|
|
شادباش
به فرخندگی روز اصفهان در سال اصفهان *
از: دکتر شاهين سپنتا
پنج سال از روزی که گروهی از چهره های فرهنگی و دانشگاهی اصفهان گردهم آمدند و با هم اندیشی، یکم آذرماه هرسال را به عنوان روز اصفهان برگزیند، می گذرد. این رویداد فرخنده از همان آغاز با حمایت گسترده سازمان های مردم نهاد، فرهیختگان و مردم فرهنگ دوست اصفهان روبه رو شد اما نهادهایی غیر مردمی همچون شورای شهر و شهرداری با همه توان و با اتلاف بودجه های کلان کوشیدند تا این روز را از یادها بزدایند و روزی دیگر را در برابر آن عَلَم کنند. البته ناگفته روشن است که هرچه برای کمرنگ کردن روز یکم آذر بیشتر کوشیدند، کمتر به نتیجه دلخواه خود دست یافتند.
از سوی دیگر، این حرکت فرهنگی سرآغاز نگاهی دگرگون از سوی دوستداران اصفهان به مقوله پاسداشت میراث فرهنگی و طبیعی این شهر شد و زمینه ساز همبستگی و مبارزه مدنی آنان در برابر بی مسئولیتی مدیران دولتی و پروژه های زیان آور آنان برای میراث فرهنگی و طبیعی اصفهان شد.
البته اگرچه تلاش دوستداران اصفهان در سال های گذشته همواره با کارشکنی و پافشاری نهادهای دولتی در ارتکاب به تخلفات جاری روبه رو بوده است اما این کارشکنی ها هرگز باعث نخواهد شد که دوستداران میراث اصفهان از رهسپردن در راهی که آغاز کرده اند، بازمانند.
برگزاری ده ها گردهمایی و تجمع اعتراضی، انتشار مقالات ، گزارش های گوناگون و نامه های سرگشاده در نشریات، شکایت از مدیران و دستگاه های دولتی قانون شکن به مراجع حقوقی، مبادله آخرین اطلاعات از وضعیت میراث فرهنگی و طبیعی اصفهان با شخصیت ها و سازمان های بین المللی، و آموزش چهره به چهره مردم و مسئولان، شماری از تلاش های دوستداران اصفهان در سال های گذشته است.
و اما امسال، گرامی داشت روز اصفهان در سالی که از سوی بنیاد جهانی میراث پاسارگاد به عنوان « سال اصفهان » نامیده شد، نزد دوستداران اصفهان اهمیتی دو چندان دارد. همچنین نگاهی کوتاه به وضعیت نگران کننده میراث فرهنگی و طبیعی شهر تاریخی اصفهان در ماه های گذشته، اهمیت توجه ویژه بنیاد میراث پاسارگاد به نام نهادن امسال به نام « سال اصفهان » را بیشتر نشان می دهد.
- این روزها، محیط زیست طبیعی و شهری اصفهان در برابر هزاران تُن مواد آلاینده به ویژه فاضلاب صنعتی، نخاله های ساختمانی و بیمارستانی و آلاینده های ناشی از خودروها و تاسیات گرمایشی خانگی و تجاری قرار دارد و افزایش این آلاینده ها افزون بر خطراتی که برای مردم و زیستمندان دیگر دارد، به طور مستقیم آسیب های جدی به بناهای تاریخی و میراث فرهنگی وارد می کند.
- اکثر پروژه های به اصطلاح عمرانی که توسط بخش دولتی و یا با مجوز بخش دولتی اجرا می شوند به خاطر عدم نظارت صحیح، ناسازگار با زیست بوم و آسیب رسان به میراث فرهنگی و طبیعی به شمار می روند.
- شهر تاریخی اصفهان به خاطر داشتن جاذبه های گردشگری فراوان در ردیف شهرهای پر جاذبه جهان برای گردشگران به شمار می رود اما به واسطه نبودن زیرساخت های لازم برای پذیرش گردشگر داخلی و خارجی و استفاده نامطلوب از ظرفیت های موجود، در عمل بهره برادری مناسبی از این جاذبه ها صورت نمی گیرد.
- زاینده رود که زمانی شریان حیاتی شهر و منطقه مرکزی ایران بود امروز سرشار است از فاضلاب های شهرک ها و روستاها، هرزآب های شهری و روستایی، پساب صنعتی و کودهای شیمیایی کشاورزی. افزون برآن، قطع و وصل مکرر جریان آب زاینده رود و مدیریت غلط منابع آبی زیان های جبران ناپذیری را به محیط زیست پیرامون زاینده رود و همچنین صنعت گردشگری وارد ساخته است.
- اصفهان با پیشینه چند هزارساله و گنجینه های ارزشمند هنری و تاریخی حتا از یک موزه مدرن و آبرومند برخوردار نیست و بسیاری از آثار تاریخی به دست آمده از کاوش های باستان شناسی یا در گوشه انبارها خاک فراموشی می خورند و یا به دست قاچاقچیان میراث فرهنگی از کشور خارج و از موزه های بزرگ دنیا سر در می آورند.
- بودجه ای که به سازمان میراث فرهنگی و همچنین اداره حفاظت محیط زیست برای پاسداشت میراث این شهر اختصاص می یابد هرگز برای نگهداری از این میراث ارزشمند کفایت نمی کند و از سوی دیگر جابجایی سلیقه ای و سیاست زده مسئولان و به کارگیری مدیران بی کفایت و بی تدبیر نیز در عمل باعث اتلاف همان منابع اندک و تخریب روز افزون میراث طبیعی و فرهنگی اصفهان می شود و از این روی وضعیت بسیاری از بناهای تاریخی شاخص اصفهان همچون عالی قاپو، چهل ستون و مسجد جامع عتیق در حد بحرانی است و بسیاری دیگر نیز به خاطر نگهداری نادرست و مرمت غیر اصولی طی سال های گذشته مورد تخریب و دخالت های مخرب قرار گرفته اند و همچنین بسیار از گونه های جانوری و گیاهی در معرض خطر انقراض نسل قرار دارند.
- اصفهان با داشتن ده ها رشته هنرهای سنتی دستی سرآمد شهرهای ایران به شمار می رود اما اقدامات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای حفظ این هنرها چنان ناکافی و اندک بوده است که بسیاری از این هنرها در حال به فراموشی سپرده شدن و نابودی هستند و از سوی دیگر با هجوم کالاهای بدلی خارجی و نمونه های نامرغوب عملا عرصه بر هنرمندان و فروشندگان هنرهای دستی تنگ شده است چنان که بسیاری از آنان پس از سال ها فعالیت عاشقانه در رشته مورد علاقه خود، به تغییر شغل روی آورده اند و میدان را به رقبای خارجی واگذار کرده اند.
- ساخت و ساز بی رویه و غیر اصولی خانه و کارگاه زیر چشم نهادهای مسئول در اطراف شهر و عدم رعایت ضوابط ساختمانی، باعث رشد سرطانی شهر شده است و اطراف شهر را به جنگلی بد منظره از تیرآهن و آجر و سیمان تبدیل کرده است و این خانه های حقیر و بی هویت، چشم اندازی آزار دهنده را در برابر دیدگان گردشگران و شهروندان می گسترانند.
- داستان لجاجت شهرداری را در اجرای پروژه های زیان آور و پُرهزینه ای همچون بزرگراه دو طبقه امام خمینی، برج جهان نما، گذر خط شمالی – جنوبی مترو از زیر چهارباغ و کنار سی و سه پل، گذر خط شرقی – غربی مترو از زیر بافت تاریخی، پافشاری سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری در نوسازی آثار تاریخی و ده ها ندانم کاری دیگر را هم می توانید به این فهرست بلند بالا که دست پرورده مدیریت شهری انحصاری یا به سخن دیگر « انحصار مدیریت شهری » در دست مافیای قدرت متشکل از چند شرکت زنجیره ای ساختمانی و راهسازی و عده ای خاص در پشت پرده یا در رأس نهاد های شهری طی سال های گذشته است، بیافزایید.
اما همه این ها را بگذارید در کنار صدها مورد از نا بسامانی ها و دشواری های دیگر در عرصه های مختلف زندگی که مردم اصفهان روزانه با آن ها دست و پنجه نرم می کنند و در چنین هنگامه ای است که اهمیت نقش شهروندان برای پاسداشت میراث طبیعی و تاریخی شهرخود دو چندان نمایان می شود و ارزش کار سازمان های مردم نهادی که در هرگوشه از جهان برای حفظ این میراث مشترک بشری تلاش می کنند برجسته تر می شود و این انگیزه ای به همه دوستداران اصفهان می دهد که با امید به آینده ای بهتر برای اصفهان و اصفهانی، روز فرخنده اصفهان را در سال اصفهان به شایستگی در شادمانی سپری کنند و از همین امروز بر تلاش های همه جانبه خود برای نگهداشت میراث فرهنگی و طبیعی اصفهان بیافزایند.
کميته بين المللی نجات پاسارگاد
