك از پروژههاي عمراني اين مطالعات صورت نمي‌گيرد و يا بدان توجهي نمي‌شود.»
وي در خصوص سد سيوند كه مراحل احداث آن در شرف اتمام است و قرار است از بهمن ماه سال جاري آبگيري آن آغاز شود، گفت: «با آبگيري اين سد، 8 هزار اصله درخت عمدتا، بنه، ارژن و زالزالك نابود مي‌شود
درختاني كه به دليل واقع‌شدن در ناحيه رويش ايراني– توراني از نظر تنوع و ذخيرگاه ژنتيكي منحصر به فرد و داراي اهميت ويژه‌اي هستند.»
وي كه دانش‌آموخته منابع طبيعي است و اكولوژيك تدريس مي‌كند، مي‌گويد: «احياي جنگل در اكوسيستم‌هاي مرطوب مثل شمال با صرف هزينه‌هاي هنگفت امكان‌پذير است، اما در اكوسيستم‌هاي خشك خارج از شمال نظير ناحيه رويش ايراني– توراني در فارس كه ميزان بارندگي 250ميلي‌متر است، تخريب جنگل به معناي فنا و نابودي كامل است، يعني حتي با صرف ميلياردها دلار هم امكان احياي جنگل وجود ندارد، چرا كه خاك آنقدر فقير و خشك است كه رويشگاه، توان بازسازي خود را ندارد. بر اين اساس حفظ و ارزش جنگل‌هاي ايراني– توراني به مراتب مهم‌تر از جنگل‌هاي شمال است
اما متاسفانه ما همواره برعكس عمل كرده‌ايم يعني منابع طبيعي و رسانه‌ها به اين موضوع توجه نداشته و در اولويت به جنگل‌هاي شمال پرداخته‌اند
زمزمه صدور مجوز، بدعتي شوم براي منابع طبيعي
اما آنچه بيش از هر چيزي مايه نگراني است آنكه برخي شنيده‌ها حاكي است كه مسئولان استان فارس تلاش مي‌كنند تا موافقت سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخيزداري كشور براي قطع 8 هزار اصله درخت موجود در محدوده آبگيري سد را جلب نمايند؛ موافقتي كه مي‌تواند سنگ بناي مخربي در كشور بنيان‌گذارد كه حتي تصورش براي دلسوزان محيط‌زيست و منابع طبيعي غيرممكن است
بدعت ناگوار و مخربي كه روند رو به تخريب منابع طبيعي را سرعت خواهد بخشيد، چرا كه از اين پس هر سازمان يا نهادي با استناد به چنين عملكردي، براي اجراي پروژههاي خود درخواست مجوز قطع درخت خواهد كرد و ديگر هيچ سازماني نمي‌تواند مانع از اين روند تخريب شود، حداقل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري قدرت مقابله با آن را نخواهد داشت
نكته ديگر اينكه بر فرض صحت اين شنيده‌ها، منابع طبيعي به عنوان سازمان متولي كه دائماً فرياد مي‌كشد ارزش يك درخت 200 هزار دلار است چگونه تن به خواسته‌اي مي‌دهد كه پيشاپيش آينده مخرب آن آشكار است
موضوعي كه حتي بسياري از مسئولان از آن بي‌خبرند و يا به آن توجهي ندارند اينكه، جنگل‌ها و به طور كلي منابع طبيعي تنها متعلق به يك كشور نيست. براي نمونه، جنگل‌هاي ناحيه خزر نه تنها اكسيژن ايران كه اكسيژن خاورميانه را تامين مي‌كند
از همين‌رو، نابودي و تخريب اين جنگل‌ها تنها ايران را دچار آشفتگي نخواهد كرد بلكه در كل اكسيژن و تلطيف هواي خاورميانه اثر مي‌گذارد و بر همين اساس است كه «اتحاديه جهاني حفاظت از منابع طبيعي»اعلام كرده است تنها در كشورهايي فعاليت مي‌كند كه قانون منابع طبيعي و مناطق حفاظت شديد به تاييد بالاترين مقام اجرايي آن كشور رسيده باشد و اين بدان خاطر است تا مسئولي كه نسبت به ارزش‌هاي زيست‌محيطي منابع طبيعي اشراف ندارد به خاطر اجراي يك پروژه عمراني يا احداث يك جاده يا يك خط لوله گاز، جنگل‌هاي كشور را نابود نكند
كارشناسان چه مي‌گويند
يك عضو برجسته جامعه جنگلباني در خصوص آبگيري سد سيوند و پيامدهاي آن به همشهري گفت: «به طور كلي 2 ديدگاه در ارتباط با برنامه توسعه سدها در كشور وجود دارد. نخست اينكه بايد با ايجاد سد، پيش از آن كه آب‌هاي بلااستفاده از كشور خارج يا به خليج‌فارس وارد شود آنها را مهار كرد
اما ديدگاه مقابل با رويكرد منابع طبيعي بر اين باور است كه وقتي سد احداث مي‌شود عملاً مانع از جريان طبيعي آب در رودخانه در پايين دست سد مي‌شويم و اين اثرات مخربي روي محيط زيست، طبيعت و منابع طبيعي دارد، چرا كه وقتي به عنوان نمونه طول يك رودخانه 700كيلومتر باشد با ايجاد سد آب متمركز مي‌شود و حداكثر به جاي 700 كيلومتر آب در يك مسيل 20كيلومتري استفاده مي‌شود و آن 680كيلومتر از حيز انتفاع خارج مي‌شود و در نتيجه آب به آن نمي‌رسد و بيشه‌زارها، جنگل‌هاي بين‌راهي، درختچه‌هاي موجود در مسير رودخانه و منابع آب زيرزميني زيان مي‌بينند
به گفته اين كارشناس با آبگيري اين سد نزديك به 8 هزار اصله درخت 500 ساله عمدتاً از نوع بنه و بادام نابود مي‌شود و زياني كه متوجه منابع طبيعي مي‌شود حتي با جنگل‌كاري جايگزين هم جبران نخواهد شد، زيرا شكل‌گيري جنگل در حوزه‌هاي خشك ايران بر اثر يك فرايند تكامل يافته 2 هزار، بلكه 50 هزار ساله است و از آنجا كه پديده آلودگي هوا اقليم‌هاي خشك را خشك‌تر مي‌كند براي جايگزين اين درخت‌ها به 400 الي 500 سال زمان نياز است با اين شرط كه اقليم تغيير نكند
براين اساس از ديد منابع طبيعي، احداث سد به هيچ عنوان قابل توجيه و تاييد نيست، اما مشكلي كه هست اينكه در هيچ پروژه عمراني از منابع طبيعي نظرخواهي نمي‌شود، بلكه نخست اعتباري براي پروژه‌اي اختصاص مي‌يابد و پس از آنكه اعتبار براي فاز 1 و 2 منظور شد بودجه فقط صرف تاسيسات سازه مي‌شود و منابع طبيعي در يك موضع كاملاً انفعالي قرار مي‌گيرد و در نهايت گرفتاري‌هاي پروژه براي منابع طبيعي مي‌ماند
اين عضو جامعه جنگلباني مي‌افزايد: «با آبگيري سد سيوند تنها 8 هزار درخت نابود نمي‌شود، بلكه هزاران هكتار مرتع و زمين مرغوب زراعتي و خاك زير آب دفن مي‌شود، در حالي كه توليد علوفه فقط يك چهارم ارزش مراتع است و سه چهارم ارزش آن مربوط به حفاظت خاك و جلوگيري از فرسايش و ميزان نفوذ‌پذيري آب است».
يك منبع آگاه نيز ضمن اظهار تاسف از روند موجود در اجراي پروژههاي عمراني به همشهري گفت: «در پروژههاي عمراني كشور مطالعات زيست محيطي جايي ندارد و حتي زمين كه جزو منابع ملي است در بيلان مالي هيچ پروژه‌اي به حساب نمي‌آيد و اين ناشي از آن است كه از زماني كه منابع طبيعي ملي شده، دولت شايد بر اين تصور است كه اين منابع در مالكيت دولت است و در نتيجه دستگاه‌هاي دولتي بدون محاسبه و منظور كردن هزينه‌هاي زمين و عرصه و ميزان تخريب اعتبارات را به پروژههاي عمراني تخصيص و آن را به اجرا درمي‌آورند. اين در حالي است كه بي‌توجهي به ارزيابي‌هاي زيست‌محيطي سبب شده واحدهاي طبيعي، آبخيزها و تالاب‌ها به نوعي در معرض فرسايش و تخريب قرار بگيرد.
حال آنكه اگر بپذيريم منابع طبيعي بستر حيات كشور است نبايد اجازه بدهيم در تعارض با منابع طبيعي و محيط زيست سدي احداث شود، اما از آنجايي كه منابع طبيعي به نوعي وابسته به وزارتخانه‌اي است كه وظيفه توليد دارد و با هم تعامل دارند، در نتيجه منابع طبيعي در همه جا قرباني مي‌شود و نماينده‌اي هم ندارد تا از منافع اين سازمان دفاع كند
وي با هشدار نسبت به صدور مجوز قطع درخت در حوزه سد سيوند افزود: «چنانچه چنين مجوزي صادر شود در حقيقت متوليان منابع طبيعي كه خود بايد حافظان منافع اين سازمان باشند به دست خود مجوز قلع و قمع درختان و نابودي منابع طبيعي در سراسر كشور را صادر مي‌كنند». اين كارشناس مي‌گويد: «متاسفانه سازمان و تشكيلات منابع طبيعي كشور از لحاظ مديريت فني و توانايي‌هاي حرفه‌اي تا آن اندازه توانمند نيست كه بتواند در مقابل چنين اقدامات مخربي مقاومت كند
نكته ديگر، وقتي همه دستگاه‌هاي دولتي، در اجراي پروژههاي عمراني، تخريب منابع طبيعي را احيا مي‌دانند و اين سازمان متولي منابع طبيعي هم نماينده‌اي در دولت و ديگر مجامع براي دفاع از جايگاه منابع طبيعي ندارد، در نتيجه در يك منطقه با دستور و موافقت يك نفر بدون مطالعه ارزش‌هاي زيست‌محيطي ناگهان چند هزار اصله درخت قرباني مي‌شود و اين بدعت و چراغ سبزي مي‌شود براي تخريب‌هاي مشابه
برآوردهاي غلط
يک منبع آگاه در خصوص آبگيري سيوند و تبعات منفي آن روي آرامگاه كورش به همشهري گفت: «امور آب استان فارس اعلام كرده است كه حداكثر ارتفاع آبگيري سد 1805 متر است، در حالي كه ميزان‌سنجي با GPS نشان مي‌دهد اين ارتفاع 1851 متر است
اين در حالي است كه براساس GPS ارتفاع آرامگاه كورش 1855 متر است. در صورت آبگيري سيوند اختلاف بين ارتفاع آبگيري و آرامگاه فقط 4 متر خواهد بود و در خوشبينانه‌ترين حالت، اگر ارتفاع آب اين بناي بي‌نظير باستاني را تخريب نكند رطوبت ناشي از آن به مرور اثرات سويي روي آن بر جاي مي‌گذارد
http://www.hamshahri.org/News/?id=5508