خطر جدي ديگري براي پاسارگاد
احتمال وقوع زمين‌لرزه پس از آبگيري سد سيوند
مژگان مير محمدي
متخصص ژئو مورفولوژي (زمين ريخت شناسي)
تاکنون عواقب ساخت سد سيوند و خطراتي که محوطه باستاني پاسارگاد و تنگه بلاغي را تهديد مي‌کند، توسط متخصصان مختلف بيان شده است و هر کس از ديد و تخصص خود عواقب اينکار را گوشزد کرده است. اما نکته ديگري که لازم است به آن پرداخته شود، احتمال وقوع زمين لرزه پس از آبگيري احتمالي سد سيوند است. چنين اتفاقاتي در نقاط ديگر دنيا هم ديده شده است.
براي نمونه در سال 1963 زمين لرزه شديدي در درياچه سد «واجونت» روي داد. اين سد در شمال شرقي کشور ايتاليا واقع است و اين زلزله موجب تحريک گسل‌هاي فعال منطقه و تخريب کوه مجاور درياچه شد. شدت زلزله و تخريب کوه به حدي بود که هم موجب ويراني منطقه شد و هم فرو ريختن کوه در درون درياچه باعث ايجاد موج‌هاي بزرگ و عظيمي شد که از همه سو به اطراف پراکنده شدند و شهر کوچکي به نام «لانگ رون» را کاملاً نابود کرد. اين اتفاق تنها ناشي از وزن آب درياچه سد واجونت بود. سدي که در نوع خود جزو سدهاي نه چندان بزرگ بود.
چنين واقعه‌اي يکبار ديگر نيز در سال 1967 در هندوستان اتفاق افتاد. اين زمين لرزه نيز بر اثر وزن آب پشت سد «کوينا» در ايالت «ماهاراشترا» به وجود آمد و موجب تخريب وسيع منطقه و مرگ صدها نفر شد.
کشور چين نيز که اکنون در حال ساخت بزرگترين سد جهان به نام «سه دره» است، به دليل سابقه تخريب‌هاي ناشي از زلزله در سدهاي جهان، اقدام به نصب دستگاه‌هاي اندازه‌گيري ميزان جابجايي گسل‌هاي منطقه کرده است.
بنابر اين علاوه بر همه خطرات ممکن براي آثار باستاني پاسارگاد و تنگه بلاغي، بايد احتمال وقوع يک زمين لرزه ناشي از وزن آب درياچه سد را نيز در نظر داشت. به ويژه که گسل‌هاي فعال فراواني در سراسر منطقه وجود دارند. با توجه به نزديکي سد سيوند با منطقه باستاني پاسارگاد، در صورت وقوع زمين لرزه، تخريب آثار باستاني پاسارگاد امري حتمي و قطعي است.
دو منبع براي مطالعه بيشتر:
کتاب «زمين لرزه‌هاي ايران»، تأليف دکتر مانوئل بربريان.
مقاله «تأثير گرم شدن زمين بر وقوع گسترده زمين لرزه‌ها و آتشفشان‌ها»، نوشته بيل مک گوبر، ترجمه شهاب شعري مقدم، روزنامه شرق، شماره 821، ص 28.
www.savepasargad.com