| بازگشت به صفحه اصلی |
|
ديروز
تالاب انزلی يا مرداب انزلی
تالاب انزلي به محلي براي دفع انواع فاضلابها و آلاينده‌ها تبديل شده امروز
فرهاد جم
نگاهي به تصوير بيندازيد؛ آنچه در نظر اول ديده مي‌شود قايقي است بر محوطه چمن، بر روي زمين سفت.
اين تالاب انزلي است كه قرباني بي‌برنامگي و
دخالت‌هاي آدميان شده است. موجودي كه بيش از اندازه روي عقل محدود خود حساب باز
كرده و چنين مي‌پندارد كه طبيعت همچون بره‌اي مطيع اوست تا خواسته‌هاي جاه‌طلبانه
وكوته‌فكرانه او را برآورده كند. اين گياه را براي تغذيه كپورماهيان علفخوار از
ژاپن وارد كرده‌اند. اما نتيجه چيز ديگري از آب درآمد. اكنون تالاب طعمه آن شده
است.
مهندس سعيد فرج‌پور، كارشناس محيط زيست، مي‌گويد: «اين گياه، سطح تبادلات
گازي با خارج از تالاب را بر هم مي‌زند و به‌خاطر آنكه روي سطح آب رشد مي‌كند
تاريكي به‌وجود مي‌آورد و اين نبود نور باعث مي‌شود كه گياهان غوطه‌ور در تالاب
به‌جاي انجام عمل فتوسنتز، اكسيژن را تبديل به دي‌اكسيد كربن كنند و باعث از بين
رفتن ماهيان، پلانگتون‌ها و كف‌زيان اين تالاب شوند.»
يكي ديگر از مشكلات رشد
انبوه گياهان آبزي جلوگيري از مهاجرت ماهيان به تالاب براي تخم ريزي يا برگشت
بچه‌ماهيان از تالاب به دريا است و همين امر تأثير بسيار نامطلوبي بر زادآوري
زيستمندان تالاب مي‌گذارد.
آزولا تنها مشكل تالاب انزلي نيست. انبوه آلاينده‌ها
و پسابهاي شهري، كشاورزي، صنعتي، رسوبات و گل و لاي به همراه فاضلابها و
آلاينده‌هاي شهرستانهاي بندرانزلي، فومن، صومعه‌سرا، بخش مركزي رشت، شهر خمام،
كوچصفهان، شاندرمن و ماسال مدتهاست كه به اين تالاب سرازير مي‌شود كه در نتيجه آن،
عمق تالاب انزلي از ده متر به يك متر كاهش يافته است. اين بدان معناست كه ظرفيت
نگهداري آب تالاب به‌شدت كاهش مي‌يابد و قدرت كنترل سيلاب‌ها را نيز از دست مي‌دهد.
علاوه بر فاضلابهاي شهري، سموم كشاورزي شاليزارهاي ۴۶روستاي پيرامون تالاب انزلي
نيز از طريق زهكشها بطور مستقيم وارد اين تالاب مي‌شود. همچنين عمده‌ترين آلودگيهاي
تالاب انزلي از طريق رودخانه پيربازار به آن انتقال مي‌يابد كه اين رودخانه نيز از
دو رودخانه كوچكتر گوهر رود و زرجوب داخل شهر رشت، تشكيل شده‌است
رسوبات و گل‌لايي كه با جريان آب رودخانه‌ها به تالاب شسته مي‌شوند خود حديث ديگري است كه داغ ننگ پاكتراشي جنگل‌ها را بر پيشاني دارد. منافع كوتاه‌مدت عده‌اي به نابودي جنگل‌ها و به‌تبع آن فرسايش شديد خاك مي‌انجامد. در نتيجه نه‌تنها امكان ترميم جنگل از ميان مي‌رود بلكه خاك زندگي‌بخشي كه براي تشكيل هر سانتي‌متر آن صدها سال زمان لازم است و در جاي خود عنصري حياتي محسوب مي‌شود، در اين شرايط در مقام آلاينده‌اي خطرناك اكوسيستم يگانه تالاب انزلي را تهديد مي‌كند و با آلوده كردن دريا موجبات مرگ آبزيان را فراهم مي‌آورد
اكوسيستم‌هاي تالابي فلات ايران، به سبب موقعيت
ويژه زمين‌شناختي، بسيار متنوع هستند به‌گونه‌اي كه افزون بر 270 تالاب در ايران
وجود دارد و 20 مورد آن‌ها از جمله تالاب انزلي، در سايت رامسر به‌عنوان مهمترين
تالاب‌هاي بين‌المللي ثبت شده‌اند. متأسفانه از اين ميان ۷تالاب از سوي دبيرخانه
كنوانسيون رامسر در فهرست مونتروي كنوانسيون به عنوان تالاب هاي در معرض تهديد و
تخريب ثبت شده است.نكته طنزآلود اين‌جاست كه چنين وضعي در كشوري رخ مي‌دهد كه نشان
كنوانسيون جهاني تالاب‌ها را بر پيشاني دارد. جالب‌تر آن كه زماني قصد داشتند يك خط
كمربندي را از ميان تالاب عبور دهند و ميليون‌ها تن خاك به تالاب بريزند و جاده‌اي
از ميان آن بگذرانند. اين همان بلايي است كه قرار است با همان توجيهات، بر سر
درياچه اروميه بيايد. اين‌گونه طرح‌هاي بلندپروازنه پيش از اين در ديگر نقاط دنيا
به اجرا در آمده است و پس از گذشت سالها تازه دريافته‌اند كه چه بلايي بر سر طبيعت
و اكوسيستم‌هاي پيچيده آن آورده‌اند و اكنون ميليون‌ها دلار هزينه مي‌كنند تا
صدماتي را كه به محيط زيست وارد كرده‌اند تا حدي جبران كنند.
چگونه برخي
مسئولان به مسائلي كه در دنيا مي‌گذرد كمترين توجه را دارند مگر نمي گويند گذشته
چراغ راه آينده است. به گفته كارشناسان از آنجايي كه تالاب‌ها محيط‌هاي بسيار غني
از نظر تنوع گونه‌هاي مختلف جانوري و گياهي هستند در هر هكتار تالاب، سالانه بين 7
تا 25 هزار دلار ارزش اقتصادي نهفته است. حجت خداپرست كارشناس شيلات در اين‌باره
مي‌گويد: پوشش‌هاي گياهي كه هم‌اكنون ۲۰درصد سطح تالاب را پوشانده، قسمتهايي از
تالاب انزلي را به قطعات كوچك بدون ارتباط آبي تقسيم مي‌كند.
به گفته وي تالاب
بين‌المللي انزلي بزرگترين پرورشگاه ماهيان در جنوب درياي خزر محسوب مي‌شود كه اردك
ماهي، كاراس، كپور وحشي، كولي، سوف و ماهي سفيد هم اكنون در آن زيست مي‌كنند.
به‌رغم اين واقعيت، اكثر كارشناسان معتقدند، تالاب انزلي مدتهاست كه به محلي براي
دفع انواع فاضلابها و آلاينده‌ها تبديل شده و كاركرد واقعي خود را از دست
داده‌است.
همين امر نشان مي‌دهد انسان‌هايي كه خود از تالاب‌ها بهره مي‌جويند،
چگونه با نابود كردن اين ذخيره‌گاه‌هاي ارزشمند زيست‌محيطي در واقع تيشه به ريشه
خود مي‌زنند.
نشريه همشهری
http://www.hamshahri.net/News/?id=6818